به گزارش خبرنگار حوزه فناوری گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، امروز در حالی نهمین سالگرد روز ملی فناوری فضایی را جشن می گیریم که در انتظار پرتاب ماهواره ظفر قرار داریم، ششمین ماهواره  ای که  فضا را خواهد شکافت و بار دیگر نام ایران و ایرانی را نه تنها در زمین بلکه در فضا هم طنین انداز خواهد کرد.

جوانان ایرانی پس از تحریم های ظالمانه و کارشکنی برخی کشورها در همکاری فضایی تصمیم گرفتند تا دست روی زانوهای خود بگذارند و با خود اتکایی ماهواره ایرانی بسازند،  «امید» نخستین ماهواره ایرانی کامل بومی بود که با کاربرد تحقیقاتی و مخابراتی  در مدار زمین قرار گرفت و این روز در تاریخ و تقویم کشور به عنوان «روز ملی فناوری فضایی» نامگذاری شد.

ماهواره های ایرانی پرتاب شده به فضا

«رصد» دومین ماهواره ایرانی بود که با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت و نخستین ماهواره تصویربرداری کشور محسوب می‌شود.

«نوید» سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی بد که در مرکز تحقیقات ماهواره دانشگاه علم و صنعت ساخته شد و ماهواره‌ سنجش از دور محسوب می شود.

«پیام» ماهواره‌ای که ۵۰۰ کیلومتر فضا را شکافت اما در نهایت نتوانست در مدار خود قرار بگیرد.

«فجر» مدل پیشرفته و ارتقا یافته ماهواره امید محسوب می شود، پرتاب و قرارگیری ماهواره فجر در مدار اولیه موفقیت‌آمیز بود، اما این ماهواره در مرحله ارتقای مداری موفق  نبود و پس از ورود به جو زمین سقوط کرد، البته باید توجه داشت که در حوزه فضا هر پرتاب و سقوط خود تجربه جدیدی برای دانشمندان فضایی کشور است.

ماهواره ظفر در انتظار پرتاب به فضا

ماهواره «ظفر» سال ۸۹ رونمایی شد و  قرار بود تا دو سال بعد به فضا پرتاب شود، اما در نهایت نمونه جدید ماهواره ظفر با جرم ۱۱۳ کیلوگرم، ابعاد ۱۲۰.۹۰.۹۰ سانتی‌متر، برای قرارگیری در مدار دایره‌ای ۵۳۰ کیلومتری با زاویه شیب مداری ۵۶ درجه آماده پرتاب شده است.

ماهواره ظفر هر ۹۴ دقیقه یک دور به دور کره زمین می چرخد؛ یعنی روزی ۱۵ بار و هر دور بین ۲۵۰ درجه تغییر حرارت را تحمل می کند که صدمه‌ای به کارایی آن وارد نمی‌شود.

حالا  وزیر ارتباطات از پخش زنده پرتاب ماهواره ظفر خبر داده که شاید این اقدام بتواند از دست رفتن اعتماد سرمایه اجتماعی را ترمیم کند و قطعا اثر بخش خواهد بود و می‌تواند تغییری اساسی در فرهنگ و رسانه ملی ایجاد کند.

ماهواره ظفر۱ و ظفر۲ ماهواره‌ هایی هستند که طراحی و ساخت آن از چهار سال گذشته در دستور کار مرکز تحقیقات دانشگاه علم و صنعت قرار گرفته است، به گفته وزیر ارتباطات، ماهواره ظفر ۲ نسخه دوم ماهواره ظفر ۱ است و در صورت موفقیت‌ نبودن پرتاب سریعاً ماهواره دوم جایگزین می‌شود، این ماهواره قبل از ۲۲ بهمن پرتاب خواهد شد.

سند توسعه فضا و چهار گام فضایی ایران

مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران درباره نقش فناوری فضایی ایران اظهار کرد: سند توسعه هوافضا در سال ۱۳۹۱ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که این سند چهار گام داشت، گام اول ما این بود که ما بتوانیم ماهواره های تحقیقاتی با وزن ۵۰ کیلوگرم با ماهواره‌بر سفیر در مدار ۲۵۰ کیلومتری قرار بدهیم، این مدار بیضوی با طول عمر حداکثر دو ماه بود و خوشبختانه ما این مسیر را طی کردیم.

