به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، «ما باید در مورد داعش با ایران همکاری کنیم»؛ این، سخن مردی است که نه‌تنها در ایران بلکه در آمریکا نیز به دروغ‌گویی و تناقض‌گویی شهره شده است: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در حالی از لزوم مبارزه با داعش سخن می‌گوید که ارتش این کشور به دستور مستقیم او، بامداد جمعه (۱۳ دی) در حمله‌ای تروریستی، سپهبد قاسم سلیمانی، سردار مبارزه با داعش را به شهادت رساند تا بار دیگر به جهانیان ثابت شود که سیاست بین‌الملل همچنان عرصه «زور عریان» است و ادعاهای حقوق بشری از سوی سیاستمداران، تنها سرپوش‌هایی پر زرق و برق برای جنایت‌ها علیه بشریت هستند.

در حالی که پس از بالا گرفتن تنش‌ها بین ایران و آمریکا در پی ترور سردار سلیمانی، نگرانی‌ها در مورد وقوع یک جنگ بزرگ بالا گرفته بود و توئیت‌های تهدیدآمیز رئیس‌جمهور و وزیر خارجه آمریکا به این وضعیت دامن می‌زد، ترامپ در چرخشی آشکار پس از انتقام سپاه پاسداران، از لزوم صلح سخن گفت و اذعان کرد قصد تلافی این حمله را ندارد. وی که پیش از این توان نظامی آمریکا را ستایش و ایران را تهدید به واکنش «سریع و خشن» نظامی می‌کرد، پس از حمله اعلام کرد که از اهرم اقتصادی خود علیه ایران بهره خواهد برد نه نظامی.

صرف‌نظر از تمام ابهامات و جزئیات روشن نشده‌ای که حول محور این حمله مطرح شده است، واقعیت این است که یکی از راهبردی‌ترین پایگاه‌های ایالات‌متحده در منطقه هدف قرار داده شد و هیچ‌کدام از ۵۲ نقطه‌ای که ترامپ قصد بمباران آن را داشت هدف یک گلوله نیز قرار نگرفت. این یادداشت به بررسی حمله موشکی سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد بر اساس واقعیت‌های روشن‌شده کنونی، می‌پردازد.

از پایگاه «عین الاسد» چه می‌دانیم؟

پایگاه عین‌الاسد یا الاسد در ۱۶۰ کیلومتری بغداد، پایتخت عراق، در استان غربی و عمدتاً سنی نشین «انبار» قرار دارد. این پایگاه در اصل قادسیه نام داشت و ساخت آن به پایان دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ باز می‌گردد.

این پایگاه طی سال‌های گذشته از مهم‌ترین پایگاه‌های ارتش آمریکا بوده است و هم ترامپ و هم مایک پنس، معاون او از این پایگاه دیدن کرده‌اند. این پایگاه از نظر موقعیت جغرافیایی و نظامی، پایگاهی بسیار مهم است که نیروهای آمریکایی و ائتلافی را که واشنگتن رهبری می‌کند، در خود جای داده است. در جریان جنگ عراق نیز مهم‌ترین پایگاه تدارکاتی، تأمین سوخت و خودروهای نظامی ائتلاف بود.

عین‌الاسد یک باند فرود دارد که طول آن ۳ هزار و ۹۰۰ متر است. تا سال ۲۰۱۰ این پایگاه مقر نیروی دوم تفنگداران اعزامی آمریکایی در عراق بود. این پایگاه در سال ۲۰۱۱ به‌طور کامل به دولت عراق بازگردانده شد و پس از آن به مرکز لشکر هفتم ارتش عراق تبدیل شد.

در سال‌هایی که ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا در عراق و سوریه وارد عملیات شد، پایگاه الاسد بار دیگر نقشی کلیدی به ویژه در عملیات آزادسازی موصل ایفا کرد. تفنگداران دریایی ایالات‌متحده از سال ۲۰۱۴ دوباره به این پایگاه بازگشتند. ارتش آمریکا در سال ۲۰۱۶ نیز چند صد نیروی جدید به این پایگاه فرستاد تا به مبارزه ارتش عراق با داعش کمک کنند.

