به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل، دوره صفویه به واسطه خدمات ارزنده در وحدت و انسجام ملی و دینی، شکوفایی هنر و معماری و شکوفایی اقتصادی یکی از مهمترین دوره‌های تاریخی ایران است که به تعبیر کارشناسان نقطه عطفی در انسجام ملی و دینی کشور را محسوب می‌شود.

به همین منظور، درج ۴ مرداد به عنوان سالروز استقرار سلسله صفویه در تاریخ رسمی کشور یکی از مطالبات چندین ساله مردم اردبیل بود که در نهایت محقق شد.

یادگار صفویان محور بازدید گردشگران خارجی

اما مهمترین یادگار دوران صفویه در استان اردبیل در کنار پل‌ها، کاروان سرا‌ها و آثار تاریخی دیگر بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی است.

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی تنها اثر ثبت جهانی استان اردبیل است که در سال ۱۳۸۹ توجه کارشناسان یونسکو را به خود جلب کرد و به عنوان اثر فاخر معماری و موثر در فرهنگ، تاریخ، سیاست و حتی اقتصاد اردبیل و منطقه آذربایجان به ثبت جهانی رسید.

این اثر فاخر که حاصل سده‌ها تلاش پادشاهان صفوی است، حول محور شخصیت جد سلاطین صفوی یعنی شیخ صفی الدین اردبیلی عارف نامدار قرن هشتم هجری قمری احداث شده است. فردی که اقتدار معنوی‌اش عامل پایه گذاری بنای تاریخی بود که از آن به عنوان یکی از آثار فاخر حکومت ۲۰۰ ساله صفویان در کشور یاد می‌شود.

اثری که بخش‌های مختلف آن هر یک حاصل تلاش و دسترنج ده‌ها هنرمند، صنعتگر و حتی اندیشمند است. در تاثیرات این بنای تاریخی همین نکته کافی است که بعد‌ها از دامن خاندان صفوی فردی به نام شاه اسماعیل برخاست و ایران گرفتار در حکومت‌های ملوک الطوایفی را زیر پرچم اسلام متحد ساخت.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل گفت: این بنای تاریخی محور بازدید گردشگران داخلی و خارجی به ویژه علویان از چهار سوی جهان است و امسال نیز با رشد قابل توجهی از بازدید‌ها مواجه شد.

به گفته نادر فلاحی این بنای تاریخی شاخص‌ترین یادگار صفویان است که معرفی، صیانت و مرمت بخش‌های مختلف آن به صورت مستمر در طول سال انجام می‌شود.

احیای دروازه تاریخی عالی قاپو

به سفارش شیخ زاهد گیلانی زاویه‌ای (مرکز آموزش دینی و محل پذیرایی مستمندان و درویشان) توسط شیخ صفی الدین اردبیلی مرید وی در اردبیل احداث می‌شود که مقدمه شکل گیری مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی است.

از همان زمان به گواه اسناد تاریخی، اردبیل وارد مرحله نوینی در پیشرفت‌های فرهنگی و اجتماعی شده و تفکر جدید به فراسوی مرز‌های فرهنگی ایران، قفقاز، آناتولی و شام نیز رسید و طرفداران بی‌شماری را پیرامون خود گرد آورد.

اولین و موثرترین تحولات ساختمانی در زمان حیات صدرالدین موسی فرزند شیخ صفی الدین اردبیلی پیرامون این بنا شکل گرفته است، و در طول حکومت شهریاران صفوی بخش‌های مختلفی به این بنا اضافه شده است.

با توسعه فعالیت طریقت صفوی و گسترش آن نوادگان شیخ صفی الدین اردبیلی به ویژه صدر الدین موسی اردبیلی و نوه او خواجه علی سیاهپوش، زاویه شیخ صفی الدین اردبیلی به محل امن و کانون اصلی نجات جان انسان‌ها تبدیل شد.

به عبارتی هسته اصلی بنیاد معماری مجموعه مذهبی شیخ صفی الدین از اوایل قرن هشت هجری با احداث زاویه و فضا‌های مسکونی توسط شیخ صفی الدین آغاز شد و در زمان حاکمان صفوی به هیبت یک مجموعه منسجم مذهبی و زیارتی مطرح گردید.

در طول حکومت شهریاران صفوی بخش‌های مختلفی از جمله فضا‌های آموزشی و تربیتی از جمله مسجد، مدرسه، دارالحدیث، دارالحفاظ، خانقاه یا خلوت سرا احداث شده است.

همچنین فضا‌های معیشتی از جمله آشپزخانه، نانوایی، خانه‌های متعلق به خاندان سلسله صفوی، آسیاب، مغازه ها، کاروان سرا و فضا‌های خدماتی شامل شربتخانه، شفاخانه، رختشویخانه، عصارخانه، حمام‌های وقفی چهارگانه بیش از چهار سده توانسته است کلیه نیاز‌های جسمانی و روحی مخاطبان و طالبان خویش را برآورده سازد.

از جمله بخش‌های مهم این بنای تاریخی دروازه عالی قاپو بود که در گذشته به صورت کامل تخریب شده و صرفا پی‌هایی از آن باقی مانده بود.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به منظور احیای عقاید عرفانی شیخ صفی الدین اردبیلی و معرفی طریقت وی این دروازه در دو سال گذشته مجددا احیا و بر روی پی‌های تاریخی احداث شد.

وی افزود: این پروژه یکی از مهمترین پروژه‌های مرمت و بهسازی مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی است که می‌تواند گویای عقاید عرفانی شیخ صفی الدین باشد.

بهسازی صحن قزل باش‌ها با محوریت برنامه‌های فرهنگی

علاوه بر مرمت بخش‌های مختلف بنا که به صورت سالانه انجام می‌شود، به تعبیر فلاحی از جمله اقدامات صورت گرفت ساماندهی مسجد جنت سرا و همچنین ساماندهی صحن قزل باش‌ها است.

او تاکید کرد: این اقدامات به منظور توسعه برنامه‌های فرهنگی، راه اندازی پاتوق‌های فرهنگی و موزه‌هایی از اسناد مرتبط با دوره صفوی ساماندهی شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اظهار کرد:علاوه بر این با ساماندهی مدرسه پورسینا در مجاورت این بنای تاریخی می‌توان نسبت به اجرای رویداد‌های فرهنگی و برپایی گالری و موزه اقدام کرد.

فلاحی گفت: با ساماندهی موزه صنایع دستی در مجاورت این بنای تاریخی، موزه سپهرم نیز دایر شده و مجموع این اقدامات موجب برجسته سازی این بنای تاریخی به عنوان میراث وارسته معنوی کشور می‌شود.

او با اشاره به برگزاری برنامه‌های متنوع در هفته گرامیداشت استان اردبیل، افزود: مجموع اقدامات به انضمام ثبت این روز در تقویم رسمی کشور می‌تواند به تبیین جایگاه صفویه در تاریخ ایران و تاثیر عرفان شیخ صفی در فرهنگ و تاریخ این کشور منجر شود.

انتهای پیام/ح