وحید احمدی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اهمیت جامعه علمی حوزه علوم انسانی در کشور اظهار کرد: حدود ۴۷ الی ۴۸ درصد جامعه علمی از نظر جمعیت دانشجویی و دانش آموختگی شامل رشته علوم انسانی می‌شود.

او افزود: در دنیا مطرح کردن واژه «توسعه یافتگی» و یا ظهور آثار «توسعه یافتگی» علوم انسانی و غیر علوم انسانی تقریبا هم تراز با هم در حال پیشرفت هستند، یعنی درهم آمیختگی این دو به این معناست که همکاری و ارتباط رشته علوم انسانی و رشته‌های غیر علوم انسانی کاملا مشهود است.

احمدی تصریح کرد: تمامی شرکت‌های نوآوری بزرگ مانند گوگل، فیسبوک و ... در کنار علوم تجربی و مهندسی نقش بزرگی ایفا می‌کنند و رشته‌های علوم انسانی و غیر انسانی در این زمینه با یک دیگر همکاری می‌کنند؛ برای مثال هر شرکتی که تاسیس می‌شود با رشته‌های اقتصاد، حقوق، علوم اجتماعی، علوم بازرگانی، بحث‌های روان شناسی، بازار یابی و ... تقویت می‌شود و اوج می‌گیرد.

حدود ۵۳ درصد دانشجویان در رشته علوم انسانی تحصیل می‌کنند

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: طبق آمار سال‌های ۹۵ الی ۹۶ در حوزه علوم انسانی، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در کشور ایران حدود ۵۳ درصد و مابقی رشته‌ها ۴۷ درصد را تشکیل می‌دهند. ۳۷ درصد رشته علوم انسانی را اعضای هیئت علمی و ۶۳ درصد مابقی را غیر علوم انسانی یعنی رشته‌های علوم پایه، فنی و مهندسی، کشاورزی، هنر و معماری تشکیل خواهند داد.

احمدی با بیان اینکه نسبت استاد به دانشجو در حوزه علوم انسانی به نسبت دانشجو به استاد در همین حوزه و در مقطع تحصیلات تکمیلی پایین‌تر است، تاکید کرد: در حوزه علوم انسانی حدود ۹۵ درصد مجموع مقالات علمی در ILC و حدود ۵ درصد در ISI، در رشته‌های علوم پایه حدود ۸۳ درصد مقالات در ILC و حدود ۱۷ درصد شامل ISI، در شته‌های فنی و مهندسی ۶۸ درصد برای ISI و ۳۲ درصد برای ILC، در علوم کشاوری ۲۶ درصد برای ISI و ۷۴ درصد برای ILC یعنی مقالات داخلی است، در علوم پزشکی هم ۶۲ درصد ILC و ۳۸ درصد ISI را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین درصد حضور علوم انسانی در جامعه بین المللی خیلی محسوس نیست و بیشتر مجلات داخلی را شامل می‌شود.

او اظهار کرد: در حوزه علوم انسانی وضعیت کمی نشریات داخلی حدود ۵۵ درصد و حدود ۴۵ درصد مابقی را حوزه غیر علوم انسانی تشکیل می‌دهد؛ بنابراین در این مرحله نسبتا وضعیت بهتری داریم. انجمن‌های علمی داخلی هم برای علوم انسانی ۳۵ درصد و برای غیر علوم انسانی حدود ۶۵ درصد را تشکیل می‌دهند.

رشد کم رشته علوم انسانی در حوزه پژوهش‌های بین المللی

احمدی در پاسخ به این سوال که در ایران تا چه میزان به رشته علوم انسانی اهمیت داده می‌شود، اظهار کرد: رشته علوم انسانی از لحاظ حضور در پژوهش بین المللی رشد زیادی نداشته است. در حال حاضر مراکز رشد پارک‌های علم و فناوری از لحاظ نوآوری و فناوری در حال شکل گیری است و به نسبت رشته‌های غیر علوم انسانی درصد بسیار پایین تری دارد؛ بنابراین در حوزه فناوری و نوآوری علوم انسانی با مشکل مواجه هستیم که باید به آن اهمیت دهیم.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: دولت همانند رشته‌های غیر علوم انسانی تمام امکانات را برای رشته‌های علوم انسانی فراهم کرده است، اما آن شناختی که در جامعه علوم انسانی که شامل شناخت به استادان، محققان، مراکز پژوهشی، مراکز دانشجویی و ... باید ایجاد شود، فاصله بزرگی دارد و خلاء بسیار زیادی در این موضوع احساس می‌شود.

بیشتر بخوانید

• بالاترین رقم پروژه‌های علوم انسانی 400 میلیون تومان است

احمدی گفت: جامعه دانشگاهی، پژوهشی و جامعه تقاضای ما باید شناخت درستی از رشته علوم انسانی داشته باشد. جامعه کنونی باید در زمان مشکلات از این حوزه به عنوان حل کننده مسائل بزرگ استفاده کند و دانشگاه‌ها هم باید این موضوع را بپذیرند و جایگاه رشته علوم انسانی را حفظ کنند.

توزیع نامتوازن آموزش در رشته علوم انسانی بین استادان و دانشجویان

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس درباره آسیب شناسی مطرح شده در حوزه پژوهشی، فناوری و آموزشی علوم انسانی گفت: درصد بالایی از دانشجویان و درصد پایینی از استادان در حوزه علوم انسانی آموزش می‌بینند و آموزش می‌دهند که این به معنای توزیع نامتوازن است و همین موضوع باعث کاهش کیفیت پایان نامه‌ها شده است. همچنین نشریات داخلی، عرضه و تقاضا در علوم انسانی هم با توزیع نامتوازن همراه بوده؛ چرا که مراکز پژوهشی علوم انسانی بسیار کم است و آموزش محور بودن به جای پژوهش محور بودن در این حوزه بسیار زیاد دیده می‌شود.

