گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران- مجلس ششم که اکثریت آنرا حزب مشارکت تشکیل داده بود، پرتنش ترین و جنجالی ترین مجلس پس از انقلاب بوده است . نامه 127 نماینده مجلس به رهبر معظم انقلاب اسلامی (که کارنامه ننگین و فضاحت باری برای مجلس ششم به حساب می آید و نشانه همراهی و همدلی عده ای از نمایندگان با دشمنان خارجی است)، حمایت نابجای نمایندگان مجلس از یک نماینده خاطی و محکوم در دادگاه، قرائت بیانیه نمایندگان در حمایت از جریان موسوم به ملی مذهبیها در صحن علنی مجلس، طرح منع شکنجه (بدون طی مراحل قانونی) (9) و ... و نیز نطق های اختلاف آفرین و دعوت به آشوب برخی از نمایندگان مجلس، تحصن در مجلس در پی ردصلاحیت شدنشان توسط شورای نگهبان و استعفای دسته جمعی و... کارنامه این مجلس بود، که در ایجاد تنش و جنجال در جامعه و سوق دادن کشور به سوی التهاب، درگیری و دور ماندن از آرامش به خصوص در دانشگاه ها تأثیر بسیاری داشت.
آنچه پيش رو داريم بررسي اجمالي از نقد هاي اصلاح طلبان بر عملكرد نمايندگان مجلس ششم است . با توجه به اينكه دو وظيفه " قانونگذاري " و " نظارت بر قوه مجريه " از جمله وظايف اصلي نمايندگان است، در اين گزارش به دنبال آن هستیم كه بدانيم به راستي مجلس ششم که اکثریت آنرا اصلاح طلبان تشکیل می دادند ، در زمينه اصلاحات ، يعني انجام مهم ترين وظيفه اش موفق بوده است؟

ج- سياست زدگي
 

*اکثريت مجلس دنبال مسايل سياسي هستند، نه برنامه ريزي صحيح¹

رسول منتجب نيا، سخنگوي مجمع روحانيون مبارز: اکثريت نمايندگان بيشتر دنبال مسايل سياسي بوده اند. به همين دليل، موفق به برنامه ريزي صحيح و اولويت دار نشده اند.

مجلس ششم که نام اصلاحات را بر روي خود گذاشته تا اين لحظه متاسفانه موفق به انجام بسياري از وظايف و رسالت هاي خود نشده است.

*جبهه دوم خرداد، با يک هدف سياسي متولد شد²
محمد هاشمي، عضو شوراي مرکزي حزب کارگزاران سازندگي:
جبهه دوم خرداد با يک هدف صرفا سياسي، يعني به دست آوردن تعداد بيشتري از کرسي‌هاي مجلس شوراي اسلامي به وجود آمد... جبهه دوم خرداد موجب اختلاف زيادي در بين نيروهاي فعال در صحنه سياسي کشور شد.

*با شعارهاي سياسي، مشکلي حل نمي شود³
الهه کولايي، عضو فراکسيون مشارکت: مجلس ششم بيشتر اوقات خود را صرف مسائل سياسي کرده است، در صورتي که همه مشکلات ما سياسي نيست و در بخش علمي و فرهنگي، مشکلات فراواني داريم. بايد بدانيم که اسطوره سازي و شعار دادن، مشکلي را از جامعه حل نمي کند.

*مجلس و دولت بيشتر درپي بازي هاي جناحي هستند⁴
روزنامه مردم سالاري: در انتخابات مجلس ششم و همچنين انتخابات رياست جمهوري، مهم ترين وعده اي که به ملت داده شد، انجام اصلاحات بود، اما متاسفانه با گذشت دو سال از کار مجلس ششم و همچنين آغاز دوره دوم رياست جمهوري، اين دو نهاد هنوز نتوانسته اند خواسته ها و نيازهاي مردم را برآورده سازند... بايد قبول کرد در بسياري از موارد، به خطر افتادن منافع گروهي و حزبي عده اي خاص، کار مجلس و دولت را تحت الشعاع قرار داده است و با آن که اين دو نهاد مردمي بارها مورد حمايت قرار گرفته اند، متاسفانه بيشتر درپي بازي هاي جناحي خويش مي باشند.
متاسفانه پس از گذشت دو سال، مجلس اصلاحات نتوانست آن طور که بايد به وعده ها و شعارهاي خود آن چنان که با اهداف اصلاح طلبانه وارد ميدان شد، عمل کند. اين موضوع موجب بي اعتمادي و سردي افکار عمومي گرديده است.