این پایگاه بزرگ‌ترین پایگاه ائتلاف تحت رهبری آمریکا در جریان جنگ عراق در غرب این کشور و دومین پایگاه بزرگ این نیروها در عملیات سرنگونی صدام حسین بود. سال گذشته، وزیر خارجه آمریکا تعداد نیروهای این کشور در عراق را در حدود پنج هزار نفر عنوان کرده بود. شمار دقیق نیروهای آمریکایی در پایگاه عین‌الاسد و دیگر مراکز مشخص نیست.

جزئیات نظامی حمله به پایگاه عین الاسد

بنا بر اعلام رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، ایران از سه نقطه، ۱۶ موشک شلیک کرده که ۱۱ موشک به این پایگاه اصابت کرده است و هدف، حمله خسارت به تأسیسات، نابود کردن تجهیزات، خودروها و هواپیماها و کشتن نیروها بوده است. اما بنا بر اعلام مقامات نظامی ایران، ۱۵ موشک به ۲۰ نقطه حساس این پایگاه اصابت کرده است؛ موشک‌ها از نوع فاتح ۳۱۳ و قیام بوده‌اند و سامانه‌های دفاعی آمریکا نتوانستند موشک‌های مهاجم را مورد اصابت قرار دهند، زیرا موشک‌های قیام در این عملیات از سامانه مختل‌کننده رادار برخوردار و مجهز به کلاهک‌های بارانی بودند. در نهایت، بیش از ۸ تن مواد منفجره روی این پایگاه فرود آمده است.

بر این اساس، این نخستین بار از آغاز انقلاب ۱۳۵۷ است که جمهوری اسلامی ایران به وسیله موشک‌های بالستیک نقطه‌زن خود یک پایگاه آمریکایی را هدف قرار می‌دهد؛ آن هم پایگاهی که مهم‌ترین مقر نیروهای آمریکایی و ائتلاف در عراق است. نکته قابل توجه این است که آخرین سابقه رویارویی نظامی یک دولت با آمریکا به بیش از ۷۰ سال پیش، یعنی دسامبر ۱۹۴۱ سال میلادی برمی‌گردد.

اینفوگرافی اندیشکده آمریکایی مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی از برد موشک‌های ایران

پنهان‌کاری در مورد تلفات و خسارات حمله موشکی

پس از حمله موشکی و انتقام‌جویانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه عین الاسد و نیز پایگاه اربیل، ترامپ به سرعت توئیتی منتشر کرد و مدعی شد «همه چیز خوب است! از ایران موشک‌هایی به دو پایگاه نظامی واقع در عراق شلیک شده است. ارزیابی تلفات و خسارات الان در جریان است. تا الان همه چیز خوب بوده!». فردای آن روز نیز رو به روی دوربین‌ها ظاهر و مدعی شد که این حمله هیچ‌گونه تلفاتی به همراه نداشته است و تنها آسیب‌های جزئی به این پایگاه وارد شده است. این در حالی است که بنا بر گزارش برخی رسانه‌ها، آمریکا پایگاه عین الاسد را  قرنطینه کرده و اجازه دسترسی غیر آمریکایی‌ها به آن را نمی‌دهد.

از سوی دیگر، سردار حاجی زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه تأکید کرده است که شش فروند هواپیمای آمریکایی، کشته‌ها و زخمی‌های این کشور در عین الاسد را به بیمارستان‌هایی در اسرائیل و اردن و یک بیمارستان در نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد منتقل کردند. حاجی زاده تأکید کرد که «اگر می‌خواستیم سربازان آمریکایی را بکشیم، می‌توانستیم ۵۰۰ نفر از آن‌ها را در عین الاسد بکشیم. اما هدف ما این نبود، با این حال چون اتاق فرماندهی عملیات و سایر تأسیسات مهم این پایگاه منهدم شدند بدون شک آمریکایی‌ها کشته و زخمی داشتند.»

