کارشناس مسائل بین الملل گفت: هدف دیپلماسی جمهوری اسلامی رسیدن به یک روابط دوستانه و برادرانه بر اساس احترام متقابل است.

به گزارش حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، چندی پیش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در راستای انجام مذاکراتی با محوریت برجام و  امنیت در منطقه سفرهایی به کشورهای عربی و بعد از آن به سه کشور شمال اروپا  از جمله نروژ، فنلاند و سوئد داشت. به عقیده تحلیلگران این رایزنی ها که از خاورمیانه شروع شده و با کشورهای اسکاندیناوی  ادامه یافت، نشان دهنده تحولات مثبتی در تعاملات چندجانبه میان ایران با کشورهای منطقه و همچنین  اروپایی است، به طور کلی از  اهداف سفرهای  اخیر ظریف می‌توان به تجدید روابط با همسایگان در خلیج فارس و بهبود تعاملات چند جانبه با کشورهای قاره سبز اشاره کرد.

دیاکو حسینی تحلیلگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گفت وگو با خبرنگار  حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دلایل سفر ظریف به کشور‌های شمال اروپا ( اسکاندیناوی) و احتمال افزایش تعهدات آنها در برجام  را بررسی کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان: دلایل سفر ظریف به سه کشور حوزه  اسکاندیناوی را چه می دانید و آیا در این دیدارها بحث عملیاتی شدن اینستکس هم مطرح شده است؟

حسینی: این کشور‌ها  از جایگاه و اعتبار بالایی در اتحادیه اروپا برخوردار بوده و به عنوان مرکز دیپلماسی و رایزنی در داخل اتحادیه اروپا شناخته می شوند و این امر باعث افزایش نفوذ آنها شده و به همین دلیل هم می توانند در  ایجاد یک اتفاق نظر و توافق محکم در داخل اتحادیه اروپا موثر باشند. علاوه بر این  به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا برای  تقویت اینستکس در مدت زمان باقی مانده تا گام سوم اراده جدی‌ دارد، آنها مصمم هستند تا برای راضی نگهداشتن تهران قدم های بیشتری بردارند.  

باشگاه خبرنگاران جوان: نظرشما درمورد رایزنی ها در سفر ظریف به حوزه اسکاندیناوی  بر سر تمدید معافیت های تحریم های نفتی چیست؟

حسینی: این کشور‌ها (نروژ، فنلاند و سوئد) با وجود وسعت کمی که دارند در زمینه فاینانس و در عرصه دیپلماسی بین‌المللی  نقش مهمی  ایفا می کنند و جایگاه بسیار خوبی برای خود اتخاذ کرده‌اند. در سفر اخیر ظریف هم موضوعاتی مانند  مسائل  افغانستان ، یمن و حوزه خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفت و قطعا  در رابطه با برجام هم رایزنی شده، چراکه این سفر‌ها عمدتاً  با اهداف  ارتقا  دیپلماسی فعال  انجام می شود. پتانسیل این کشور‌ها برای ایجاد اتفاق نظر، کسب اجماع همه جانبه و کاهش اختلافات در اروپا در رابطه با مقیاس عملکرد اینستکس از جمله در حوزه خرید نفت ایران  درسطح بالایی قرار دارد. 

اما واقعیت امر این است که نه فقط کشور‌های حوزه اسکاندیناوی بلکه فرانسه، آلمان و بریتانیا هم نقش کلیدی در مسائل امنیتی منطقه خلیج فارس و خاورمیانه ندارند و  مستقل از آمریکا  اقدام کنند. حقیقت این است که اروپایی‌ها نه توان آن را دارند و نه تمایلی که بدون مجوز‌های لازم از سوی آمریکا در مسائلی مانند سوریه و یمن وارد شوند.

باشگاه خبرنگاران جوان:به نظر شما دستاورد های سفرهای  منطقه ای ظریف چه بوده است؟

حسینی: تنش‌های اخیر که در خلیج فارس  میان ایران و  ایالات متحده رخ داده منجر به تغییر محاسباتی در کشور‌های عربی شده و می توان گفت که کشورهای عربی خطر جنگ را بیش از گذشته درک کرده و  به این جمع بندی رسیده‌اند که بر خلاف انتظارات قبلی خودشان دولت ترامپ در جنگ احتمالی در خلیج فارس نمی‌تواند از آنها حمایت کند.