*اعضاي هيئت رئيسه، بيشتر به فکر کارهاي سياسي بودند⁵
محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: برخي اعضاي هيئت رئيسه مجلس به خصوص دو نائب رئيس آن (بهزاد نبوي- محمدرضا خاتمي) بيشتر به فکر کارهاي سياسي و حزبي خودشان هستند. بيشتر وقت خود را صرف امور سياسي مي کنند. لذا کمتر وقت صرف بهتر اداره شدن مجلس و مشکلات قانونگذاري و نظارت مي نمايند.

آنها نسبت به برخي از وزيران برخورد جانبدارانه اي دارند و سئوال از وزرا، برخلاف قانون اساسي به تعويق مي افتد.

ذاکري همچنين درباره لوايح دوقلو، يادآور شد: خاتمي خواستار توافق و تفاهم بيشتر بين مجلس و شوراي نگهبان است ولي در صورت نبود توافق، نظر وي مخالفت با رفتن اين لوايح به مجمع تشخيص مصلحت نيست.

*مجلس ششم، سرگرم جدل هاي سياسي است⁶
قدرت الله عليخاني، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: متاسفانه مجلس ششم و ساير مسئولان، به جاي پرداختن به پيشگيري حوادث، سرگرم جدل هاي سياسي خود هستند.

*مجلس ششم سياست زده است⁷
طاهره رضازاده، عضو فراکسيون همبستگي و مشارکت: من يکي از منتقدين مجلس ششم هستم. مجلس ششم از همان اول، سياست زده شده بود و نتوانست کاري انجام دهد.

مردم پس از انقلاب اسلامي رشد سياسي و اجتماعي کاملي داشته اند و امروز بايد به فکر رفع مشکلات اقتصادي مردم بود.

اگر در مدت باقي مانده از دوره رياست جمهوري و مجلس، بگوييم ديگران نگذاشتند کاري انجام دهيم، اين ظلمي در حق مردم است.

*مجلس ششم گرفتار بگو- مگوهاي سياسي شده⁸
محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز درباره اين که آيا درست است که مجلس ششم نسبت به مجالس گذشته رنگ سياسي بيشتري به خود گرفته، گفت: اين يک واقعيت بسيار تلخي است که مجلس ششم بيش از اندازه گرفتار بگو و مگوهاي سياسي شده و خيلي از توان و انرژي که بايد صرف قانونگذاري مي گرديد، به خصوص درباره نواب رئيس، بيشتر صرف مسائل سياسي گرديد.

*بده و بستان هاي سياسي، از جمله عوامل عدم نظارت⁹
فخرالدين صابري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: تعامل نادرست اشخاص دست‌اندرکار امور با يکديگر، تباني برخي جريان ها براي مسکوت گذاشتن امر نظارت، بده و بستان هاي سياسي و غيرسياسي بين دستگاه ها و افراد، از جمله عوامل بر سر راه اعمال نظارت در مجلس است.

*ضعف مجلس از مانور زياد در مسائل سياسي است¹⁰
الياس حضرتي، عضو فراکسيون همبستگي: به دليل مسائل حاد سياسي که در کشور وجود دارد و اشتياق و علاقه مجلس ششم به مباحث سياسي، اين مجلس در بخش اقتصادي توفيق کمتري داشته است. از مجلس انتظارات بيشتري مي رود تا در اين بخش بيشتر فعال شود. نقطه ضعف مجلس ششم، مانور دادن زياد بر روي مسائل سياسي است.

*از اشتباهات اصلاح طلبان، پرداختن به نزاع هاي سياسي بود¹¹
علي صالح آبادي، عضو حزب همبستگي و مجمع نمايندگان ادوار مجلس: نقطه ضعف اصلاحات نداشتن استراتژي مشخص و معلوم در زمينه تداوم اصلاحات و جلوگيري از ياس و انفعال نيروهاي دروني جبهه اصلاحات است که روز به روز ريزش و انفعال در درون اين جبهه وجود دارد.

