به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،‌ جمعی از خبرنگاران داخلی صبح دیروز شنبه هجدهم آبان ماه با حضور در سایت فردو از نزدیک در جریان آخرین اقدامات انجام شده در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی قرار گرفتند.

«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در نشستی خبری در محل تأسیسات فردو به تشریح آخرین اقدامات انجام شده در راستای اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.

در این بازدید مسئول تاسیسات غنی سازی فردو توضیحاتی را درباره روند انتقال گاز UF ۶ از نطنز به فردو ارائه و اعلام کرد که روند گازدهی به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ از چند روز گذشته شروع شده و به تدریج گازدهی به تمامی زنجیره‌های نصب انجام می‌شود. بنا به دستور رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در این سایت گاز UF۶ تزریق شد و روز گذشته شاهد فعالیت این ماشین‌ها بودیم که محصول آن‌ها هم نمونه گیری شده است.

قرار بود تا ۱۵ سال در فردو مواد هسته‌ای نباشد، اما این کار با انتقال یک سیلندر از نطنز به فردو انجام شد که حدود ۲ تن گاز منتقل شد. در سال‌های اخیر کار غنی‌سازی روی پسماند‌های باقی مانده از جریان غنی سازی بهینه شده و به جز غنی‌سازی مستقیم با مواد اولیه از پسماند‌ها هم اورانیوم غنی شده به دست آوردیم و در حال حاضر ۲۵ تن از آن‌ها را در اختیار داریم که ۲ تن آن به فردو منتقل شد.

همچنین در بخشی از تاسیسات فردو یک ماشین IR-۱ با طراحی و تجهیزات ایرانی - روسی در حال فعالیت و تست در چارچوب پروژه مشترک تولید ایزوتوپ‌های پایدار قرار داشت.

به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، مرکز ملی خلاء، مرکز کنترل، استانداردسازی مواد و مرکز تولید ایزوتوپ پایدار از مسیر‌های غیر سانتریفیوژی را به علاوه عملیات غنی‌سازی را اکنون در سایت فردو در اختیار داریم. همچنین این تاسیسات در بخش غنی‌سازی دو بال دارد که یک بال آن فعال و در بال دیگر سانتریفیوژ‌ها جمع آوری شده است، اما اگر قرار باشد در بال دیگر سانتریفیوژ بیاید دیگر از نسل اول نیست و حتما از ماشین‌های پیشرفته خواهد بود.

همکاری ایران و روسیه در ایزوتوپ پایدار

طبق اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار نیست به دو آبشار ۱۷۴ تایی، اورانیوم تزریق شود، بلکه آن‌ها مخصوص ایزوتوپ پایدار هستند که از روش‌های ارزان است. فردو طی روز‌های آینده به حداکثر ظرفیت خود خواهد رسید، با آمدن فردو به ۹۵۰۰ سو می‌رسیم که نسبت به ظرفیت قبل از برجام دیگر فاصله‌ای باقی نمی‌ماند.

تأسیسات غنی‌سازی فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل خواهد شد و همکاری بین‌المللی در زمینه‌های توافق‌شده پژوهشی تشویق شده است و اجرای پروژه‌های مخصوص در فردو از قبل به اطلاع کمیسیون مشترک رسانده می‌شود.همچنین مرحله انتقالی برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار برای این زنجیره‌ها در فردو، بر اساس مشارکت بین روسیه و ایران بر مبنای ترتیباتی که متقابلاً بر روی آن توافق خواهد شد، صورت می‌پذیرد.

گفته شده است که فعالیت در فردو و تغییر کاربری آن برای تبدیل به مرکزی برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار پیشرفت داشته و نتیجه کار می‌تواند فردو را تبدیل به مجموعه‌ای «بی‌نظیر» در غرب آسیا کند.

به گفته صالحی برای عملیات تولید ایزوتوپ‌های پایدار ۵ هزار متر مربع شامل هشت کارگاه و ۸ آزمایشگاه احداث می‌شود. برنامه‌ای که ایران از پس از دستیابی به توافق اتمی در وین، دربارهٔ آن با روسیه و شرکت روس اتم مذاکره می‌کرد.

