«چرنوبیل»، فاجعه‌بارترین مانور تاریخ
٣٤سال پیش در چنین روزی، برابر بیست‌وششم آوریل ١٩٨٦ میلادی، مخزن تحت فشار راکتور شماره ٤ نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل (واقع در خاک اتحاد جماهیر شوروی - اوکراین امروزی) در پی بروز یک نقص فنی منفجر شد که آتش‌سوزی در هسته این راکتور را در پی داشت.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، کمتر از دو هفته دیگر، یعنی دقیقاً ششم می٢٠٢٠ نخستین سالگرد پخش جهانی سریال «چرنوبیل» از شبکه کابلی HBO را پیش رو داریم؛ اثری که در زمان پخش به یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های تاریخ تلویزیون تبدیل شد و بحث‌ها و نقد‌های بسیاری را در سراسر جهان برانگیخت.
در «ژانر فاجعه» تم اصلی داستان حول محور یک «مصیبت» بزرگ متمرکز است و این میان آثاری که داستان خود را از بین حوادث واقعی برمی‌گزیند معمولا اقبال و توجه بیشتری را از سوی مخاطبان تجربه می‌کند؛ خصوصا اگر شدت فاجعه و عواقب آن دارای ابعاد وسیع و جهانی باشد.
تعریفی که برای مجموعه تلویزیونی «چرنوبیل» کاملاً مصداق دارد و فاجعه‌ای که جهان را در آستانه یک تراژدی هسته‌ای جدی قرار داد، پس از سه دهه بار دیگر مردم را پای قاب تلویزیون میخکوب کرد و به لرزه انداخت. فاجعه‌ای که تبعات آن هنوز از عدد «صفر» فاصله زیادی دارد و حتی به سمت آن میل نیز نکرده است!
٣٤سال پیش در چنین روزی، برابر بیست‌وششم آوریل ١٩٨٦ میلادی، مخزن تحت فشار راکتور شماره ٤ نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل (واقع در خاک اتحاد جماهیر شوروی - اوکراین امروزی) در پی بروز یک نقص فنی منفجر شد که آتش‌سوزی در هسته این راکتور را در پی داشت. دود ناشی از این آتش‌سوزی که با وزش باد‌های شدید همراه شد، ذرات رادیو اکتیو را در نیمی از خاک شوروی و غرب اروپا پراکنده کرد تا یکی از فجیع‌ترین سوانح هسته‌ای غیر نظامی از زمان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی رقم بخورد.
آماتور‌ها در اتاق کنترل یک بمب هسته‌ای
آن‌هایی که سریال «چرنوبیل» را دیده‌اند به دلیل ساختار رئالیستی و مبتنی بر روایت اصل وقایع در این مجموعه تلویزیونی، حالا دیگر می‌دانند فاجعه‌ای که در بیست‌وششم آوریل ١٩٨٦ میلادی به وقوع پیوست از کجا آب خورد. ماجرا از یک مانور یا درواقع آزمایش شبیه‌سازی ساده شروع شد؛ آزمایشی که قرار بود برای متصدیان اتاق کنترل نیروگاه روشن کند در صورت قطع شدن برق سیستم خنک‌کننده راکتور، چگونه می‌توان سیستم برق اضطراری را در کمترین زمان ممکن به کار انداخت و خطر ذوب شدن هسته راکتور در اثر شکافت ذرات اتم اورانیوم را با تداوم گردش آب - به‌عنوان عنصر کاهنده حرارت - در داخل سیستم خنثی کرد. نکته جالب ماجرا اینجاست که آزمایش فوق قبلاً نیز بار‌ها انجام پذیرفته و هیچگاه به نتیجه دلخواه منتهی نشده بود، با این تفاوت که در شب بیست‌وششم آوریل ١٩٨٦ متصدیان اتاق کنترل کوچک‌ترین اطلاعی از نحوه انجام این مانور نداشتند و بدون تجربه قبلی، فقط از روی یک دفترچه راهنما مراحل آزمایش را دنبال می‌کردند! نتیجه این که بعد از قطع برق سیستم خنک‌کننده برای آغاز شبیه سازی وضع اضطراری، ظرف کمتر از یک دقیقه هسته راکتور به قدری داغ شد که کل آب داخل سیستم خنک‌کننده را بخار کرد و شد آن چه نباید می‌شد.
راکتور اتمی و حساسیت شدید به حرارت
نحوه عمل یک نیروگاه تولید برق هسته‌ای تفاوت چندانی با نیروگاهی که از سوخت‌های فسیلی برای این منظور بهره می‌برد ندارد؛ با این فرق که در اولی انرژی لازم برای تولید حرارت و تبدیل آب به بخار - برای چرخاندن توربین‌ها - از شکافت اتم‌های اورانیوم که در راکتور محصور شده‌اند حاصل می‌شود و در دومی سوختن گاز و دیگر مشتقات نفتی است که گرمای مورد نیاز برای این کار را فراهم می‌آورد. اما شاید مهم‌ترین تفاوت بین این دو سیستم را در بخش کنترل انرژی باید جست‌وجو کرد؛ به عبارت ساده‌تر در نیروگاه‌های سوخت فسیلی فقط باید نگران جریان گاز در مشعل‌ها بود، اما در نیروگاه‌های هسته‌ای حتی یک لحظه غفلت از کنترل حرارت داخلی هسته راکتور بروز فاجعه‌ای، چون چرنوبیل را در پی خواهد داشت. برای توصیف حرارت داخل هسته یک راکتور شاید لازم باشد رجوعی دوباره به سریال «چرنوبیل» داشته باشیم و یادمان بیاید که برای خاموش کردن آتش سرکشی که از راکتور شماره ٤ به آسمان زبانه می‌کشید بیش از یک هفته هزاران تن شن و عنصر «بور» - به عنوان عامل پایدار‌کننده - روی آتش ریخته شد تا بالاخره شعله‌ها فروخفتند و هسته داغ راکتور کم‌کم شروع به سرد شدن کرد.
منبع: روزنامه شهروند
انتهای پیام/
حاجی دلیگانی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان:
دولت نرخ ارز را حساب شده بالا برد/ مجلس در برابر این مسأله سکوت نمیکند