به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، صنعت خودروسازی و خرید و فروش خودرو٬ یکی از سه بخش تجاری بسیار مهم اقتصاد ترکیه است که از گردش مالی بالایی برخوردار بوده و همواره توجه خاندان‌های سرمایه‌دار و قدرتمند این کشور را به سوی خود جلب کرده است.

با وجود آن که بسیاری از خودرو‌های معتبر جهان٬ در ترکیه مونتاژ می‌شوند٬ دولتمردان این کشور به دنبال آن هستند که خودرو ملی ساخت تولید کنند و نه تنها بازار داخل را در دست بگیرند٬ بلکه بخشی از کشور‌های منطقه را نیز به کانون صادرات خودرو تبدیل کنند.

نگاهی اجمالی به تاریخچه ساخت و مونتاژ خودرو در ترکیه٬ نشان می‌دهد این هدف٬ از منظر اقتصادی اهمیت فراوانی دارد، اما در عین حال٬ از بسیاری جهات٬ یک هدف کاملاً سیاسی است که با اهداف خاص حزب حاکم و همچنین گفتمان ملی گرایی ترکی٬ ارتباط جدی دارد.

کشوری برای مونتاژ خودرو «دیگران»

در حال حاضر بسیاری از مارک‌های معتبر خودروسازی جهان٬ در ترکیه٬ مشغول ساخت و مونتاژ خودرو هستند و این کشور به یکی از کانون‌های مهم مونتاژ تبدیل شده است.

تویوتا٬ هیوندا٬ هوندا و ایسوزو به عنوان ۴ مارک آسیایی٬ فورد به عنوان تنها مارک آمریکایی و پژو٬ سیتروئن٬ رنو٬ اپل٬ فیات٬ به عنوان ۵ مارک مهم اروپایی٬ سالانه بیش از دو میلیون دستگاه خودرو در ترکیه تولید و مونتاژ می‌کنند.

چند ویژگی مهم مونتاژ خودرو در ترکیه عبارتند از:

۱. کارخانه‌های خودروساز خارجی در ترکیه٬ در استانبول و آنکارا متمرکز نشده و در چندین استان ترکیه٬ هزاران کارگر ترکیه‌ای را به کار گرفته و موجب توسعه اقتصادی چندین استان شده‌اند.

۲. قیمت تمام شده خودرو‌های خارجی برای مردم ترکیه٬ قیمت منصفانه‌ای است. به گونه‌ای که در حال حاضر یک دستگاه تویوتا سی. اچ. آر صفر کیلومتر در بازار ترکیه با احتساب مالیات و دیگر هزینه‌ها٬ با قمیتی معادل ۱۷۰ هزار لیره (حدود ۳۷۰ میلیون تومان) قابل خریداری است. (دست دوم مدل ۲۰۱۸ این خودرو در ایران٬ بین ۶۸۰ تا ۷۵۰ میلیون تومان قیمت دارد.) همچنین با ۷۵ هزار لیره می‌توان یک خودرو سدان مدل ۲۰۱۹ فیات مدل Egea خرید و یک خودرو پژو ۲۰۸ مدل ۲۰۱۹ نیز با قیمتی معادل ۱۱۵ هزار لیره قابل خریداری است.

۳. دولت ترکیه از محل مالیات این خودرو‌ها درآمد خوبی به دست می‌آورد و علاوه بر این٬ بخش قابل توجهی از تولیدات مزبور٬ به کشور‌های دیگر صادر می‌شود که درآمد‌های گمرکی نیز برای این کشور به دنبال می‌آورد.

۴. اغلب مارک‌های خودرو خارجی در ترکیه به صورت اقساطی و با شرایط آسان فروخته می‌شوند.

با وجود تمام این موارد مثبت و ایجابی٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ دو سال پیش با دعوت از گروهی از سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی ترکیه٬ اعلام کرد: «جوانمرد‌ها و جوانمردزاده‌هایی که بتوانند برای ما یک خودرو ملی تولید کنند که قابل عرضه به جهان باشد٬ در این جمع حضور دارند. از آن‌ها می‌خواهم هر چه زودتر وارد گود شوند. مشتری نخستین دستگاه خودرو تولید شده شما٬ خود من خواهم بود.»

