به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، این روز‌ها درباره ویروس کرونا چه حرف‌هایی که زده نمی‌شود، در حالیکه هنوز کسی نمی‌داند سر و کله این ویروس از کجا پیدا شده، جمعی از نظریه‌پردازان دنبال ثابت کردن ارتباط کرونا با شهاب‌سنگ‌ها هستند با این توضیح که برخی میکروارگانیسم‌های به دام افتاده در دل شهاب‌سنگ‌ها بعد از برخوردشان با سطح زمین، روی سیاره ما پخش و تکثیر شده و کرونا ویروس جدید شده‌اند. این که چرا این ویروس از چین شروع شده نیز به تعبیر این‌ها علتش نازک بودن لایه استراتوسفر کره زمین در رشته کوه‌های بلند هیمالیاست!

البته در پاسخ به این ادعا محققان گفته‌اند هیچ باکتری شناخته شده‌ای توان تحمل درجه حرارت ۱۶۴۸ درجه‌ای برخورد با جو زمین را ندارد و قطعاً از بین خواهد رفت، ولی چه می‌شود کرد وقتی بازار حدس و گمان‌ها درباره کرونا و فرضیه دادن در جهان گرم است و هرچیزی ممکن است گفته شود.

در ایران هم این بازار گرم است مخصوصا بین سودجویانی که تحقیق نکرده عمداً یا از روی جهل و نادانی اقدام به نشر اطلاعاتی در رابطه با ویروس کرونا می‌کنند که اکثریت قریب به اتفاق آنان را افراد غیرمتخصص تشکیل می‌دهند که دارای هدف‌های از قبل تعیین شده هستند.

البته در این میان افرادی نیز هستند که بدون اینکه اطلاعی از مطالب منتشره خود داشته باشند صرفا مطالب دیگران را بازنشر می‌دهند همانطور که همه ما می‌دانیم فضای مجازی خالی از خطر نیست، زیرا گاهی افرادی خبر یا مطلب کذبی را در فضای مجازی نشر می‌دهند و به همین واسطه این موضوعات دروغین به سرعت در اختیار همگان قرار می‌گیرد و متأسفانه بسیاری از کاربران به دلیل ناآشنایی با جرم بودن این عمل، اقدام به نقل مطالب کذب از منابع مختلف می‌کنند.

در زندگی عادی و روزمره بسیاری از افراد، دروغ موضوعی رایج و روزمره است، برخی‌ها مدام دروغ می‌گویند، از ساده‌ترین موارد گرفته تا پیچیده‌ترین امور را با دروغ رفع و رجوع می‌کنند. کسی هم متعرض دروغ‌گو‌ها نمی‌شود؛ حتی اگر دروغِ دروغ‌گو‌ها برملا شود، با دروغی دیگر سعی در توجیه آن می‌کنند.

اگر هم قرار باشد پلیس دروغ‌گو‌ها را بگیرد، حکایت همان است که باید «در شهر هرآنچه هست گیرند»، اما با این اوصاف همیشه این‌گونه نیست که دروغ‌گویی مجازات نداشته باشد و کسی هم متعرض دروغ‌گو نشود. یکی از مصادیق دروغ‌گویی که مسئولیت کیفری برای شخص دارد، موضوع «نشر اکاذیب به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی» است.

در ادامه این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

«اکاذیب» جمع کذب به معنای دروغ و امر خلاف واقع است، «نشر» هم که به معنای اشاعه خبر و گسترش موضوع است؛ بنابراین نشر اکاذیب می‌شود: «اشاعه و انتشار مطالب خلاف واقع».

در گذشته نشر اکاذیب بیشتر از طریق سخنرانی‌ها، تریبون‌ها یا نشریات یا نوشته‌ها و اعلامیه‌ها صورت می‌گرفت، اما با گسترش روز افزون فضای مجازی، نشر اکاذیب هم شکل و شیوه جدیدی به خود گرفت و آنقدر گسترده و شایع شد که حالا تشخیص راست و دروغ در فضای مجازی به امری غیرممکن و بسیار سخت تبدیل شده است.

هر کس به قصد ضررزدن به دیگران یا تشویش اذهان عمومی اقدام به بیان اکاذیب کند، مجرم محسوب می‌شود. ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در این خصوص مقرر کرده است که «هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا، اکاذیبی اظهار کند یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقام‌های رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا خیر، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.»

حال سوال مطرح می‌شود که تشویش اذهان عموم به چه معناست؟ تشویش در لغت به معنای بهم ریختن و ایجاد نابه سامانی است. منظور از تشویش اذهان عمومی صحبت و یا گفتار و یا نوشتاری است که باعث شود تفکر و عقاید مردم نسبت به شخص یا اشخاصی یا موضوع خاصی تغییر کند و سبب نگرانی و خدشه دار شدن اذهان آنان و بروز شورش و نابه‌سامانی و هرج‌ومرج شود برای مثال افرادی که اقدام به انتشار مطالبی در رابطه با کرونا ویروس در شبکه‌های اجتماعی نموده‌اند اگر باعث تشویش و خدشه‌دار شدن اذهان عمومی گردند مجرم شناخته شده و قابل پیگرد هستند.