در نیمه آبان ماه جمهوری اسلامی ایران چهارمین گام کاهش تعهدات برجامی خود را برداشت و سازمان انرژی اتمی نیز از آغاز مجدد فعالیت تأسیسات هسته‌ای شهید علی‌محمدی (فردو) جهت غنی‌سازی اورانیوم خبر داد. بر طبق برجام مقرر شده بود که ایران تاسیسات فردو را به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل کند و تعداد ۱۰۴۴ ماشین IR۱ در قالب شش آبشار ۱۷۴ تایی در یک بال در تاسیسات فردو باقی ماند. در این مدت دو زنجیره ۱۷۴ تایی شامل ۳۴۸ ماشین IR۱ اقدام به تولید ایزوتوپ پایدار کردند؛ عملا به چهار زنجیره ۱۷۴ تایی دیگر مشتمل بر ۶۹۶ سانتریفیوژ IR۱ گازدهی شد.

آقای روحانی پس از ورود مواد اتمی به تاسیسات فردو، در توییتی به زبان انگلیسی اعلام کرد که «با سیاست آمریکا و متحدانش فردو به زودی به صورت کامل فعالیت خود را از سر خواهد گرفت.» به گفته رئیس جمهور طبق برجام بیش از هزار سانتریفیوژ (۱۰۴۴) در فردو داریم که طبق توافق هسته‌ای قرار بود این سانتریفیوژ‌ها بچرخند، اما گاز به آن‌ها تزریق نشود، اما در دستوری که سازمان انرژی اتمی صادر کرد از چهارشنبه گازدهی در فردو آغاز به کار و هر زمان که طرف های مقابل به تعهداتشان عمل کردند ایران نیز گازدهی را متوقف می‌کند.

گام چهارم قابل پیش‌بینی نبود

پیش از این هیچ‌کدام از تحلیل‌گران تصور نمی‌کردند تزریق گاز یواف۶ (UF۶) به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در فردو گزینه مورد نظر مقامات در گام چهارم باشد. در نهایت در راستای اجرای دستور رئیس جمهور کشورمان، عملیات انتقال گاز هگزافلوراید اورانیوم UF۶ از سایت غنی سازی نطنز به سایت غنی سازی فردو آن هم به خاطر نزدیکی مسافت در ساعات اولیه بامداد چهارشنبه هفته گذشته آغاز شد و حوالی ظهر مخزن ۲۸۰۰ کیلویی حاوی حدود ۲ هزار کیلوگرم گاز هگزافلوراید اورانیوم UF۶، از مجتمع غنی سازی شهید احمدی روشن نطنز به سایت شهید علی‌محمدی فردو آن هم با نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتقل و در سالن خوراک دهی  این مجتمع قرار گرفت.

پس از انتقال مخزن و اتصال آن به خطوط خوراک‌دهی و انجام موفقیت آمیز همه عملیات فنی مرتبط شامل خلأ سازی نهایی، کنترل ماشین‌های سانتریفیوژ و شیر‌ها و چک کردن سیستم‌های کنترل و اتوماسیون و راه اندازی بخش‌های جمع آوری و اتمام عملیات پسیواسیون، در دقایق اولیه روز پنجشنبه عملیات گازدهی زنجیره‌ها و ماشین‌های سانتریفیوژ و جمع آوری اورانیوم غنی شده در سایت فردو آغاز شد.

فُردو که با نام رسمی مرکز هسته‌ای شهید علی‌محمدی هم شناخته می‌شود تأسیساتی است در جنوب قم در دامنه کوه و فاصله‌ای ۲۰۰ کیلومتری از قلب پایتخت که بخشی از آن زیر زمین ساخته شده است. نام فردو در بیشتر سخنرانی‌های مقام‌های آمریکایی قبل و بعد از دست‌یابی به توافق اتمی شنیده می‌شد.