او ادامه داد: سه ماهواره امید، نوید و رصد ماهواره‌هایی بودند که با ماهواره ‌بر سیمرغ در مدار قرار گرفتند، نوید ساخت مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت بود، خوشبختانه ۵۳ روز در مدار قرار داشت و توانست با زمین ارتباط برقرار کند.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه اکنون در گام دوم فناوری فضایی هستیم، گفت: هدف ما این است که بتوانیم ماهواره ها را در مدار بالای ۵۰۰ کیلومتر قرار بدهیم که در این مسیر ماهواره پیام را سال گذشته پرتاب کردیم و ماهواره ظفر در برنامه پرتاپ قرار دارد.

گام سوم و چهارم فضایی ایران در سال ۱۴۰۰ 

براری ادامه داد: ماهواره بر سیمرغ که قابلیت حمل ۲۵۰ کیلوگرم ماهواره را در مدار بالا ۵۰۰ کیلومتر دارد، ماهواره ها را در مدار دایره ای با طول عمرم مداری ۵ سال قرار می‌دهد، مقرر شده است تا سال ۱۴۰۰ ما گام دوم را تثبیت کنیم و در انتهای سال ۱۴۰۰ گام سوم را آغاز کنیم و مراحل تحقیقاتی آن شروع شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران بیان کرد: ما در گام سوم نسل ماهواره بر سریر را که با قدرت پرتاب ماهواره هزار کیلوگرمی در مدار بالای ۶۰۰ کیلومتر  را در دستور کار داریم، بر اساس برنامه ریزی ها تصمیم داریم تا گام سوم را تا سال ۱۴۰۲ به پایان برسانیم وکار پژوهشی شروع شده و گام بعدی قرار دادن ماهواره در مدار بالای ۶۰۰ کیلومتر است. گام چهارم قراردادن ماهواره های مخابراتی با ماهواره بر سروش بوده و پیش بینی ما این است این گام را تا سال ۱۴۰۷ بتوانیم اجرایی کنیم.

براری با اشاره به کاربردهای فناوری فضایی اظهار کرد: یکی از اولویت‌های ما کاربردی کردن فضاست، طی یک دهه گذشته اقتصاد فضا بیش از ۱۳۹ درصد رشد داشت؛ این رشد را در مقابل با متوسط اقتصاد جهانی ۱۹.۴ درصد قرار بدهید، این شیب و شکاف تا دو دهه آینده ادامه دارد.

مدیریت منابع آب و سیل با ماهواره های ایرانی

رئیس سازمان فضایی ایران ادامه داد: این فناوری توانسته به طور متوسط در کشورهای پیشرفته ۱۷ تا ۲۳ درصد ارزش افزوده ایجاد کند، ما در کشور بیش از ۱۵ میلیون هکتار زمین کشاورزی و باغ داریم و استفاده از این فناوری به کشاورز می‌تواند در مدیریت مصرف آب، سم و مدل برداشت کمک کند، خوشبختانه طی یک سال گذشته چندین شرکت دانش بنیان ایجاد شدند و به کشاورزان مشاوره می‌دهند.

براری افزود: داده های ماهواره ها در مدیریت منابع آب خیلی سهم بسزایی دارد امروزه یکی از چالش‌های جدی مدیریت منابع آب است، ما با ماهواره هر روز پایش و منابع سطحی آب را مدیریت کنیم.

او افزود: در حوزه مدیریت بلایا و سل فناوری فضایی می تواند موثر باشد، امسال سیل ناگواری که اتفاق افتاد متخصصان ما شبانه روز بیدار بودند و روزانه ۳ بار با ماهواره ها داده استخراج کردند و در اختیار مدیران استانها قرار دادند تا بتوانیم سیل را مدیریت کنیم و مسئولیت برآورد خسارت های کشاورزی را وزیر کشور در اختیار سازمان فضایی قرار داه بود.

رئیس سازمان فضایی ایران  گفت: ما در حوزه محیط زیست با انواع آلودگی آب، خاک و هوا ممکن است روبرو شویم و می‌توانیم از فناوری فضایی برای مدیریت آن استفاده کنیم، امروز در حوزه ناوبری و خدمات موقعیت یابی می توان از فناوری فضایی استفاده کرد؛ در ناوبری کشتی ها هواپیماها قطارها می توان از فناوری فضا استفاده کرد.