گرچه گزارش غالب رسانه‌های جهان نشان‌دهنده این است که ظاهراً این حمله تلفاتی به دنبال نداشته است و برخی رسانه‌ها نظیر سی اِن اِن مدعی شدند ایران پیش از حمله، هشدار لازم را به آمریکا داده بود و به همین دلیل این کشور زمان لازم برای خارج کردن نیروهایش را داشت اما این نکته را باید به خاطر داشت که بسیاری از اوقات، آمارهایی از این دست، ذیل اسناد محرمانه یک ارتش قرار می‌گیرند و به زودی فاش نخواهند شد. 

اما در مورد وارد شدن خسارات به این پایگاه، صرف‌نظر از اعلام مقامات ارشد سپاه پاسداران مبنی انهدام اتاق فرماندهی و عملیات و سایر تأسیسات مهم این پایگاه، کارشناسان و تحلیلگران نظامی با استفاده از تصاویری که شرکت پلنت لب (planet lab) و مرکز جیمز مارتین در دانشگاه میدل‌بری (مؤسساتی معتبر در حوزه تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای) منتشر کرده‌اند، ضمن اذعان به قدرت و دقت موشک‌های ایران، هدف قرار گرفتن زیرساخت‌های مهم در این پایگاه و وارد آمدن خسارات به آن را تأیید کردند.

«دیوید شمرلِر»، کارشناس ارشد مؤسسه جیمز مارتین در این‌باره گفته است: «آن‌ها (ایرانیان) نقشه‌ای داشتند و بسیار دقیق به دنبال هدف قرار دادن و وارد کردن خسارت به تجهیزات و وسایل ترابری هوایی بودند تا اینکه بخواهند ساختمان‌هایی را هدف بگیرند که احتمالاً افراد در آن حضور داشتند.»

وی همچنین اذعان کرد: «ایران بزرگ‌ترین قدرت موشکی منطقه است و اگر می‌خواستند و قصد آن را داشتند می‌توانستند با هدف گرفتن مواضعی در سرتاسر این پایگاه، وضعیت را به حدی وخیم سازند که راه بازگشتی وجود نداشته باشد اما آن‌ها این اهداف را بسیار دقیق مدنظر گرفتند و به آن شلیک کردند»

دکتر «جفری لوئیس» تحلیلگر مرکز جیمز مارتین و مدیر اجرایی پروژه اتم در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد نیز با انتشار تصاویری از نقاط هدف قرار گرفته در توئیتی نوشت «تیر ایرانی‌ها به خطا نرفت. این ساختمان‌ها بسیار دقیق مورد اصابت قرار گرفتند.»

«دارا ماسیکات»،تحلیلگر نظامی آمریکایی و کارشناس ارشد مطالعات استراتژیک و امنیت ملی در اندیشکده رند نیز در توئیتی نوشت: «کارشناس مسائل ایران نیستم. اما تحلیلگر نظامی هستم. زمانی که به نقاط تأثیر پذیرفته از حمله ایران به پایگاه هوایی اسد نگاه می‌کنم، حمله صرفاً نمادینی که برای اجتناب از ایجاد تلفات طراحی شده باشد، چنانچه برخی گمانه‌زنی کرده‌اند، نمی‌بینم. به نظر می‌رسد این حمله، قابلیت نظامی این پایگاه را هدف گرفته است.»

بی‌اعتمادی متحدان آمریکا

حمله سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد، ضربه‌ای مهلک به پیکر نحیف اعتماد متحدان منطقه‌ای آمریکا به این کشور بود. حتی پیش از این حمله نیز اعتماد کشورهای عربی به آمریکا به پایین‌ترین سطح خود رسیده بود زیرا سرنگون ساختن پهپاد «گلوبال هاوک» آمریکا توسط ایران و نیز حمله انصارالله یمن به دو پالایشگاه «البقیق» و «الخریص» در عربستان، علی رغم تمایل کشورهای عربی، واکنشی از سوی آمریکا به دنبال نداشت. به تعبیر «آنتونی کوردزمن»، تحلیلگر ارشد موسسه مطالعات راهبردی و بین‌المللی آمریکا، «رجزخوانی و تهدیدات توخالی ایالات‌متحده علیه ایران و فقدان اقدام نظامی مشخص، اعتماد به حمایت نظامی ایالات‌متحده از شرکای عرب خود را پیوسته تضعیف کرده است. نکته‌ای که به همان اندازه مهم است این است که ایالات‌متحده در تلاش برای دور هم جمع کردن بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای ایجاد نیروهای دفاع منطقه‌ای مؤثر، کاری بیش از ژست انجام نداده است.»