روز گذشته خبرنگاران با دیدن این تأسیسات پی به تصمیم هوشمندانه مقامات کشورمان برده‌اند، چراکه ساخت این تجهیزات در قلب کوه علاوه بر ایمن بودن آن به خاطر نفوذناپذیر بودنش در مقابل حمله نظامی به خوبی حکایت از کنترل دقیق مقام‌های کشور دارد؛ اگرچه فردو میزبان تعداد کمتری سانتریفیوژ نسبت به تأسیساتی، چون نظنز بوده، اما اهمیت آن برای تهران به اندازه‌ای است که در پی دست‌یابی به برجام و پس از دریافت سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ از روسیه، این سامانه به پدافند هوایی فردو افزوده شد.

برخی از تعهدات برجامی ایران در زمینه فردو

تأسیسات غنی‌سازی فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل خواهد شد و همکاری بین‌المللی در زمینه‌های توافق‌شده پژوهشی تشویق شده است و اجرای پروژه‌های مخصوص در فردو از قبل به اطلاع کمیسیون مشترک رسانده می‌شود.

همچنین مرحله انتقالی برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار برای این زنجیره‌ها در فردو، بر اساس مشارکت بین روسیه و ایران بر مبنای ترتیباتی که متقابلاً بر روی آن توافق خواهد شد، صورت می‌پذیرد.

گفته شده است که فعالیت در فردو و تغییر کاربری آن برای تبدیل به مرکزی برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار، پیشرفت داشته و نتیجه کار می‌تواند فردو را تبدیل به مجموعه‌ای «بی‌نظیر» در غرب آسیا کند.

به گفته صالحی برای عملیات تولید ایزوتوپ‌های پایدار ۵ هزار متر مربع شامل هشت کارگاه و ۸ آزمایشگاه احداث می‌شود. برنامه‌ای که ایران از پس از دستیابی به توافق اتمی در وین، دربارهٔ آن با روسیه و شرکت روس اتم مذاکره می‌کرد.

بر اساس اعلام سازمان انرژی اتمی ایران کلیه اقدامات مربوط به غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای شهید علی‌محمدی (فُردو)، تحت نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام شده است، چراکه تهران  می‌خواهد با شفافیت این اقدامات را انجام دهد و از همین رو از نمایندگان آژانس برای نظارت بر برداشتن گام چهارم دعوت کرده‌است. در کنار تأکید بر همکاری با آژانس در حوزه پادمانی و نظارت، مقام‌های جمهوری اسلامی همواره بر «قابل برگشت بودن» اقدامات در زمینه کاهش تعهدات برجامی تأکید می‌کنند، موضوعی که حال برخی تحلیل‌گران این حوزه بر نسبی بودن آن تأکید می‌کنند.

کمالوندی در نشست مجتمع علی‌محمدی تاکید کرده که گام چهارم ایران نیز مانند سه گام قبلی برگشت پذیر است و در صورتی که همه طرف‌های برجام به تعهدات خود برگردند، جمهوری اسلامی هم تعهدات خود را اجرا خواهد کرد، اما برخی اقدامات قابل برگشت نیست، چراکه علم به دست آمده را نمی‌توان از ذهن دانشمندان و متخصصان کشور پاک کرد.

جمهوری اسلامی ایران یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و پس از اثبات ناکارآمدی راهکار‌های پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد، بخشی از تعهدات برجامی خود را بر اساس بند‌های ۲۶ و ۳۶ این توافق معلق می‌کند. ایران تاکنون در ۴ گام از تعهدات برجامی‌اش کاسته است.بر اساس بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام، در صورت پایبند نبودن طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند.

همچنین در راستای اقدامات گام چهارم کشورمان امروز قرار است بتن ریزی واحد دوم نیروگاه بوشهر با حضور مسئولان سازمان انرژی اتمی و پیمانکار روس صورت گیرد.

گزارش از فاطمه زهرا نصرالهی

انتهای پیام/