در ایران ثبت اطلاعات افراد و جمعیت در دوره‌های مختلف به روش‌های متفاوتی انجام می‌شد و از گذشته تا به امروز تغییرات زیادی کرده است.

به گزارش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در ایران از گذشته ثبت اطلاعات افراد و جمعیت برای اهداف حکومتی در دوره‌های مختلف به روش‌های متفاوتی انجام می‌شد. اما از این که آیا طلاعاتی بیش از آن چه از سرشماری‌ها به دست می‌آمده، نظیر نام افراد، تاریخ رویداد‌های حیاتی و ارتباطات خانوادگی آن ها، نزد دولت‌ها ثبت می‌شده یا خیر، اطلاعاتی در دست نیست.

اگرچه اغلب وقایع خیاتی افراد توسط علما یا بزرگان خانواده به ثبت می‌رسید، اما این ثبت عموما نزد خود افراد نگهداری می‌شود. مهم‌ترین کاربرد این نوع ثبت، استخراج شجره نامه خانوادگی بود که برای اثبات نسب نزد بزرگ خاندان نگهداری می‌شد.

نمونه‌های اعلای این گونه از ثبت، نگارش تاریخ نامه‌ها به ویژه در مورد رویداد‌های خاندان‌های سلطنتی و تذکره‌ها در شرح احوال اندیشمندان، نویسندکان، شاعران و ... است که شواهد متعددی در تاریخ ایران بعد از اسلام دارد و اولین تلاش برای ثبت جمعیت را می‌توان در قانون تنظیمات میرزا حسین خان سپهسالار یافت.

در قرن اخیر با شکل گیری نظام ثبت احوال در ایران و به دنبال آن صدور شناسنامه برای همه افراد، ثبت وقایع حیاتی و اطلاعات مربوط به خانواده‌ها نیز شکل جدیدی به خود گرفت.

شناسنامه، کتابچه‌ای است که علاوه بر ثبت تاریخ وقایع حیاتی افراد، مشخصات هویتی والدین، همسر و فرزندان هر فرد نیز در آن ثبت می‌شود اما از آنجا که این سند به عنوان سند هویتی برای هر یک از افراد خانواده صادر می‌شود و فاقد اطلاعاتی نظیر تاریخ فوت یا استقلال فرزندان یک خانواده است، حتی شناسنامه یکی از والدین نمی‌تواند به عنوان یک کتابچه ثبت خانواده در نظر گرفته شود.

از سوی دیگر سند ازدواج که توسط دفترخانه‌های رسمی ازدواج صادر می‌شود، هرچند حاوی اطلاعات هویتی عروس و داماد است، اما به عنوان مدرک رخ داد ازدواج و شرایط آن مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و کارکردی در ثبت تحولات خانواده پس از تشکیل آن ندارد.

با راه اندازی پایگاه اطلاعات جمعیت ایران در سال ۱۳۷۰ شمسی که بر پایه مطالعات دقیق و آینده پژوهانه طی سالیان طولانی پیس از آن به پشتوانه تبصره ۳۹ قانون برنامه اول توسعه صورت گرفت، در عمل فرآیند ادغام چهار نظام ثبت مدنی، آمار حیاتی، تعیین هویت و ثبت جمعیت آغاز شد.

پایگاه اطلاعات جمعیت ایران با بیش از ۱۱۰ میلیون رکورد از اطلاعات ایرانیان و به دلیل موقعیت یکتای آن در ارائه خدمات احراز هویت به سایر دستگاه‌های دولتی به عنوان مناسب‌ترین گزینه برای ثبت روزآمد خانواده شناسایی شد و در جریان راه اندازی پروژه کارت هوشمند ملی، زمینه ایجاد شناسنامه خانواده نیز فراهم آمد.

هم اکنون این طرح به شکلی متفاوت از طرح اولیه و در راستای استقرار نظام جامعه شناسایی ایرانیان، با عنوان پایگاه اطلاعات سببی و نسبی در دستور کار سازمان ثبت احوال کشور قرار گرفت است، به این ترتیب اولین اقدام جدی برای ثبت رسمی خانواده در ایران پایه گذاری شد. در حال حاضر و در جریان این فرآیند، ایجاد ارتباطات سببی بین رکورد‌های پایگاه اطلاعات جمعیت کشور در حال انجام است، در گام بعد با استفاده از داده‌های سایر بانک‌های اطلاعاتی موجود، ارتباطات سببی و نسبی این پایگاه کامل‌تر شده و از آن پس، می‌توان از مزایای نظام ثبت خانواده به عنوان بخشی از نظام ثبت جمعیت نوین در ایران بهره برداری نمود.

انتهای پیام/