او تصریح کرد: ماهواره‌ها و فناوری فضایی در عرصه ارتباطات تحول بزرگی ایجاد کرده است و می تواند شبکه ارتباطی کشور تقویت کند، می توانیم از ماهواره‌ها ارتباطات موبایل و اینترنت بگیریم و باید بتوانیم در این فن آوری مسلط شویم و ماهواره‌ ها را در فضا قرار دهیم.

پرتاب ۲ ماهواره سنجشی و ۲ ماهواره مخابراتی در سال ۹۹

براری از پرتاب چهار ماهواره در سال آینده خبر داد و گفت: ما در هر فصل سال ۹۹ یک ماهواره پرتاب خواهیم کرد که دو ماهواره سنجش از راه دور هستند، ماهواره تصویربرداری پارسه یک با قدرت ۱۵ متر و یک ماهواره تصویربرداری با قدرت ۵ متر پرتاب خواهند شد، نقشه راه ما این است که ماهواره‌ها مبتنی بر نیاز‌ها و کاربرد‌ها باشند، در حوزه سنجشی ماهواره ۲۵ متری، ۱۶ متری، ۱۵ متری، ۵ متری، ۲.۵ متری و یک متری را پرتاب خواهیم کرد.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به پرتاب ۲ ماهواره مخابراتی در سال ۹۹ گفت: این ماهواره‌ها مراحل پایانی را طی کرده اند و ما همزمان با ماهواره ساخت ماهواره‌بر را هم در دستور کار قرار داده ایم، ماهواره‌بر سیمرغ در سمنان قرار دارد و طراحی کلان پایگاه فضایی چابهار را شروع کرده ایم و ماهواره‌بر سریر و سروش از پایگاه فضایی چابهار پرتاب خواهند شد.

براری تاکید کرد:به ملت این نوید را می‌دهیم که عزممان را جزم کرده ایم تا فناوری فضایی را تثبیت کنیم، ماهواره‌ها را در مدار قرار دهیم و بتوانیم از ماهواره‌ها خدمات پایدار بگیریم.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به پرتاب ماهواره ظفر در بهمن ماه اظهار کرد: ماهواره ظفر و ماهواره بر بیش از ۸۰ تن وزن دارند و قرار است تا این ماهواره با ۲۷ هزار کیلومتر در ساعت حرکت کند و در مدار ۵۳۰ کیلومتری قرار بگیرد و هر ۹۴ دقیقه و ۱۵ بار دور کره زمین بچرخد.

پرتاب ۲ ماهواره های سنجشی در سال آینده

براری با اشاره به ماهواره های سنجشی ایران اظهار کرد: در حوزه سنجشی دانشگاه علم و صنعت با قابلیت تصویربرداری ۲۵ متر سیاه و سفید ۱۶ متر رنگی ساخته است، ماهواره که در سه ماه اول سه ماه آینده در برنامه داریم ماهواره‌ای پارسه یک است که قدرت تفکیک تصویر ۱۵ متر را داد، در سه ماهه سوم سال ماهواره‌ای سنجشی دیگری برنامه داریم و برای قرارگیری در مدار کامل می‌شود، قدرت تفکیک ۵ متر را دارد، برنامه داریم تا سال ۱۴۰۴ ماهواره سنجش از دور با قدرت تفکیک یک متر را در مدار قرار دهیم.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به ماهواره های مخابراتی کشور اظهار کرد: در حوزه مخابرات ماهواره ناهید ۱ و ۲ را داریم برنامه ما این است که ماهواره های مخابراتی را بتوانیم با حداقل ترنسپورتز در مدار قرار دهیم.

ایران جزء ۱۲ کشور دارای چرخه کامل فضایی در دنیا 

رئیس سازمان فضایی ایران اظهار کرد: ما در گام اول ماهواره‌بر سفیر گام دوم ماهواره بر سیمرغ و سوم ماهواره بر سریر را داریم و پنجمین کشور دنیا هستیم که توانایی ساخت پایگاه پرتاب را داریم، ما با قرارگیری ماهواره‌ سفیر نهمین کشور دنیا بودیم که صاحب چرخه فناوری فضایی شدیم، اکنون ۱۲ کشور دنیا این فناوری فضایی را دارند و ما علاوه بر پایگاه پرتاب، ایستگاه‌های کنترل،هدایت و آزمایشگاه فضایی داریم.

