به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  توانمندی‌های بالقوه نوزاد با رفع نیاز‌های اولیه و مراقبت‌های افراد آموزش دیده شکل می‌گیرد و بی توجهی به هر یک از این موارد منجر به عقب ماندن کودک در هر یک از توانمند‌ها می‌شود. این توانمندی‌ها شامل مهارت‌های اجتماعی، چگونگی واکنش به رویدادها، کنترل احساسات، توانمندی برای حل مشکلات پیچیده، اعتماد بنفس، خیرخواهی و تمام صفاتی است که می‌تواند موجب تعالی یک کشور شود.

هر نوزاد با صد میلیارد سلول کامل مغز (نورون) از بدو تولد برای یادگیری و ارتباط گیری با دنیای پیرامون خود آمادگی دارد، از تولد به بعد ما شاهد رشد کیفی مغز هستیم. رشد کیفی به سبب فعالیت‌ها و تجربه‌های نوزاد به دست می‌آید و وابسته به امکاناتی است که به طور مستقیم و غیر مستقیم برای کودک فراهم شده و محرک‌ها و ارتباط‌های مناسب و مستمر بخشی از این رشد کیفی ر اسبب می‌شود.

در گذشته رشد کودک را منحصر به رشد جسمی می‌پنداشتند، اما از اواخر قرن ۱۹ این آگاهی شکل گرفت که رشد کودکان را باید در ابعاد مختلف دید، مغز کودک از لحظه تولد آماده یادگیری است و مغز تا ۶ سالگی ۹۰ درصد رشد می‌کند.

در انتهای قرن ۲۰ کارشناسان مسائل کودکان به این آگاهی دست یافتند که رشد جنبه‌های متنوع و پیچیده دارد و محدود کردن رشد کودک به یکی از این ابعاد موجب اختلال‌های اساسی در زندگی کودک می‌شود. به همین دلیل نظریه "رشد همه جانبه کودکان " مطرح شد و تمام جنبه‌های رشد کودکان مورد توجه قرار گرفت و بر فراهم کردن شرایط مناسب برای بروز رشد همه جانبه تاکید بسیار شد.

امروزه برخی از روانشناسان بر این باورند که کودکان در حوزه‌های جسم، حرکت، عواطف، روابط اجتماعی، شناخت و حتی در حوزه کلامی نیز رشد می‌کنند و همه حوزه‌ها مهم بوده و نیازمند توجه و زمینه سازی هستند، این مراقبت‌ها زمینه ساز عملکرد آن‌ها در بزرگسالی بوده و هر یک از ابعاد رشد ویژگی و اصول و مبانی دارد و شامل مهارت ها، استعداد ها، ظرفیت‌های ویژه خود است.

مهارت‌های پایه‌ای در کودکان

فاطمه جعفری روانشناس کودک در این زمینه می‌گوید: توانایی‌ها و ظرفیت‌ها در هر یک از ابعاد رشد، در میان کودکان عمومی و پایه‌ای است، یعنی هر کودک به صورت بالقوه این توانایی‌ها را دارد و اگر در مسیر رشد و شرایط مناسب قرار گیرد و نیازهایش بر آورده شود، می‌تواند مهارت‌های پایه‌ای را از خود بروز دهد.

وی ادامه می‌دهد: استعداد‌ها به خودی خود، به سختی می‌تواند به ظهور برسد و لازم است، والدین، پرستاران و مربیان کودک این فضا‌ها و موقعیت‌ها را فراهم کنند و با مشاهده نشانه‌ای از توانایی‌های پایه‌ای کودکان، زمینه‌های رشد و بروز این توانایی را فراهم کنند تا کودک بتواند در زمانی که هر یک از این موارد با تفاوت‌های فردی او مناسب است، به حداکثر استعداد‌ها و توانایی‌های خود دست یابد.

اهمیت دوران بارداری بر توانایی‌های کودک

این استاد دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید: برای توانمند سازی مغز مراقبت همه جانبه از اوان دوران کودکی حتی چند ماه قبل از بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و کمبود‌های تغذیه‌ای در دوران بارداری و به ویژه در نخستین سال‌های زندگی می‌تواند بر آینده کودکان اثر بگذارد.

جعفری تصریح می‌کند: کمبود‌هایی مانند آهن، ید و محرومیت از شیر مادر می‌تواند حدود ۳۰ امتیاز از بهره هوشی کودک را کم کند و اگر این کودک با وزن کم هم به دنیا آمده باشد باز حدود پنج امتیاز جمعا ۳۵ امتیاز از بهره هوشی را از دست می‌دهد که این اثر گذاری‌ها بیشتر در اولین سال‌های زندگی رخ می‌دهد و بعد جبران نمی‌شود.

