به گزارش خبرنگار حوزه اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، دنیای مجازی که این روزها به بخش لاینفک زندگی بشری تبدیل شده، همانند چاقوی دو لبه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند نقاط مثبت و منفی داشته باشد؛ از جمله آسیب‌های این فضا تخریب سلامت روانی کودکان و نوجوانان است که گاهی اوقات عواقب جبران ناپذیری را به دنبال دارد. استفاده بی رویه و نادرست والدین از فضای مجازی و همچنین بی حد و مرز بودن آن باعث شده تا کودکان نیز برای سرگرم شدن به آن پناه ببرند.

متأسفانه بارها شاهد این مسئله بوده‌ایم که مادران و پدران جوان برای دست به سر کردن و ساکت کردن کودکان خود به راحتی موبایل و تبلت را در اختیار فرزندان خود قرار داده‌ و به نوعی آنها را عادت داده‌اند که هر لحظه که بخواهند و با کوچک‌ترین بهانه می‌توانند هر وسیله الکترونیکی سرگرم‌کننده را در اختیار داشته باشند.

در این خصوص روح‌الله مومن‌نسب کارشناس فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: فضای مجازی به طور کلی بستری را برای زیست بشر به وجود آورده است به این شکل که آثار مخرب و سازنده هر دو در این فضا زیاد است و طبیعتاً این موارد می‌تواند در صورت استفاده درست و وجود محتوای مناسب تأثیر مثبت در زندگی داشته باشد و یا بالعکس؛ لذا نمی‌توان تعبیر خوب یا بد را به طور صد در صد به آن اطلاق کرد.

بازیگران و کسانی که گرداننده آن هستند تعیین کننده خوب یا بد بودن فضای مجازی به شمار می‌روند. محتواهای مخرب و همچنین افرادی که از فضای مجازی استفاده می‌کنند، در نوع و کیفیت محتوا مؤثر هستند. اگر کل موضوعات دخیل در فضای مجازی نظیر اخبار و اطلاع‌رسانی‌ها، مباحث مرتبط با اقتصادی و مالی، تجارت الکترونیک، کارهای اداری و سازمانی و ... را جلوی خود قرار دهیم، هیچ‌کدام از منافع فضای مجازی برای کودکان منفعت محسوب نمی‌شود؛ چراکه لازم است کودک در فضای فیزیکی تعاملات اجتماعی را یاد بگیرد، با دوستان و همسالان خود ارتباط داشته باشد. کم‌تحرکی و اتلاف وقت و حتی موارد مثبتی که برای خانواده‌ها به همراه دارد، برای کودکان مفید نیست. به همین جهت در اکثر کشورها استفاده از فضای مجازی برای سنین کودکی تجویز نمی‌شود و عموماً این اعتقاد را دارند که حضور کودکان در این شبکه‌ها او را دچار بلوغ زودرس می‌کند.

همچنین در بسیاری از کشور‌ها توصیه دارند که کودکان تا سن ۱۳ سالگی از هرگونه وسیله الکترونیکی دور بوده و در فضای فیزیکی زندگی کنند و برای بازی کردن نیز در دنیای واقعی عمل کند تا از کم تحرکی و آسیب‌های جسمی و روانی آن در امان بماند. ولی یک مجموعه‌ای به نام انارستان سیم کارت‌هایی را ایجاد کرده که مخاطبان علاقه مند می‌تواند با پیامک عدد ۲۲۲ به شماره ۳۰۰۰۶۸۶۰ پیامک کنند، کدی برایشان ارسال می‌شود که آن را به همراه شناسنامه کودک به دفاتر همراه اول برده و سیمکارت دانش آموزی تحویل می‌گیرند که اینترنت این سیم کارت به صورت وایت لیستی است به این شکل که هفتادهزار سایت و نرم افزار مناسب سن کودکان در دسترس آن است و در اجرای برنامه‌ها و سایت‌های نامناسب محدودیت دارد.

اما نکته‌ای که لازم است خانواده ها آن را در نظر داشته باشند، این است که چه مدت زمانی را کودک شان در این فضا صرف می‌کنند. پدر و مادر و همه خانواده باید دست به دست هم بدهند و برای خانه قانون‌گذاری کنند و بر روی زمانبندی استفاده از اینترنت مدیریت داشته باشند.

این کارشناس فضای مجازی به ابتذال شبکه اجتماعی اینستاگرام اشاره کرد و افزود: تحت هیچ شرایطی نباید به کودکان اجازه فعالیت در تلگرام، واتس اپ و بویژه اینستاگرام را داد چرا که این شبکه‌ها باعث انحراف صد در صدی کودکان می‌شود. همچنین در تلگرام و واتس‌اپ هم اگر تعرضی به کودکان شود، از آنجا که سرورشان در داخل کشور نیست و از قوانین جمهوری اسلامی ایران تبعیت نمی‌کند، به راحتی می‌توانند به کودکان آسیب رسانده و خود را از دسترسی ماموران دور کنند. 

مومن نسب ادامه داد: نرم‌افزارهایی چون گپ و روبیکا امکان کنترل کودکان در آنها تعبیه شده است که جایگزین مناسبی برای نرم‌افزارهای نامناسب خارجی هستند؛ یا حتی نرم‌افزار مداد که به گپ متصل شده و کاملا مخصوص کودکان است و فضای کاملا کنترل شده‌ای را دارد. نرم‌افزار «چی خوبه» نیز به معرفی انواع سایت‌ها، بازی‌های مناسب و نرم‌افزارهای مفید می‌پردازد که می‌تواند راهنمای خوب و موثری برای والدین باشد.