او ادامه داد: از سفیر تا سیمرغ یک دهه طول کشید، اکنون شتاب گرفته ایم و قصد داریم گام دوم را در ۳ سال و گام سوم را در دو سال سپری کنیم. ما با اقتدار از نظر علمی بیش از یک دهه است که دز حوزه فضایی رتبه نخست در منطقه هستیم وبرنامه داریم  اقتدار علمی را به اقتدار اقتصادی تبدیل کنیم و این مهم ترین اولویت ماست.

ایران؛ رتبه ۱۱ از نظر علمی در حوزه فضایی

براری گفت: ما در دنیا رتبه ۱۱ از نظر علمی در حوزه فضایی هستیم، با تأکیدات مقام معظم رهبری امروز شاهد رشد در حوزه‌های مختلف علمی هستیم و مهمترین هدف ما بسترسازی برای جوانان است.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه یکی از اولویت های ما در حوزه فناوری فضای کاربردی کردن آن است، گفت: جامعه از خدمات فناوری فضایی ما ۴۰ سال است که از ماهواره‌ها روزانه داده دریافت می‌کنیم، کل زمین را هر روز پایش می کنیم، یکی از سیاست های ما آزاد سازی داده های ماهواره ای است تا جوانان در حوزه استارتاپ‌ها و دانش بنیان از این داده‌ها استفاده کنند.

او افزود: ما داده‌های غیرحاکمیتی را شفاف سازی کردیم و این داده‌ها منشا شکل گیری شرکت های دانش بنیان در حوزه کشاورزی، هواشناسی، محیط زیست، مدیریت بلایا و خدمات شهری است، همچنین فناوری فضایی در حال ایجاد تحول در حوزه کسب و کار و رونق اقتصادی است.

سامانه های فضایی با ورود بخش خصوصی به حوزه فضا

براری گفت: در دنیا صنعت فضایی به صنعت تجاری تبدیل شده است و ۸۶ درصد حوزه فضا را در دنیا بخش خصوصی مدیریت می‌کند، ورود بخش خصوصی و سرمایه گذاری در اولویت‌های ماست، ما از توسعه فناوری فضایی به سمت توسعه صنعتی در حال حرکت هستیم، فناوری فضایی به این بلوغ رسیده و صنعتی سازی فناوری فضایی در اولویت سازمان فضایی کشور قرار دارد تا بخش خصوصی در ساخت ماهواره های صنعتی و ارائه خدمات ورود کند، ۸۰ درصد اقتصاد فضا در حوزه خدمات است.

براری ادامه داد: سه شرکت دانش بنیان سه سامانه‌ فضایی گرد و غبار و منابع آب و  پایش محصولات کشاورزی را ایجاد خواهد کرد تا با این سامانه ها بتوانیم روزانه میزان تولیدات پنج محصول استراتژیک را پایش و گزارش کنیم.

افتتاح  مرکز آرشیو و پردازش تصاویر ماهواره‌ای تا ۴۵ روز آینده

او افزود: مرکز آرشیو و پردازش تصاویر ماهواره‌ای تا ۴۵ روز آینده آماده بهره برداری خواهد شد، برنامه ما این است که سهم بخش خصوصی در حوزه فضایی افزایش پیدا کند و سامانه‌های حاکمیتی را در اختیار بخش خصوصی قرار داده ایم،.

رئیس سازمان فضایی ایران بیان کرد: تمام فناوری فضایی ایران بومی است و دانشمندان ما بر تمام چرخه فناوری فضایی شامل ماهواره، پایگاه، ایستگاه و آزمایشگاه تسلط پیدا کرده اند. ما در فناوری فضایی شکست و موفیت نداریم و هر ناکامی یک تجربه است و متخصصان ما یاد گرفته اند که هر از شکست ها پلی برای موفقیت در  آینده بسازن و با تکرار در پرتاب بتوانیم سه گام فناوری فضایی را با صلابت طی کنیم.

ماموریت های فضایی دانشگاه علم  و صنعت تا سال ۱۴۰۴ 

حسین بلندی رئیس مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت  گفت: ما در ۱۴۰۴ ماموریت داریم که ماهواره به زیر ۱۰ متر برسیم، شاید ما در برخی جاها از برنامه ها عقب هستیم اما با خیزی که اخیرا برداشتیم و اگر حمایت ها ادامه داشته باشد می توانیم به اهداف برسیم.