به نظر مي رسد اصلاح طلبان و مراکزي که در اختيار آنهاست، دچار روزمرگي گرديده‌اند که اين بزرگ ترين ضربه است.
بنابراين، براي برون رفت از رکود و سکون فعلي، هم افراد و هم مرکزي که در اختيار اصلاح طلبان قرار دارد و شعارهايي که براي به دست آوردن اين مراکز داده اند را بايد بازنگري کرده و بازخورد آن را در ميان مردم نيز ارزيابي نمايند.
يکي از اشتباهات اصلاح طلبان پس از شکل گيري مجلس ششم اين است که به جاي پرداختن به توانايي هاي خود و اثباتي برخورد کردن، سرگرم نزاع هاي سياسي شدند.

*مجلس به جاي اصلاحات اساسي، در شعارهاي سياسي جلو است¹²
اسدالله بيات، عضو مجمع روحانيون مبارز: مجلس ششم از دو جهت ضعيف شده است و از نظر کارشناسي و حقوقي ضعيف عمل کرده است که نمونه‌اش را در تنظيم طرح سه فوريتي ديديم... تعجب مي کنم نمايندگان مجلس چگونه يک چيز را در طرح‌شان مطرح مي‌کنند که خود مي دانند غير قانوني است! اينها نشان دهنده آن است که آگاهي و تجربه لازم وجود ندارد و بار حقوقي مجلس ضعيف تر شده است.

*تصميمات في البداهه مجلس، عامل تضعيف آن بود¹³
شهربانو اماني، عضو فراکسيون همبستگي: وقتي هيئت رئيسه، احترام مجلس و نمايندگان را رعايت نمي‌کند، چگونه انتظار داريم که مجلس در راس امور باشد؟ شما را به خدا با تصميمات في‌البداهه مجلس را تضعيف نکنيد. هنوز بحث نشده و با يک تصميم راي گيري مي‌شود!... چرا رييس جمهور به نمايندگان گزارش نمي‌أهد. آقاي خاتمي بايد در اين سه هفته، حداقل دو بار به نمايندگان گزارش مي‌داد.

*برخي از نمايندگان دنبال تشنج هستند¹⁴
قدرت‌الله عليخاني، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: دست‌هايي در ملجس هست که سعي دارد مجلس را به سمت درگيري پيش ببرد.

*متاسفانه دوستان مجلس، برخورد بدي کردند¹⁵
سيد محمد خاتمي، رييس جمهور در مواجهه با دکتر حسن مرادي، نماينده منتخب مردم اراک که اعتبارنامه وي توسط مشارکتي هاي مجلس رد شد، عنوان کرد: متاسفانه دوستان در مجلس، برخورد بدي کردند و مجلس را از خدمات يک حقوقدان متخصص محروم نمودند.
*همه کار مجلس که بازديد از زندان‌ها نيست¹⁶
بهزاد نبوي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت و سازمان مجاهدين انقلاب: اين کارها را زياد هم انجام دادن،‌مجلس را از همه جانيه نگري باز مي‌دارد. همه کار مجلس بازديد از زندان‌ها نيست... فراکسيون جبهه دوم خرداد متشکل از 18 گروه،‌ مانيفست مشخصي نداشتند و به همين دليل، کارهايمان مدون نبود. در همين مدت در فراکسيون کارهايي شد که محصول عقل جمعي نبود. در همين مدت در فراکسيون‌ کارهايي شد که محصول عقل جمعي نبود. عده اي کار کردند و متاسفانه فراکسيون مجبور شد به دنبال آن کار حرکت کند، چون ديگر راه برگشت نبود(!)... آن چه تا کنون انجام شده يا براساس تصميم‌گيري‌هاي مقطعي و يا نا شي از بي‌تصميمي بوده که حرکت تعدادي نماينده مجلس را به دنبال خود کشانده است.