نکته مهمی که در قانون به آن اشاره شده، موضوع «مطلق بودن» جرم نشر اکاذیب است؛ یعنی تحقق جرم به وقوع ضرر یا ایجاد تشویش اذهان عمومی موکول نیست و همین که کسی اقدام به اظهار اکاذیب و انتشار آن کند یا اخبار و مطالب بی‌اساس را عنوان کند، از نظر قانون مجرم بوده و قابل تعقیب است.

نشر اکاذیب در فضای مجازی

گسترش شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه در کنار ایجاد پایگاه‌ها و صفحات مختلف اینترنتی، بستر بی‌حد و حصری را فراهم کرده است تا هرکسی به خودش اجازه دهد که هر آنچه دلش می‌خواهد در این فضا منتشر کند؛ اما فضای مجازی اینقدر‌ها هم «خانه خاله!» نیست که هرکس هرچیزی خواست بنویسد و کسی کاری به کارش نداشته باشد.

همان‌طور که عرض کردم، بر اساس ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه‌ای، نشر اکاذیب در فضای مجازی و با استفاده از داده‌های رایانه‌ای جرم تلقی شده و قابل تعقیب و مجازات است. در این مورد هم اولویت اصلی با اعاده حیثیت از فرد یا افرادی است که اکاذیب نسبت به آن‌ها منتشر شده است و سپس نوبت به مجازات فرد خاطی می‌رسد؛ بنابراین با توجه به آنچه که در قانون مجازات اسلامی، قانون مطبوعات و قانون جرایم رایانه‌ای آمده است، هرگاه کسی با نوشته، اعلامیه، سخنرانی، صحبت کردن، انتشار مطالب مطبوعاتی، نوشتن در فضای مجازی اعم از اینستاگرام، تلگرام و یا هر قسم دیگری اقدام به نشر اکاذیب با قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی علی‌الخصوص در شرایط بحرانی کشور کند، از نظر قانون مجرم بوده و باید پاسخگوی رفتار خود باشد.

اکاذیب بسته به اینکه نسبت به چه کسانی و در چه فضایی و در چه زمان و مکانی اظهار می‌شوند، دارای مجازات و روش‌های جبرانی خاص خود هستند.

در مواقعی که نشر اکاذیب مربوط به مواردی که درگیر و مرتبط با مصالح عمومی باشد از قبیل انتشار آمار دروغ و کذب در رابطه با افراد مبتلا به این ویروس یا انتشار آمار جعلی در مورد افرادی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند به دلیل جریحه‌دار شدن احساسات عمومی و مخالفت این اخبار با نظم عمومی، دادستان دادسرای عمومی و انقلاب اسلامی به عنوان مدعی‌العموم و به نمایندگی از مردم نسبت به این افراد اعلام جرم نموده و علیه آن‌ها کیفرخواست صادر می‌گردد و به مجازات مقرر که در بالا عرض شد محکوم می‌گردند.

شیوع این اخبار در این چنین موقعیت‌های حساس، موجب بروز مشکلات مضاعف روانی و فشار روانی و استرس بر هموطنان خواهد شد. از طرفی نیر تاثیرات اجتماعی و فرهنگی بر روابط مردم و نظم جامعه و حتی تاثیرات اقتصادی که اخیرا موجب گرانی و حتی نایابی بعضی کالا‌ها از قیبل ماسک و مواد ضدعفونی کننده در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های بهداشتی شد؛ از این قبیل است.

آسان‌شدن دسترسی و استفاده گسترده مردم از رسانه‌های اجتماعی باعث شده تا اعمال خصوصی مردم قابل کنترل نباشد به همین دلیل باید آموزش‌های همگانی و اطلاع‌رسانی‌های جمعی در مدارس و تلویزیون داده شود تا در صورت برخورد با چنین مواردی از انتشار آن جلوگیری شود و دیگران را نیز مطلع کنند. همچنین پیگیری و اعلام عواقب محکومین نیز موجب عبرت دیگر مجرمین خواهد شد، به این ترتیب جنبه بازدارندگی نیز حفط خواهد شد.

بیاییم با استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی از موقعیت‌ها به نحو احسن استفاده نموده و با نشر اخبار صحیح و موثق در جنگ با ویروس کرونا در لشگر دشمن نباشیم و با هموار نمودن مسیر و آگاهی بخشیدن درست در راه شکست این بیماری قدم برداریم.

فراموش نکنیم که هر یک از ما می‌تواند در جنگ علیه کرونا ویروس یک سرباز باشد در هر سنگر با هر تخصص یک با آگاه ساختن مردم دیگری با کمک‌های فیزیکی و ...

منبع:فارس

انتهای پیام/