او افزود: فناوری فضایی فرآیند توسعه طراحی، ساخت، تست و کیفیت تا جایی که یک ماهواره قابلیت پرتاپ پیدا کند، کشورهایی که در اطراف ما هستند شاید ماهواره های پیشرفته تری از ما داشته باشند اما باید توجه داشت که دانشمندان ما باید تمام تجهیزات را طراحی کنند، بسازند، تست و پرتاپ کنند.

مسیر ۳۰ ساله را در ۱۰ سال طی کردیم

بلندی گفت: ما ده سال است که ماهواره بر را طراحی کرده ایم و با توجه به اینکه فناوری فضایی سی سال طول می کشد عشق و علاقه نخبگان جهش عالی در این مسیر را داشته است و در واقع مسیر سی ساله را در ده سال طی کرده ایم.

 رئیس مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت درباره بومی سازی فناوری فضایی گفت: دانشگاه علم و صنعت سومین ماهواره خود را در اختیار سازمان فضایی قرار داد، هیچ کس قبول نکرد حتی ماهواره طراحی شده ایرانی را است کند و موید علم و صنعت ضد صد در صد ایرانی بود، ما حتی سلول های خورشیدی را از صنایع شهید قندی تهیه کردیم و این ماهواره با ماهواره بر سفیر به فضا پرتاب شد و در مدار قرار گرفت.

از ۸۶ دستگاه ماهواره ظفر ۸۲ مورد ایرانی است

او افزود: در ماهواره ظفر از ۸۶ دستگاه، ۸۲ مورد در داخل کشور طراحی و تولید شده است، این برای خارجی ها که فشار و تحریم بر ما اعمال کردند، غیر قابل تصور است. زنجیره تامین ساخت و پرتاپ ماهواره ایجاد کردیم و شرکت های دانش بنیان برای کمک گرفته ایم. فعالیت در حوزه فضا ما را ملزم می‌کند استانداردهایی را رعایت کنیم و اینگونه نیست که اگر اشتباهی رخ داد بتوانیم آن را برطرف کنیم وقتی ماهواره به فضا پرتاب می‌شود کیلومترها از ما فاصله دارد و باید استانداردهایی را رعایت کند.

رئیس مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت تصریح کرد: ۶۴ هزار قطعه شامل یک هزار و ۴۳۸ نوع در ماهواره ظفر جمع شده اند وما با یک بودجه ۲ ماهواره ساخته و تحویل داده ایم.

بلندی گفت: ما زنجیره تامین ایجاد کردیم، جوانان ما شرکت های دانش بنیان ایجاد کردند و پس از دو سال همکاری بسیاری از تجهیزات فناوری فضایی که از خارج وارد می کردیم امروز داخل کشور تولید می شود و در ماهواره ظفر تمام استاندارهای لازم را رعایت کرده ایم و ما باید سراغ جوانان در شرکت های دانش بنیان برویم.

می توانیم هر ماهواره سنجشی را بسازیم

رئیس مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت گفت: ما برنامه‌های عملیاتی داریم و مسیر پرتاب ماهواره را طی کرده ایم و این توانمندی را داریم که هر ماهواره سنجشی را بسازیم، ما از دوربین ۴۰۰ متری به دوربین ۱۶ متری رنگی رسیده و در ماهواره ظفر فرای تعهداتمان عمل کرده و ماهواره بسیار پیشرفته را تحویل داده ایم. جوانان ما در حوزه ماهواره سنجش کارهای خارق العاده ای انجام داده اند.

بلندی از طراحی و ساخت ماهواره سنجشی با قدرت تفکیک یک و نیم متر خبر دادو گفت: در حال طراحی و ساخت ماهواره هستیم و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کار را پیش برده ایم و مقرر شده است تا مجریان طراحی و ساخت صفر تا صد مسیر را پیش بروند و حاکمیت از آنها حمایت کند، همچنین سازمان فضایی قرارداد ساخت یک ماهواره سنجشی با قدرت یک متر را منعقد کرده است و امیدواریم که با حمایت وزارت ارتباطات بتوانیم مابقی مسیر را طی کنیم.

گزارش از هانیه جلیل نژاد

انتهای پیام/