وی می‌گوید: وقتی درباره غفلت کردن از دوران کودکی صحبت می‌شود، می‌توان تعداد کل تولد‌های مناطق محروم را در ۳۰ امتیاز هوشی ضرب کرد و مشاهده کرد که در کل کشور به طور مستمر چه غفلتی صورت می‌گیرد و چه توانایی‌ها و ظرفیت‌هایی از دست می‌رود.

حق نداریم نیاز‌های کودک را نادیده بگیریم

جعفری تاکید می‌کند: حق نداریم نیاز‌های امروز کودک را نادیده بگیریم، چون فردای کشور براساس توان و بهره هوشی کودکان امروز شکل می‌گیرد و این نسل نو میتواند در عرصه‌های مختلف از علم، اقتصاد و هنر تا ارزش‌های متعالی بدرخشد و نماینده ایرانی با توانمندی‌های فراوان باشد.

وی می‌افزاید: غفلت کردن از کودک و مادر باردار یا شیرده غیر قابل جبران است، یعنی آن‌ها را در چرخه مراقبتی مورد توجه خاص قرار ندادن، با کودک بازی نکردن، او را در آغوش نگرفتن، با او به گرمی صحبت نکردن، محبت نکردن، لمس نکردن، یعنی مغز آماده یادگیری او را به حال خود رها کردن و این نه تنها مانع رشد و بالندگی او می‌شود بلکه یک ذخیره مهم کشوری به هدر می‌رود.

این روانشناس اظهار می‌دارد: دانش امروز نشان داده که در دوران کودکی ارزش‌های انسانی وهدف‌های متعالی بنا گذاشته می‌شود و پایه‌های خصلت‌های خوب مانند هدفمند کردن، انگیزه داشتن و رعایت حقوق دیگران در این سال‌ها ساخته می‌شود و چگونگی تامین این نیاز‌ها خود نیاز به توجه دولتمردان، سیاستگذاران و اندیشمندانی دارد که به آینده کشور علاقمندند و به آن عشق می‌ورزند.

کودک به توجه نیاز دارد

رضا معتمد روانشناس دیگری نیز در این زمینه می‌گوید: مراقبت برای رشد و تکامل کودکان خردسال فقط به آنچه در دوران کودکی می‌گذرد، نیست، بلکه به آنچه کودک برای رشد و نمو خود نیاز دارد نیز معطوف می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: برای اینکه کودک بتواند سالم و طبیعی تکامل یابد، باید نیاز‌های اصلی برای نگهداری، تغذیه و سلامتی او تامین شود، لازم است نیاز‌های او برای تاثیر متقابل، تقلید، عواطف، ایمنی و یادگیری در اثر کشف و جستجو نیز برآورده شود.

معتمد گفت: پشتیبانی از رشد و تکامل اولیه کودک نه تنها نتایج سرشاری برای والدینش دارد، بلکه در بلندمدت موجب توانایی برای ایفای نقشی مفید در جامعه نیز می‌شود، توجه به کودکان در سال‌های اولیه زندگی موقعیت بسیار مناسبی برای جلوگیری یا کاستن از اشکالات یادگیری است و دارای منافع ماندگاری برای افراد و اجتماع است.

این روانشناس توضیح می‌دهد: والدینی که ارزش‌ها و اخلاق زندگی را رعایت می‌کنند یک الگوی عالی برای کودکان خود هستند، والدین باید در تکامل و رشد شخصیتی کودک خود نقش موثری داشته باشند. آن‌ها نه تنها باید بتوانند کودکانی موفق و با اعتماد به نفس تربیت کنند بلکه باید اهمیت ارزش‌های جامعه را نیز به کودک بیاموزند و مزایای بلند مدت آن را در زندگی به کودک نشان دهند.

۲ سالگی دوران طلایی کودک

معتمد افزود: کودک در خانواده منسجم و در تعامل با والدین خود یاد می‌گیرد که مشکلات پیچیده زندگی با روش‌هایی آرام و ساده قابل حل هستند، زیرا موثرترین سال‌های زندگی کودک دو سالگی است و این سن بهترین زمانی است که باید بر روی کودکان خود کار کنید، والدین باید بیشترین تعامل با کودک را داشته باشند، از این رو رفتار و شخصیت والدین بر روی زندگی کودک در آینده تاثیر به سزایی دارد و در شکل گرفتن شخصیت کودک موثر است.

وی می‌گوید: اگر والدین در این زمان انرژی کافی برای رشد شخصیتی کودک خود صرف کنند، کودکانی با اعتماد به نفس، متین و موفق در آینده خواهند داشت و نگرانی از بابت سنین بزرگسالی و تصمیم گیری‌های وی ندارند.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/