اصرار اردوغان مبنی بر ضرورت خودکفایی در تولید یک خودرو ملی٬ تیمی از سرمایه‌داران را گرد هم آورد و حالا گروه خودروسازان٬ سال ۲۰۲۲ میلادی را به عنوان سال رونمایی از خودرو ملی و پیشرفته ترکیه اعلام کرده‌اند.

فعالان اقتصادی مشهوری همچون خانواده قوچ٬ به درخواست اردوغان پاسخ مثبت داده و کنسرسیومی از ۶ گروه٬ در دو سال اخیر در حال فعالیت برای تولید یک خودرو خودکفای هیبریدی است که بتواند با مارک‌های آسیایی و اروپایی٬ رقابت کند.

از مونتاژ فورد در ۱۹۲۶ تا تولید خودرو در ۱۹۶۰

همزمان با تاسیس نظام جمهوری ترکیه٬ سران این کشور٬ همواره به دنبال آن بوده‌اند که صاحب یک خودرو ملی شوند و این خودرو با استقبال عمومی مواجه شود. اما گام نخست٬ در حوزه مونتاژ برداشته شد و در سال ۱۹۲۶ میلادی به دعوت مصطفی کمال آتاتورک٬ خودروساز مشهور آمریکایی «فورد» ٬ بخشی از تاسیسات و تجهیزات خودروسازی خود را از دیترویت آمریکا به استانبول ترکیه منتقل کرد و در محله توپخانه این شهر٬ کارگاه بزرگی بنا نهاده شد که می‌توانست٬ روزانه ۴۰ خودرو مونتاژ و روانه بازار کند. اما دیری نپایید که جنگ جهانی دوم٬ گریبان عالم را گرفت و شعله مونتاژ فورد در ترکیه٬ پایین کشیده شد.

از تلاش شبانه‌روزی٬ تا آبروریزی عجیب

سال ۱۹۶۰ میلادی در تاریخ معاصر ترکیه٬ سال مهمی است. سالی که کودتاگران٬ عدنان مندرس نخست وزیر دموکرات ترکیه را اعدام کردند و ژنرال جمال گورسل٬ حکومت را در دست گرفت.

او از سال ۱۹۶۰ تا زمان مرگ یعنی تا سال ۱۹۶۶ میلادی رئیس جمهور ترکیه بود. یکی از مهمترین طنز‌ها و متلک‌های سیاسی تاریخ جمهوری ترکیه٬ با تصمیم جمال گورسل پیوند خورده است.

تصمیمی برای ساخت یک خودرو ملی٬ تنها در عرض ۵ ماه. او دستور داد تیمی از مهندسین ترک٬ تلاش کنند تا در نخستین سال ریاست جمهوری گورسل و در اثنای برگزاری جشن سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه٬ خودرو ساخت ترکیه به خیابان بیاید.

خودرو مزبور «دَوریم» (به معنی انقلاب) نامگذاری شد و گروه سازنده در یک کارگاه بزرگ به شکل سه شیفته مشغول به کار شد. مهندسین به شکل شبانه‌روزی فعالیت کردند. از آنجایی که تاسیسات پرس و قالب‌سازی٬ برای ساخت بدنه وجود نداشت٬ با استفاده از تکنیک ساخت قالب‌های بتنی و قرار دادن ورق‌های بزرگ بر روی قالب بتنی٬ بدنه ساخته شد و موتور و شاسی و دیگر اجزای خودرو نیز در حد ۹۸ درصد به شکل خودکفا ساخته شد.

این تیم در اسکی شهر ترکیه مستقر بود و تنها چند ساعت پیش از آغاز جشن جمهوری٬ ۴ دستگاه خودرو حاضر شد.

۲ خودرو از راه آسفالته به سوی آنکارا به راه افتاد و ۲ دستگاه نیز با قطار به آنکارا برده شد تا اگر خودرو‌های جاده‌ای با مشکل مواجه شوند و در راه بمانند٬ لااقل ۲ دستگاه دیگر از طریق قطار به آنکارا برده شود.

آنان آن قدر عجله داشتند که حتی مرحله رنگ و نقاشی خودرو را در داخل قطار و در حال حرکت انجام دادند. سرانجام خودرو‌ها به آنکارا رسیدند. اما اشتباه سنگین یکی از مهندسین٬ تمام تلاش‌ها را بر باد داد.

