رضا مهدوی، پژوهشگر، نوازنده سنتور، منتقد و برنامه ساز رادیو و تلویزیون در خصوص میزان تأثیر موسیقی سنتی در شناخته شدن فرهنگمان به خبرنگار حوزه موسیقی  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،گفت: ما باید واژه درست موسیقی ملی ایران، موسیقی دستگاهی یا موسیقی اصیل مبتنی بر پایه‌ها و اصولی که از قومیت‌های مختلف، موسیقی شهری و موسیقی بومی بهره گرفته را به کار ببریم. این موسیقی، چون از اشعار اصیل و کار شعرای کهن استفاده کرده و اگر از شعر نو و سپید هم استفاده کرده از بهترین نمونه‌ها بهره برده است، در قالب و فرم‌های خاص خودش و آنچه که دستگاهی نامیده می‌شود و از خاندان فراهانی دسته‌بندی شده و به این صورت جدید مدون شده است، سعی کرده بهترین بهره‌برداری مفهومی و هنری را برای مردم داشته باشد.

این پژوهشگر اظهار کرد: خواننده‌های خوش‌صدایی که دارای اندیشه بوده و هستند از طریق این موسیقی پایگاه مردمی پیدا کردند تا جایی که امروز با نوع درست ادای کلمات، اشعار، آهنگساز‌های قابل و بهره‌برداری درست از ریشه‌های موسیقی و گوشه‌ها، توانستند در فرم‌های مشخص موسیقی آهنگ‌ترانه‌ها، ترانه‌ها، تصانیف و فرم‌های ضربی و رِنگ هنرنمایی کنند و امروز هم جوانانی که به تاسی از استادان خودشان به درستی ردیف آوازی را یاد گرفتند و شعر‌های ناب سعدی، فردوسی، حافظ و.. را فرا گرفتند، کارشان را با تحریر، چهچهه و انواع خوانش‌هایی که در دنیا بی‌نظیر هستند ارائه می‌دهند. البته این حرف به آن معنا نیست که در دنیا آواز نداشته باشیم، ولی این نوع خوانش‌های بی‌نظیر انحصاری فقط در ایران هستند و حتی کشور‌های همسایه هم که روزی متعلق به ایران بزرگ بودند، چنین شیوه رفتاری را به این شکل ندارند و گونه ضعیف‌تری از آن را دارند که به اندازه آواز ایرانی وسعت پیدا نکرده است.

مهدوی ادامه داد: موسیقی دستگاهی جایگاه ویژه‌ای را در میان ایرانیان دارد و جریان موسیقی از گذشته یعنی از دوره ساسانیان تا به امروز به سمتی می‌رود که توسعه پیدا می‌کند یعنی موسیقی که فقط در دربار بوده در دوران معاصر به واسطه حضور رادیو و رسانه در تمامی سطوح جامعه توسعه پیدا می‌کند و این توفیق حاصل می‌شود که بسیاری از مفاهیم عمیق انسانی و هنری از طریق موسیقی بهتر به همه اقشار جامعه منتقل شوند و قوم‌های مختلف ایرانی با گویش‌ها، زبان‌ها و آیین‌های مختلفی که دارند به واسطه موسیقی شهری یا موسیقی دستگاهی ملی ایران بهتر با زبان معیار فارسی آشنا شوند.

موسیقی همچنان مظلوم است

وی بیان کرد:موسیقی دستگاهی یا موسیقی ملی برگرفته از ریشه‌های فرهنگی ایرانیان از گذشته تا کنون بوده است. آنچه که ما به عنوان عید نوروز، جشن‌های باستانی، روز درختکاری، شب یلدا و آشنایی با فرهنگ دینی و مذهبی می‌شناسیم تأثیر زیادی روی موسیقی ملی ما گذاشته‌اند مثلا استاد ابوالحسن خان صبا در ایام محرم به هنرجویان و شاگردانش می‌گوید این ۱۰ روز تعطیل هستید، پای منبر‌ها و سخن وعاظ بروید و ببینید مداحان و مرثیه‌سرایان چه می‌خوانند و از آن‌ها در موسیقی دستگاهیمان استفاده کنید و کارتان را به عنوان آهنگ‌های جدید با نوع خاص موسیقی ارائه بدهید. هر چند که این روند امروز برعکس شده و برخی از مداحان موسیقی‌های آنچنانی را گوش می‌کنند و آن را به عرصه کاری خود وارد می‌کنند و این امر با اعتراض عالمان و مردم مواجه می‌شود.