*تعداد اندکي از عناصر افراطي در مجلس وجود دارند¹⁷
رضا طلايي‌نيک، عضو فراکسيون جبهه دوم خرداد: بي‌برنامگي و قدرت‌طلبي برخي از عناصر جبهه دوم خرداد، موجب کاهش انسجام اين جريان شده است. هم چنين فاصله زياد بين ديدگاه‌هاي متنوع در اين جبهه از عوامل بوجود آمدن اختلاف‌هاي دروني است، زيرا در برخي از رويکردها نوعي پيوند تاثيرپذير با جرياني در خارج از جبهه دوم خرداد که اعتقاد شفافي نسبت به قانون اساسي ندارد،‌مشاهده مي‌شود و همين مساله موجب واکنش‌هاي جدي بين فعالان اين جبهه شده است.
برخي از فعالان دوم خرداد با وجود ادعاي حمايت از دولت آقاي خاتمي، رفتارهايي را بروز مي‌دهند که به طور مستقيم و يا غير مستقيم، فاصله گرفتن از دولت را نشان مي‌دهد. آنان در واقع درصدد هستند نقش اپوزيسيون را براي دولت ايفا کنند.
تعداد اندکي از اين نوع عناصر افراطي در داخل مجلس وجود دارند، ولي فعاليت آنان بر حرکت نمايندگان موثر بوده است.

*برخوردهاي قوه قضاييه، نتيجه تندروي مجلس است¹⁸
سيد علي اکبر محتشمي‌پور، رييس فراکسيون جبهه دوم خرداد: قطعا جريان جبهه دوم خرداد و اصلاحات در مجلس هم، نقايصي داشته و شايد برخي از برخوردهاي تند دستگاه قضايي و همين طور ساير نهادها با مجلس و نمايندگان مجلس متاثر از اقدامات و برخوردهاي غير اصولي و احيانا ناصحيح خود مجلس باشد.
تندروي‌هايي در مجلس وجود داشته که اگر اين تندروي‌ها نبود،‌ما مي توانستيم فضا را تلطيف کنيم و همکاري متقابل داشته باشيم. اين که ما هر روز در مجلس بياييم در نقد دستگاه‌هاي ديگر مصاحبه کنيم و آنها را متهم به برخي از عناويني بکنيم که موجب عصبانيت طرف مقابل بشود، طبيعتا آنها هم عکس‌العمل نشان مي‌دهند.

*دست‌هايي در مجلس قصد ايجاد درگيري دارد¹⁹
قدرت‌الله عليخاني، عضو فراکيسون مجمع روحانيون مبارز: مشي و منش ]بهزاد[ نبوي را در زمينه مباحث سياسي قبول نداريم و معتقديم دست‌هايي در مجلس وجود دارد که با ا فراطي‌گري قصد دارند مجلس را به سمت درگيري با برخي مسائل بکشند. اختلاف در جبهه دوم خرداد وجود دارد و بايد روزي اين اختلاف آشکار شود.

*در انتخابات مجلس ششم، حذف هاشمي رفسنجاني خطا بود²⁰
شمس الواعظين، از فعالان مطبوعاتي اصلاح‌طلب: معتقدم که آن استراتژي ]تبديل مخالف به موافق[ را بايد در آغاز فضاي سياسي کشور سازمان مي‌داديم و نيروهاي مخالف اصلاحات را جذب اصلاحات مي‌کرديم، بويژه آن دسته از نيروهايي که از جايگاه بلند و مهمي برخوردار بودند. از جمله آن شخصيت‌ها و آن جايگاه،‌ آقاي رفسنجاني بود،‌جنبش اصلاحات ايران در انتخابات مجلس ششم، به نظر من خطا کرده است که براي کاهش قدرت آقاي هاشمي رفسنجاني و حذف او از پروسه اصلاحات تلاش وافري کرد.

*منکر افراط‌گري برخي عناصر جناح اصلاح‌طلب نيستم²¹
احمد پورنجاتي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌من منکر برخي کج سليقگي‌ها و حتي افراط گر‌ي‌ها از سوي برخي عناصر منتسب به جناح اصلاح طلب – چه در مجلس و چه خارج از مجلس – نيستم و معتقدم که اين افراد، چاقوي کانون‌هاي توهم‌پراکني را تيز مي‌کنند.

*نواب رييس مجلس،‌به دليل گرفتاري‌هاي سياسي موفق عمل نکرده‌اند²²
محمدباقر ذاکري،‌عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: نواب رييس بيشترين وظيفه را در اداره امور مجلس عهده دار هستند، اما به گرفتاري‌هاي سياسي موفق عمل نکرده‌اند.
من معتقدم بعضي پرونده‌سازي ها از بيرون و بعضي فعاليت‌هاي سياسي از درون، مجلس را به سمتي برده که وارد کار سياسي بشود، اما مي توان با مديريت صحيح‌ کار‌ايي بيشتر داشت.

