به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان ؛ احسان پرنیان با اشاره به ارائه طرح سوت زنی در مجلس شورای اسلامی، گفت: افشای اطلاعات و گزارش تفاوت‌هایی با هم دارند. آنچه که در دنیا به عنوان " سوت زنی " شناخته می‌شود این است که وقتی شخصی تخلفی را مشاهده کرد با چه قاعده و چارچوبی، به کجا و با چه حمایت‌هایی گزارش کند. در واقع این موضوع با فاش کردن مسائل تفاوت دارد.

وی، مردمی کردن فساد را به عنوان زیربنای سوت زنی دانست و اظهار کرد: نظارت از داخل بیش از هر نوع نظارتی که در سازمان‌های مختلف وجود دارد به سوت زنی نزدیک است. به این معنا که هر شخصی در هرسازمانی فارغ از اینکه وظیفه نظارت بر دوش او گذاشته شده باشد، نسبت به تخلفات محیط پیرامون خود مسئول است.

مسئول گروه مبارزه با مفاسد اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر افزود: متاسفانه در کشور به این وجه نظارت بی توجهی شده است و نگاه‌ها به سمت نظارت متمرکز است. در حالی که بر اساس تحقیقات آماری در دنیا، نظارت متمرکز روش آنچنان موثری نیست و کل تخلفاتی که در دنیا از طریق دستگاه‌هایی که وظیفه نظارت دارند کشف می‌شود کمتر از ۵ درصد است، پس با این اوصاف نمی‌توان انتظار داشت با این نوع نظارت فساد ریشه کن شود.

تاریخچه طولانی قانون سوت زنی

پرنیان به پیشینه تصویب قانون سوت زنی اشاره کرد و گفت: این قانون برای نخستین بار در ایالات متحده امریکا در سال ۱۷۷۸ یعنی دو سال پس از تاسیس امریکا تصویب شد. تدوین این قانون نشان می‌دهد مشکلاتی در سیستم حاکمیتی و خرید‌های دولت بوده است که امکان حل آن به روش نظامند وجود نداشته است، از این رو قانونی تصویب شده تا از گزارش دهندگان تخلف حمایت شود.

وی ادامه داد: در بقیه کشور‌ها قدمت این قانون به سال ۲۰۰۰ میلادی مربوط می‌شود و بیش از ۱۰۰ کشور قانون مجزا برای این کار دارند و بسیاری از کشور‌ها میان آیین نامه‌ها و قوانین دیگر از حقوق گزارش دهندگان حمایت می‌کنند.

عضو اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر درباره مشکلاتی که گزارش دهندگان با آن روبرو می‌شوند، گفت: همیشه به دلیل خلاء قانونی در این حوزه چالش‌هایی برای گزارش دهندگان به وجود می‌آید و گاهی نمی‌توان از این افراد حمایت کرد، چون زیرساخت قانونی وجود ندارد.

مخفی کردن گزارش دهنده از اصول سوت زنی است

به عقیده پرنیان اولین حمایتی که باید از گزارش دهنده تخلف صورت بگیرد حفظ و مخفی نگه داشتن هویت اوست. در واقع گزارش دهی نیازمند مسیر‌های امن است که در دنیا به آن " HOT LINE " گفته می‌شود. گرچه بعید است افرادی که فساد از نوع دست درازی به بیت المال را گزارش می‌کنند در انزار عمومی منفور شوند، اما چون ممکن است تهدیدات پروپاگاندا و افراد وابسته به مفسد برای شخص گزارش دهنده خطرناک باشد بهتر است هویت او مخفی بماند.

وی با بیان اینکه ۵۰ درصد از گزارش‌های تخلفی که در دنیا به نتیجه می‌رسد توسط کارکنان ارائه می‌شود، اظهار کرد: افرادی که در محل فساد یا اختلاس کار می‌کند بیش از هر شخص دیگری از پشت پرده تخلفات آگاهی دارند.

ارتباط میان شفافیت اطلاعات و کشف فساد

عضو گروه مبارزه با فساد اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر لایحه جامع شفافیت و قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات را در کشف فساد و طرح سوت زنی موثر دانست و گفت: ما در اصلاح هر سامانه و دستگاهی ابتدا باید بتوانیم نظارت سیستمی را حاکم کنیم یعنی بتوانیم نظارتی اعمال کنیم که بدون دخالت و درگیری و به صورت روتین و اتوماتیک بتواند تخلفات را کشف کند. مثلا پایگاه داده‌ای داشته باشیم و از داده‌های موجود تحلیل و رصد کنیم و تخلفات را کشف کنیم.

پرنیان ادامه داد: از آنجایی که اکثر مردم داده‌ها را می‌بینند اگر یک سری از اطلاعات برای عموم شفاف شود می‌تواند بر روی رفتار افرادی که تخلف انجام می‌دهند تاثیر گذار باشد. برای مثال اگر حضور و غیاب نمایندگان مجلس یا میزان مشارکت نماینده‌ها در رای گیری‌های مجلس مشخص باشد، به دلیل توجه مردم می‌تواند به صورت بازدارنده عمل کند.

وی تاکید کرد: در برخی بخش‌ها که این سیستم پاسخگو نیست حتی اگر تمام سیستم‌های نظارتی را حاکم کنیم بازهم ممکن است برخی از تخلفات آشکار نشود، آنجاست که سبستم سوت زنی به ما کمک می‌کند و شفافیت با سوت زنی ارتباط پیدا می‌کند.

شفافیت بیشتر فساد کمتر

مسئول گروه مبارزه با مفاسد اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر توسعه شفافیت را با کاهش فساد مرتبط دانست، عنوان کرد: اگر ما شفافیت را توسعه دهیم به معنای این است که اطلاعات بیشتری در اختیار عموم مردم باشد در این صورت کشف و گزارش تخلفات افزایش می‌یابد

سوت زنی یا مچ گیری؟

پرنیان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه کنیم سوت زنی مچ گیری به حساب نیاید، گفت: باید دید ریشه استفاده از اصطلاحات منفی برای گزارش تخلف چیست. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که مردم اعتقادات دینی و ملی خاصی درباره مبارزه با فساد دارند و فرهنگ گزارش دهی بهتر از هر جامعه‌ای می‌تواند توسعه یابد.

وی افزود: دلیل نخستی که مردم از گزارش دهی گریزان هستند این است که مسیر درستی برای این کار وجود نداشته است و با افرادی که این کار را انجام داده اند برخورد شده است. به عبارت دیگر همواره یک ترس نسبت به این فضا ایجاد شده است. اما مچ گیری به این دلیل استفاده می‌شود، چون اغلب گزارشات علیه خود مردم و فضای شخصی کارمندان بوده است. سوال اینجاست تا کنون چند مورد دست درازی به بیت المال گزارش شده است؟

پرنیان در برنامه " بی قاب بی نقاب " اظهار امیدواری کرد: روند برخورد منطقی با مفهوم فساد ادامه پیدا کند. باید به این باور برسیم که فساد جز اصلی‌ترین مسائل کشور است و تا زمانی که این موضوع را نپذیریم و در عمل نشان ندهیم بسیاری از دستاورد‌هایی که در حوزه‌های مختلف داریم منفی خواهد شد و اگر رشد و توسعه بخش‌های مختلف کشور با فساد همراه باشد در مجموع اثر منفی به دنبال خواهد داشت.

انتهای پیام/