این نوازنده سنتور افزود: واقعیت امر این است که موسیقی دستگاهی به صورت اختصاصی ایرانی است و براساس سبک زندگی خانواده ایرانی طراحی شده بود. البته درست است که ما در گذر زمان مدرن می‌شویم و به غلط از فرهنگ مغرب زمین گرته‌برداری می‌کنیم، اما ریشه‌ها و بیانمان ایرانی است و با اینکه گفته می‌شود افغان‌ها فارسی را بهتر از ما ادا می‌کنند و فارسی امروز ما با زبان‌ها و واژه‌های مختلف آمیخته شده، اما آنچنان که زبان در هندوستان مضمحل شده در ایران نشده است.

مهدوی تصریح کرد: به واسطه موسیقی دستگاهی که اشعار ناب در آن استفاده می‌شود و اندرز‌ها و پند‌هایی که در اشعار حافظ و سعدی است مردم متوجه می‌شوند که باید خودکنترلی داشته باشند. اینکه حاکمیت باید نظارت کند درست است، اما متولیان امر نمی‌توانند به زور از مردم چیزی بخواهند که رفتارشان را عوض کنند. موسیقی یکی از ابزار‌های بسیار مناسب و تأثیرگذار در جوامع است و تلفیق درست شعر و موسیقی باعث می‌شود که موسیقی یکی از حافظان و ضامن‌های اصلی صیانت از فرهنگ ایرانی واقعی باشد؛ البته موسیقی همچنان مظلوم است و حمایت شایسته و بایسته‌ای از موسیقی‌دان نمی‌شود.

تدریس زیادی در هنر باعث افت خلاقیت می‌شود

وی افزود: ما امروز باید یک فرهنگ‌سازی داشته باشیم تا موسیقی اصیل و موسیقی آیینی در کنار سایر موسیقی‌ها در اختیار مردم قرار بگیرند، زیرا اگرچه ما تصور می‌کنیم هنر برای مردم یعنی آنچه که مردم می‌خواهند، هنرمند هیچ الزامی ندارد که به واسطه مردم سطح کار خودش را پایین بکشد. واقعیت این است که هنرمند باید جایگاهی را برای خودش قائل شود و شأنی را نگه دارد که مردم از او بیاموزند. البته متأسفانه امروز تصور می‌کنند که موسیقی برای تفنن است و نمونه‌های خوبی ارائه نمی‌شود. در این مرحله بزرگان اهل فن موسیقا خانه‌نشین می‌شوند و در نهایت مجبور می‌شوند که برای گذران زندگی فقط تدریس کنند.

این پژوهشگر گفت: تدریس زیادی در هنر باعث می‌شود که افت خلاقیت به وجود بیاید پس ما باید رفاهی برای جامعه هنری ایجاد کنیم که زیاده از حد تدریس نکنند و آمادگی داشته باشند که بتوانند تخیلشان را پرورش دهند و کار‌های ماندگاری ارائه دهند. البته نباید برای ماندگاری آثار جلوی خلق آثار پاپ را بگیریم. ما در یک دوره پاپ با هویت ایرانی و آهنگ فارسی داشتیم. امروزه ما با حضور جوانانی که با حمایت برخی از شرکت‌ها و با تکیه بر وضعیت مالی خودشان صحنه‌ها را مملو می‌کنند تصور می‌کنیم که اقتصاد موسیقی داریم و این در صورتی است که ۸۰ درصد فعالان عرصه موسیقی کنار نشستند و افرادی که فعالیت می‌کنند دنبال هویت می‌گردند.

مهدوی بیان کرد: ما امروز جایگاهی در جشنواره‌های موسیقی دنیا نداریم و فقط یک بار به جشنواره آوینیون فرانسه رفتیم و در آنجا موسیقی قومی و منطقه‌ای ایران هم جهان را تکان داد.

وی در پایان گفت: خواهش می‌کنم متولیان فرهنگ و هنر کشور موسیقی و موسیقیدان ایرانی را به گونه‌ای جدی بگیرند که موسیقدانان برجسته مشاور حقیقی مدیران باشند.

انتهای پیام/