عدم تمایل دونالد ترامپ برای افزایش تنش ها با ایران 

باشگاه خبرنگاران جوان:با توجه به رفتارهای غیر دیپلماتیک برخی کشورها ی عربی مانند عربستان سعودی  دلایل تمایل کشورهای عربی و خواست آنها برای انجام مذاکره و توافق با ایران چیست؟

حسینی: به نظر می‌رسد ترامپ از طرفی دیگر مایل نیست تنش با ایران را بیش از حد بالا ببرد و در نهایت کار را به جایی می رساند تا هدف  کشور‌های تندرو در جهان عرب را علیه ایران محقق کند. با این وجود کشورهای عربی به این جمع بندی رسیده‌اند که باید خودشان به تنهایی از طریق ابتکار عمل‌های دیپلماتیک، مشکلات خود را با ایران حل و فصل کنند. بنابراین من فکر می‌کنم که در هفته های آتی  تحرکاتی عمده در خصوص  پیدا کردن یک راه حل مربوط به ایران و کشور‌های عربی متحد عربستان سعودی  شکل خواهد گرفت تا بتوانند جنگ یمن را به وضعیت قابل قبولی برای طرفین خاتمه دهد و بحران را برای همه کشور‌های منطقه در خلیج فارس قابل کنترل کند.

ایران به دنبال ایجاد ثبات در جهت برقراری امنیت در منطقه است

باشگاه خبرنگاران جوان: امکان تشکیل ائتلافی در  خلیج فارس  با حضور ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود دارد ؟

حسینی: هم ایران و  هم کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس خواستار صلح هستند و باید از پیوستن به اقدامات تحریک آمیز مانند ائتلاف بین المللی که آمریکا در پی تشکیل و اجرایی شدن آن است و تا کنون نیز چندان موفق نبوده است دوری کنند و از این طریق تنش‌ها را دامن نزنند. جمهوری اسلامی از هیچ نوع ائتلافی  در منطقه  صحبت نمی‌کند و صرفا خواستار کاهش تنش‌ها  در منطقه از طریق کنار زدن  اقدامات تحریک آمیز است، ولی در آینده اگر بتوانیم این مرحله را پشت سر بگذاریم در نهایت باید یک نظم منطقه‌ای ایجاد شود که منحصر کشور‌های منطقه باشد.

هیچ کشوری با کشور‌هایی که تهدید کننده هستند متحد نمی‌شود .و رهبری او را نمی‌پذیرد. ایران به دنبال سلطه نیست. هدف دیپلماسی جمهوری اسلامی رسیدن به یک روابط دوستانه و برادرانه بر اساس احترام متقابل است. جمهوری اسلامی  سعی می کند سیاست گفت‌وگو را از طریق اعتماد سازی با کشور‌های همسایه و نه فقط خلیج فارس پیش ببرد . ما قبل از آن باید توطئه‌هایی که از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا رهبری می‌شوند را خنثی کنیم.

چین تابع تحریم‌های یکجانبه آمریکا نیست

باشگاه خبرنگاران جوان: چین با توجه به شرایط برجام  و تحریم نفتی ایران،  مسئله خرید نفت  ایران را چه می‌کند؟ و اینکه پکن چه رویکردی را در قبال ایران خواهد داشت؟

حسینی: هرچند که اعمال محدودیت های آمریکا علیه ایران بر خرید نفت چین از کشورمان اثر گذاشته، اما به طور کلی پکن از تحریم یک جانبه آمریکا علیه تهران پیروی نمی کند و به تعهدات خود در برجام عمل کند. در حال حاضر  شرایط موجود برای ایران  راضی کننده نیست. تغییر در تعاملات نفتی پکن با تهران  به دلیل تحریم‌های آمریکا از نظر جمهوری اسلامی غیر قابل قبول است. چینی‌ها مصمم هستند که به ویژه بعد از جنگ تجاری و تعرفه‌ای که با آمریکا راه افتاده و زورگویی‌های که ایالات متحده حتی در روابط با پکن نیز اعمال می کند ، مصمم هستند که این پایه‌های حقوقی نظم بین المللی چند جانبه گرا را در یک جهان چند قطبی حفظ کنند.

آن‌ها به خوبی متوجه هستند که برجام یکی از عناصر این ایده‌آل است و از این جهت چینی‌ها علاقمند هستند که تجارت نفت را با ایران ادامه دهند و هم به لحاظ حقوقی در برجام متعهد هستند که این کار را انجام دهند و به خوبی آگاه هستند که پیامد‌های نابودی کامل برجام در صورت عدم تعهدات آن‌ها اتفاق خواهد افتاد.