مدت‌ها پیش از این حملات، «استفن والت»، غول نظریه‌پردازی روابط بین‌الملل، خطاب به ترامپ گفته بود «زمانی که سایر کشورها به این نتیجه می‌رسند که شما احمق هستید، توجه زیادی به توصیه‌ها، راهنمایی‌ها و تقاضاهای واشنگتن نمی‌کنند...گرچه این بی‌توجهی‌ها سابقه دارد اما به نظر می‌رسد در دوران ترامپ به نقطه اوج جدیدی رسیده است.» در نهایت اینکه بسیاری از کارشناسان آمریکایی معتقدند حملات ایران و فقدان واکنش آمریکا، بازتابی از تضعیف شدید بازدارندگی آمریکاست.

«جان هانا»، تحلیلگر اندیشکده آمریکایی FDD، معتقد است: «هم دوستان و هم دشمنان ایالات‌متحده، به‌سرعت در حال رسیدن به این نتیجه هستند که ترامپ، به‌رغم تمام رجزخوانی‌هایش، جرئت یک مبارزه پایدار را ندارد. به‌ویژه بعد از اینکه ایران پهپاد آمریکایی را ساقط کرد و [انصارالله یمن] با موشک‌های کروز به تأسیسات نفتی عربستان حمله کرد، شکست مفتضحانه‌ای برای آمریکا اتفاق افتاد و وضعیت را بسیار پیچیده کرد. این حقیقت که ایران اخیراً با جسارت بیشتری منافع آمریکا را مورد هدف قرار می‌دهد بیانگر این است که وضعیت بازدارندگی آمریکا به‌شدت ناامیدکننده است.»

سخن پایانی

«شپارد اسمیت»، گوینده فاکس نیوز زمانی ادعاهای ترامپ در مورد روابط با روسیه را "دروغ پشت دروغ پشت دروغ" خواند و استفن والت،۶ ماه پس از آغاز ریاست جمهوری ترامپ گفت: «او با توانایی بسیار قابل‌توجهی که در دروغ گفتن، فرار کردن، گمراه ساختن، تمام حقیقت را نگفتن و ظاهرسازی دارد، بازیگری مزخرف در سطح جهانی است». قطار فریب‌های ترامپ اکنون به ایستگاه جدیدی رسیده است و وی دستی را برای صلح به سوی ملت ایران دراز کرده است که تا آرنج به خون آغشته است. دروغ و فریب ترامپ تنها یک سوی این قصه است. تاریخ عواقب خود را دارد؛ ایران تابوی حمله مستقیم به پایگاه‌های آمریکایی را شکسته و هیچ پاسخی دریافت نکرده است؛ این حمله با تلفات یا بدون تلفات، ضربه‌ای به اعتبار آمریکا بود و متحدان عربی آن را نیز در برابر ایران تنها گذاشت. این مسئله می‌تواند راه را برای بسیاری از تحولات ناگهانی باز کند که به احتمال قریب به یقین مطلوب آمریکا نخواهد بود.

منابع

Anthony H. Cordesman, Syria: The Real Prizes are Iraq, the Gulf, and the Southern Flank of NATO, and the U.S. May Well Be Losing Them, CSIS, October ۱۵, ۲۰۱۹

John Hannah, U.S. Deterrence in the Middle East Is Collapsing, The Foundation for Defense of Democracies, October ۳۰, ۲۰۱۹,

STEPHEN M. WALT, The Global Consequences of Trump’s Incompetence, Foreign policy, JULY ۱۸, ۲۰۱۷

انتهای پیام/