ماجرا از این قرار بود که بر اساس جزئیات جشن جمهوری و پیش‌بینی‌های صورت گرفته٬ قرار بود این خودرو٬ صرفاً در برابر مجلس ملی ترکیه چند صد متر رئیس جمهور را سوار کند و در معرض مردم و خبرنگاران به نمایش گذاشته شود؛ بنابراین مهندسی که به عنوان یکی از اعضای تیم سازنده٬ رانندگی خودرو را بر عهده داشت٬ صرفاً یکی دو لیتر بنزین در باک ریخت. همه چیز داشت به خوبی و خوشی تمام می‌شد که رئیس جمهور پیشنهاد کرد: «فرزندم! مرا با همین خودرو ملی٬ بر مزار آتاتورک ببر.»

مهندس٬ به درخواست رئیس جمهور عمل کرد. خودرو ملی دوریم٬ حامل رئیس جمهور به راه افتاد و خبرنگاران و ملازمین و دیگران هم به دنبال دوریم به راه افتادند. اما تنها چند صد متر مانده به آرامگاه آتاتورک٬ بنزین تمام شد و خودرو وسط جاده توقف کرد. با وجود آن که این اتفاق به ظاهر ساده٬ به راحتی حل می‌شد، اما جنجال به راه افتاد.

جمال گورسس اعلام کرد: «این وضعیت ماست. مانند غربی‌ها خودرو تولید می‌کنیم، اما مانند شرقی‌ها٬ فراموش می‌کنیم بنزین در باک بریزیم.»

این جمله ساده٬ ابزار دست مخالفین و منتقدین شد و رئیس جمهور و همراهان٬ ادامه مسیر را با خودرو‌های بیگانه٬ طی کردند.

موج گسترده انتقادات و توصیف این رویداد به عنوان نمادی از بی کفایتی٬ رسوایی٬ افتضاح و بر باد دادن بیت‌المال٬ موجب آن شد که کل پروژه ساخت خودرو ملی متوقف شود.

باز هم استارت سیاسی و نقطه پایانی به نام واردات ارزان

در سال ۱۹۶۵ میلادی سلیمان دمیرل رهبر حزب عدالت٬ به عنوان نخست وزیر٬ قدرت را در دست گرفت و برای تثبیت موقعیت خود٬ تولید خودرو ملی دیگری را در دستور کار قرار داد. یکصد و پنجاه هزار نفر از مردم ترکیه٬ به درخواست دولت٬ با ارسال نامه٬ نام‌های پیشنهادی خود را اعلام کردند و سرانجام٬ نام آنادول (آناتولی) ٬ انتخاب شد.

چندین نوع و مدل اسپورت و جذاب از این نوع خودرو در عرض چند سال تولید شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت.

آنادول به مدت ۱۵ سال در ترکیه تولید شد و طرفداران فراوانی داشت و حتی قرار بود به کشور‌های دیگر هم صادر شود، اما مشکلی به نام گرانی خدمات پس از فروش٬ مانع از تحقق این رویا شد.

هدف جدید اردوغان

بعد از سال ۱۹۷۵ میلادی٬ واردات چندین نوع خودرو خارجی ارزان قیمت٬ رفته رفته رقابت را برای آنادول نیز دشوار کرد و از آن زمان تاکنون٬ مردم ترکیه٬ همچنان خودرو خارجی می‌خرند و سوار می‌شوند. اما حالا اردوغان اصرار می‌کند که ترکیه باید صاحب خودرو ملی هیبریدی توانمندی باشد که با برند‌های بزرگ جهان٬ توان رقابت داشته باشد.

هنوز مشخص نیست که هدف اردوغان و تیم سازندگان خودرو جدید ملی ترکیه٬ تا چه زمانی متحقق خواهد شد. اما اعلام رونمایی از این خودرو در سال ۲۰۲۲ میلادی و درست یک سال پیش از پایان مهلت پایان روند تحقق اهداف سند ۲۰۲۳ ٬ نشان دهنده این است که این خودرو نیز در خدمت اهداف سیاسی حزب حاکم قرار خواهد گرفت.

اما اگر به موازات این انگیزه سیاسی٬ از لحاظ اقتصادی و کیفیت نیز٬ توان جذب مشتری داشته باشد٬ در این صورت ترکیه خواهد توانست در این منطقه از جهان٬ علاوه بر مونتاژ چندین مدل خودرو خارجی٬ خودرو ملی نیز تولید کند.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/