توکیو در تلاش برای ایجاد توازن در روابط دیپلماتیک خود با تهران و واشنگتن

باشگاه خبرنگاران جوان: تحلیل شما در خصوص عملکرد ژاپن مبنی بر نپیوستن به ائتلاف آمریکایی در خلیج فارس  و حضور در خلیج عدن چیست؟ 

حسینی: علاوه بر ژاپن، کشور‌های اروپایی هم در این وضعیت قرار گرفتند که باید بین ایران و آمریکا به نحوی موازنه را حفظ کنند که نه منجر به خدشه دار شدن روابطشان با واشنگتن شود و نه به تیرگی روابط با تهران ختم شود؛ بنابراین امروز متاسفانه  بسیاری از کشور‌های مختلف  درگیر این نوع فشارها از سوی آمریکا هستند. آن‌ها در صدد هستند، برجام را حفظ کنند، اما در عین حال تحت فشار‌های آمریکا قرار دارند. اینکه توکیو تلاش می‌کند بین ایران و ایالات متحده  یک موضع میانه را اتخاذ کند ، چندان عجیب نیست. این رفتار پیش‌تر از  اروپایی‌ها هم سر زده بود و از متحدان نزدیک امریکا از جمله ژاپن و کره جنوبی که امروز موافق سیاست‌های ایالات متحده  نیستند هم شاهد هستیم .

اروپا نمی‌تواند خرید نفت را تضمین کند/ اتحادیه اروپا وابستگی دیپلماتیکی به ایالات متحده دارد 

باشگاه خبرنگاران جوان: تحلیل شما در خصوص آینده اینستکس و این مسئله که  رویکرد اروپا در قبال ایران چه خواهد بود؟در واقع توانایی آنها در محقق ساختن خواسته ها ی ایران تا چه حد است؟

حسینی:  به لحاظ تحلیل انگیزه‌ها می‌توان متوجه شد که اروپایی‌ها واقعا مایل هستند که اینستکس عملیاتی شود. نکته کلیدی این است که ابتکار عمل اینستکس بی سابقه است، یعنی اینکه اروپایی‌ها تا به امروز هرگز بعد از جنگ جهانی دوم این چنین رو به روی آمریکا ناایستاده بودند و به دنبال ساز و کاری نبودند تا هدف آن دور زدن تحریم‌های آمریکا باشد. این اولین باری است که اروپایی‌ها قصد دارند که چنین اقدامی را انجام دهند. اینستکس اقدامی نو در  جهت جان بخشی به تعاملات اقتصادی  ایران و اروپا است. آن را  می توان  امری  آزمایش نشده  دانست که احتمال شکست و موفقیت در آن برابر است.

نمی‌توانیم مطمئن شویم  که اینستکس خواسته‌های ما را برآورده می‌کند، واقعیت امر این است که اروپا به هر حال توانایی قابل توجهی در جبران خسارت‌های ناشی از خروج آمریکا ندارد و این توانایی‌ها محدود و ناچیز است. انتظار جمهوری اسلامی از اروپا باید در حد خود اروپا باشد و نه به عنوان یک ابر قدرت جهانی. اتحادیه اروپا به هیچ وجه یک ابر قدرت جهانی نیست و به لحاظ روابط دیپلماتیک چنان به ایالات متحده گره خورده است که استعداد عملی بسیار کمی نسبت به آن‌ها دارد. می‌توان گفت که اروپایی‌ها هنوز به این اعتماد به نفس نرسیده‌اند که می‌توانند از آمریکا مستقل عمل کنند؛ بنابراین انتظار ما از اینستکس می‌باید معقول باشد.

وابستگی اروپا به آمریکا مانع خرید نفت  از ایران / اجرایی کردن گام سوم بستگی به عملکرد اروپا در برجام دارد 

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به شرایط ذکر شده،  فروش نفت ایران به اروپا عملا منتفی خواهد شد؟

حسینی: مسئله خرید نفت متفاوت است، زیرا اروپا در این زمینه می‌تواند تنها بر سر میزان تعیین شده به توافق برسد و به همین دلیل هم نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که اینستکس فروش نفت ما را به دو و نیم میلیون بشکه برگرداند، ولی در صورتی که اروپایی ها موفق شوند مقدار قابل توجهی از نفت ایران را خریداری کنند، می توان نتیجه گرفت که اروپا به دنبال عمل به تعهدات برجامی خود است.  در مجموع نباید  انتظار را داشته باشیم که اروپا قرار است تمامی خسارت‌های ناشی از خروج از برجام را در ایران جبران کنند. آن‌ها چنین توانایی را در صورت تمایل نیز ندارند. اگر اروپا تعهدات خود را تا زمان برداشتن گام سوم ایران عملیاتی کند، ممکن است ایران نیز در برداشتن گام سوم تعلل کند. اما باید دید که سرعت عمل آن‌ها در انجام خواسته‌های ایران نیز می‌تواند ایران را از ادامه مسیر منصرف کند یا خیر؟

بیشتربخوانید:برجام قابل مذاکره مجدد نیست

انتهای پیام/

اروپا توان جبران خسارت خروج آمریکا از برجام را ندارد