*برخي نمايندگان بيش از همه، بر شيپور تشنج مي‌دمند²³
نامه جمعي از اعضاي دفتر تحکيم وحدت:

مسائل و مباحثي که در يکي دو سال اخير به مجموعه دفتر تحکيم تئوريزه مي‌گردد، بسيار مشکوک مي‌باشد و با کمي تامل متوجه خواهيم شد که به بن‌بست کشانيدن اصلاحات را نشانه گرفته است. به طور مثال

-آقاي «ن» يکي از اعضاي انجمن اسلامي دانشگاه امير کبير – در جلسه اخير شوراي عمومي تهران اعلام مي‌دارد:«بايد با افکار عمومي بازي کرد و جو را تغيير داد تا بتوانيم از اين بحران بيرون آمده و خود پروژه اي براي بهار سال بعد تعريف کرده و حمله به جناح راست را شروع کنيم.»
دغدغه و نگراني ما آنگاه افزون مي گردد که چهار تن از نمايندگان محترم مجلس در جلسه حضور مي‌يابند و به جاي سوق دادن مجموعه به آرامش و حفظ عقلانيت، بيش از همه، بر شيپور تشنج مي‌دمند و دوستان ما را احساسي مي‌کنند و با زير پا گذاشتن سوگندي که در خانه ملت ياد کرده اند،‌ديد خود را به نوکِ بيني‌شان معطوف کرده‌اند. سوال از اين حضرات اين است که از جان مجموعه دفتر تحکيم چه مي‌خواهيد؟ جنبش دانشجويي تا کجا مي‌بايست هزينه هاي شخصي و باندي را متحمل گردد...

*عده اي در داخل مجلس گروه فشار هستند²⁴

محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: اين را قبول دارم که عده اي در مجلس با تحت فشار قرار دادن برخي ديگر سعي در تاثيرگذاري بر لوايح و طرح ها را داشتند،‌ولي بايد اذعان کرد که دوران تاثيرگذاري و فشار گذشته است و نمي توان از درون و يا خارج از مجلس براي رسيدن به مقصد ايجاد بحران به نمايندگان فشار وارد کرد.

عضو فراکسيون روحانيون تصريح کرد: نمي توان هم در درون نظام بود و هم با ديگر اجزاي نظام درگيري و جنگ داشت؛ برخي از دوستان بايد سعي کنند اختلافات خود را کنار بگذارند و راه هماهنگي و تعامل را پيش بگيرند و اگر به نتيجه نرسيدند،‌عاقلانه‌ترين راهکار کناره‌گيري است. /ن

_____________________________________________________________
1. جلسه 107، تاريخ 26 شهريور 80.
2. روزنامه رسالت: 20 فروردين 81، ص 3

3. روزنامه کيهان: 30 ارديبهشت 81، ص 18
4. روزنامه کيهان: 3 تير 82، ص14
5. روزنامه مردم سالاري: 21 ارديبهشت 81، ص 4

6. روزنامه کيهان: 7 خرداد 82، ص 3

7. روزنامه توسعه: 9 تير 81، ص 3
8. روزنامه رسالت: 28 ارديبهشت 81، ص 1
9. روزنامه مردم سالاري: 11 خرداد 82، ص 3

10. روزنامه توسعه: 5 ارديبهشت 81، ص 2
11. روزنامه کيهان: 2 ارديبهشت 80، ص 14
12. روزنامه کيهان: 6 آذر 80، ص 14

13. روزنامه کيهان: 7 آذر 80، ص 14

14. روزنامه رسالت: 18 مهر 80، ص 3
15. روزنامه مردم سالاري: 23 خرداد 81، ص 4
16. روزنامه کيهان: 6 مهر 79، ص 2

17. روزنامه کيهان: 16 آبان 81، ص 8
18. روزنامه کيهان: 12 خرداد 81، ص 3

19. روزنامه کيهان: 8 تير 81، ص 2
16. روزنامه کيهان: 23 خرداد 81، ص 3

20. روزنامه حيات نو: 26 شهريور 80، ص 4

21. روزنامه رسالت: 14 شهريور 80، ص 2

22. روزنامه مردم سالاري: 11 خرداد 82، ص 3
23. روزنامه کيهان: 4 اسفند 79، ص 2

24. روزنامه کيهان: 21 تير 82، ص 14