او با بیان اینکه در حوزه فناوری کمبود منابع احساس می‌شود، تاکید کرد: در حوزه فناوری مفهوم توسعه یافتگی دیده نمی‌شود و سرمایه گذاری در علوم انسانی هم برای پژوهش و هم برای فناوری باید از نظر دولت، دانشگاه و بخش خصوصی مورد توجه قرار بگیرد و مسائل خود را به دانشگاه ارجاع دهند تا اهالی علوم انسانی برای حل آنها اقدام کنند.

احمدی تصریح کرد: بحث «مالکیت معنوی» در حوزه علوم انسانی کمتر دیده می‌شود که این موضوع می‌تواند آسیب قابل توجهی را در جامعه ایجاد کند. همکاری ضعیف نهاد‌های حامی صنایع فرهنگی و خلاق به خصوص در مورد بازار سازی، معرفی به بازار و توسعه بازار محصولات فرهنگی یکی از نکات چالشی است که باید در حوزه علوم انسانی رفع شود.

او افزود: ضعف اعتماد و پایین بودن تمایل عمومی جامعه حتی دستگاه‌های دولتی به خرید محصولات فناورانه و دانش بنیان فرهنگی، فقدان مرکز تخصصی، سامان دهی و تسهیل خرید و فروش محصولات و خدمات در حوزه علوم انسانی کمتر است که باید بیشتر به آنها پرداخته شود. همچنین صندوق‌های پژوهش و فناوری هم شاید خیلی ورود جدی به علوم انسانی نداشته باشند که باید بیشتر به آن توجه شود.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: در برخی از دانشگاه‌های حوزه علوم انسانی در بحث نسل سوم، کارآفرین بودن و جامعه محور بودن وارد شده است، اما عمده دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ما تمایل زیادی به دانشگاه نسل اول یا دوم دارند.

گرایش دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های کار آفرین 

احمدی با اشاره به تفاوت رشته علوم انسانی با سایر رشته‌ها اظهار کرد: در حال حاضر شاهد این موضوع هستیم که دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های کارآفرین و جامعه محور گرایش دارند و با تغییر هویت علاقه زیادی به اشتغال زایی دارند تا بتوانند کارآفرینی داشته باشند و در این حوزه موفق شوند.

او گفت: در رشته علوم انسانی این مشکل وجود دارد که با توجه به اینکه بافت و ساخت خیلی از مراکز عالی ما در این حوزه‌ها عمدتا تمرکز بر آموزش عالی دارند، اما در بحث کارآفرینی و اثرگذاری در جامعه کمتر نقش دارند که باید به این موضوع جدی‌تر از قبل پرداخته شود. علوم انسانی در کشور ما بیشتر به دانشگاه‌های نسل اول و دوم گرایش دارد و برخی از دانشگاه‌ها در تلاش هستند تا رشته علوم انسانی برای رفع مشکلات جامعه‌ها در دانشگاه ارتقا یابد.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد: درست است که در حال حاضر اثرگذاری در جامعه مصرف علوم انسانی کمتر دیده می‌شود، اما از نظر تاریخی وضعیت علوم انسانی ما ظرفیت بسیار غنی با کیفیت بالایی در جامعه دارد. به طور نسبی زیر ساخت‌های مختلفی برای توسعه علوم انسانی در کشور داریم و ظرفیت‌های زیاد فرهنگی، تاریخی و اجتماعی همانند بحث‌های مذهبی، اقلیمی، قومی، روابط اجتماعی و ... وجود دارند که زمینه تحقیقات و اثرگذاری علوم انسانی را در جامعه فراهم می‌کنند.

بازار کار گسترده رشته علوم انسانی در جامعه

احمدی درباره بازار کار رشته انسانی در جامعه گفت: رشته انسانی در جامعه دارای بازار بزرگ گسترده‌ای است؛ برای مثال افرادی که به زیارت امام رضا (ع) می‌روند باعث هرچه بیشتر دیده شدن زمینه توسعه فناوری و فرهنگی می‌شوند که این موضوع با رشته علوم انسانی در ارتباط است و اگر به آن بیشتر توجه شود و بخش خصوصی وارد این عرصه شود، بحث کارآفرینی، ماموریت گرایی پژوهش‌ها و فرصت‌های بازار کار در رشته‌های علوم انسانی خیلی گسترده خواهد بود و می‌تواند به پیشرفت رشته‌های دیگر هم کمک کنند.

بیشتر بخوانید

• تدریس 1000 عنوان درسی در حوزه علوم انسانی

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد: در کشور ما رشته علوم انسانی با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی موجود می‌تواند جایگاه بالایی داشته باشد و قرار گرفتن و بکار گیری رشته علوم انسانی در کنار سایر رشته‌های غیر علوم انسانی قطعا جایگاه بسیار اثرگذار و ارزنده‌ای در حوزه‌های رونق بازار کار، کیفیت بالای تحقیقات و حضور در سطح بین المللی خواهد داشت.

احمدی در پایان یادآوری کرد: حدود ۵۰ درصد آموزش عالی ما در حوزه علوم انسانی است، اما سهم این رشته در تولید فناوری، مقالات، ثبت اختراعات و مسائل پژوهشی به خصوص در جنبه‌های بین المللی بسیار اندک است که اگر از ظرفیت آنها استفاده کنیم، نرخ رشد و جایگاه ما در دنیا بسیار بالاتر از وضعیت کنونی خواهد شد.

انتهای پیام/