مومن نسب درباره راهکار خانواده ها در مقابله با ویروس فضای مجازی گفت: خانواده ها باید بدانند در همه دنیا بخصوص در کشورهای پیشرفته و صنعتی اینترنت مصرفی متناسب با موقعیت، سن و جنسیت افراد عرضه می‌شود. در کشور ما نیز در بحث شبکه ملی اطلاعات، طبقه بندی اینترنت جزء فازهای اصلی  و مهم است که البته هنوز اجرایی نشده است.

این کارشناس فضای مجازی درباره نحوه آموزش کودکان در استفاده درست از ابزار الکترونیکی و شبکه‌های اجتماعی گفت: در صورت نیاز اگر لازم باشد که کودکی برای آموزش‌های مجازی خود از ابزار الکترونیکی استفاده کنند، بایستی مدرسه امکانات آموزش فضای مجازی را برای دانش‌آموز فراهم کرده باشد. به طور مثال نرم افزار «شاد» در همین چارچوب ساخته و پرداخته شد که البته لازم بود اینترنت مخصوصی برای آن طراحی می‌شد.

مقصر اصلی قتل رومینا فضای مجازی است

در حادثه فاجع‌باری که طی چند روز گذشته برای رومینا دختربچه تالشی رخ داد، همین بحث اختصاص تفکیک نبودن اینترنت خانواده‌ها دخیل بود. به این شکل که رومینا به بهانه استفاده از سامانه شاد از تلفن همراه اولیا خود استفاده می‌کرده و از آنجا که اینترنت مصرفی آزاد بوده و اینترنت مخصوص شاد وجود نداشته، ارتباط این دختر با فرد غریبه در اینستاگرام شکل می‌گیرد و در نهایت او را به کام مرگ می‌کشد.

لذا در وهله اول باید خانواده‌ها آموزش‌های لازم را در مورد استفاده درست فضای مجازی ببینند. کودکان و دانش‌آموزان نیز در موضوع این آموزش نباید جلوتر و یا عقب‌تر از سنشان آموزش ببیند. بطور مثال کتاب توقع سواد رسانه که در مقطع متوسطه دوم تدریس می‌شود چیزی کمتر از سواد بچه‌هاست و دانش‌آموزان اطلاعات فراتری را از کتاب دارند. نبود معلم متخصص در زمینه آموزش این کتاب باعث می‌شود تا دانش‌آموزان سولات خود را از معلم‌های دیگر دروس پرسیده و در نهایت بهره‌ای از این کتاب برده نمی‌شود.

مومن نسب در پایان بحث خود اشاره کرد: برای آنکه منافع فضای مجازی بیشتر از آسیب‌های آن باشد لازم است در حوزه قانون‌گذاری، زیرساخت‌ها، حوزه‌های سخت افزاری و نرم افزاری و آموزش برنامه‌ریزی جدی تری انجام شود. همچنین شبکه ملی اطلاعات هم راه اندازه شده تا سن، موقعیت و جنسیت و هویت افراد معلوم شود و در چارچوب شبکه ملی اطلاعات بتوان سرویس‌های متناسب به مردم ارائه داد.

پیش نیاز ورود کودک به دنیای مجازی آموزش است

جعفر بای آسیب‌شناس فضای مجازی نیز در خصوص ابعاد شبکه‌های اجتماعی گفت: فضای مجازی فی نفسه و به تنهایی نمی‌تواند اثر مثبت یا منفی را بر روی کودکان داشته باشد، شیوه استفاده ، نحوه برخورد و چگونگی بهره برداری از این فضاهاست که کودک را به رشد و تعالی و پیشرفت رسانده و یا بالعکس  باعث بروز انحراف و خطا و معضل می‌شود. در وهله بعد بحث محتواست که در این خصوص این سوال مطرح است که آیا خوراک فرهنگی که کودک در فضای مجازی از آن تغذیه می‌کند و از آن بهره ببرد، غذای درست و دقیقی بوده و متناسب با نیازهای بدنی او است و همچنین با شرایط سنی او سازگاری دارد؟

مساله مهم دیگر این است که محتوا باید با ذائقه و نیاز مخاطب همخوانی و تناسب داشته باشد و ضمن ایجاد علاقه‌ در کودکان، برای او مفید نیز باشد. همچنین باید این را بدانیم این خوراک فرهنگی که کودک با آنها در ارتباط است دربرگیرنده چه مطالبی‌ است.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه فضای مجازی هیچگونه ایمن سازی را برای کودکان نداشته، گفت: پیش نیاز ورود کودک به دنیای مجازی آموزش است، آموزشی که کودک را از خطرهای احتمالی و آسیب‌ها ایمن می‌کند. آثار تخریبی یا سازندگی بستگی به این دارد که کودک ما با چه آمادگی و با چه توان و قدرت و اطلاعاتی با این فضاها روبرو می‌شود. هدف گذاری و برنامه ریزی والدین می‌تواند در بهر‌ه‌ وری کودک از ابزار الکترونیک و نرم‌افزارها کمک بسزایی کند.

وی با تاکید بر اینکه مدیریت زمان مهمترین مسائل در استفاده از فضای مجازی است، بیان کرد: متاسفانه بی‌توجهی به مدیریت زمان در فضای مجازی و استفاده بی رویه کودکان و نوجوانان باعث شده تا افراد ساعات طولانی و نامعینی از وقت خود را در دنیای مجازی سپری کنند.

البته خانواده ها این مساله را نیز در نظر داشته باشند که منع مطلق کودکان و پیشگیری یکباره آنها در استفاده از ابزار الکترونیکی باعث افسارگسیختگی آنها در آینده می‌شود.

انتهای پیام/