تبر قانون بیخ گلوی بلوط‌ های کهن زاگرس/ قطع صد‌ها درخت ۵۰۰ ساله بلوط در کهگیلویه وبویراحمد

طی یک سال اخیر صد‌ها و شاید بیش از یک هزار درخت بلوط ۲۵۰ تا ۵۰۰ ساله در جاده یاسوج-سی‎سخت حدفاصل ده برآفتاب قلع و قمع شده است.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج، جنگل‌های زاگرس با وسعت بیش از پنج‌ میلیون هکتار و گستردگی در ۱۱ استان کشور یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های ایران هستند که به دلایل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و بوم شناختی از عرصه‌های کلیدی ایران محسوب می‌شوند. همچنین همگان جنگل‌های این خطه را به نام جنگل‌های بلوط زاگرس می‌شناسند.

تامین ۴۰‌ درصد آب کشور، تنوع زیستی جانوری و گیاهی بالا، اهمیت در تعدیل آب‌و‌هوا و اثرات اقلیمی، حفظ منابع خاک و جلوگیری از فرسایش، از جمله فواید این جنگل‌ها است. بر اساس مطالعات انجام شده ۱۰ تا ۳۰‌ درصد معیشت خانوار‌های روستایی در زاگرس به این جنگل‌ها وابسته است که بر حسب شرایط اجتماعی و اقتصادی متفاوت است.

هر چند در روند دیگر اقدامات انسانی نمی‌توان زاگرس را جنگل خواند، بلکه بوستان، مزرعه یا باغ زیبنده‌ترین نام برای آن محسوب می‌شود، چون در سال‌های اخیر هر تصمیمی باعث قطع شدن تعداد قابل توجهی از این درختان شده است.

جنگل‌های زاگرس در دست نابودی

بلوط یکی از مهم‌ترین گونه‌های درختی و درختچه‌ای زاگرس است که میوه آن دارای پوستی سخت است. نام دیگر بلوط "درخت مازو" است که عمری طولانی حدود ۵۰۰ ساله (گاهی حتی تا ۲۰۰۰ سال) دارد. استان‌های فارس، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری و ایلام دارای جنگل‌هایی از بلوط هستند که در نوع خود از بی‌نظیرترین جنگل‌های جهان هستند.

درختان بلوط معمولاً در ارتفاع ۶۵۰ تا دو هزار و ۴۰۰ متر از سطح دریا بر پهنه زاگرس رخ نموده‌اند و زاگرس جنوبی رویشگاه خاص گونه بلوط ایرانی بوده است.

چوب این درخت از مرغوبترین چوب‌هاست و زغال آن نیز مرغوب است. این موضوع یکی از دلایل قطع بی‌رویهٔ این درختان می‌باشد که این جنگل‌ها را تهدید می‌کند. تکثیر طبیعی این درخت از طریق کاشته شدن میوه آن صورت می‌گیرد. به همین دلیل سالیان درازی طول می‌کشد تا یک دانه بلوط به درختی تنومند تبدیل شود.

نابودی گسترده جنگل‌های زاگرس در استان کرمانشاه و کهگیلویه وبویراحمد و سایر استان‌های زاگرس نشین، آنقدر ملموس است که انسان می‌تواند به خوبی درد نابودی ریه‌های زمین را حس کند و کنترل این نابودی نیازمند عزم ملی و مدیریتی جهادی است.

کهگیلویه و بویراحمد صاحب ۲۰ درصد از جنگل‌های زاگرس

کهگیلویه و بویراحمد ۲۰ درصد از جنگل‌های زاگرس در بین استان‌های زاگرس نشین را با مساحت ۸۷۳ هزار و ۶۰۰ هکتار به خود اختصاص داده است و گونه غالب جنگل‌ها در کهگیلویه و بویراحمد بلوط ایرانی با نام علمی Quercus brantii نامگذاری شده است.

بی‌شک یکی از مهم‌ترین داشته‌هایی که کهگیلویه و بویراحمد را از سایر استان‌ها متمایز می‌کند جنگل‌های زیبا و پرپشت بلوط است که این روز‌ها به دلایل مختلف حال و روز خوشی ندارند و هر روز با یک درد جدید رو به رو هستند.

تهیه زغال و تجارت سیاه، بیماری زغالی، پروانه بلوط خوار، آتش سوزی‌های گسترده و از همه مهمتر زمین خواری و قطع درختان چندصد ساله بلوط به بهانه راهسازی و خدمات رسانی، از جمله مواردی هستند که جنگل‌های بلوط استان کهگیلویه وبویراحمد را به خطر انداخته است.

برخی با زمین‌خواری، جنگل‌خواری و کوه‌خواری و بعضی دیگر به نام سرمایه‌گذار و جایی دیگر به نام توسعه در قالب راهسازی، جنگل و داشته‌های طبیعی استان را به ورطه نابودی می‌کشانند.

فاجعه در کهگیلویه و بویراحمد/ صد‌ها درخت ۵۰۰ ساله بلوط قلع و قمع شد

از جمله این تخریب‌ها که موجب شده بسیاری درختان ۵۰۰ سال به بالای بلوط از بین بروند در جاده یاسوج- سی‌سخت است که اوج تخریب‌ها و نابودی منابع طبیعی و درختان را می‌توان حدفاصل روستای ده‌برآفتاب مشاهده کرد.

طی یک سال اخیر صد‌ها و شاید بیش از یک هزار درخت بلوط ۲۵۰ تا ۵۰۰ ساله در جاده یاسوج-سی سخت حدفاصل ده برآفتاب بخاطر راه سازی قلع و قمع شده است.

هر چند که جاده‌کشی و ایجاد دسترسی آسان میان شهر‌ها الزامی و امری طبیعی به نظر می‌رسد، اما باید فکری به حال این وضعیت سوزناک شود و راهکاری برای جبران ضایعه وجود داشته باشد.

احسان نعمتی معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در این زمینه گفت: مراحل رشد درخت بلوط خیلی کم و طولانی مدت بوده و در صورت مهیا بودن شرایط کامل ۳ تا ۴ سانت در هر سال رشد می‌کند و در صورت نبود شرایط مساعد رشد آن طولانی‌تر می‌شود.

نعمتی با اشاره به اینکه سن مشخصی برای درختان بلوط نداریم، افزود: درختان بلوط قلع و قمع شده در مسیر جاده یاسوج-سی سخت ۲۵۰ تا ۵۰۰ سال سن دارند.

غلام‌حسین حکمتیان مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد نیز با بیان اینکه برای قطع درختان بلوط پیمانکار مجور قانونی دارد، افزود: تعهد ۳ هزار کاشت نهال مقرر شده است.

حکمتیان با اشاره به اینکه راه ممانعت از قطع این درختان اجرایی نکردن پروژه راهسازی است، تاکید کرد: اگر من به تنهایی تصمیم گیر بودم به طور حتم اجازه قلع و قمع این درختان بلوط را نمی‌دادم.

قانون دستمان را بسته است

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد به قلع و قمع صد‌ها درخت ۵۰۰ ساله بلوط در جاده یاسوج-سی سخت واکنش نشان داد و گفت: قانون اجازه نمی‌دهد روند اجرایی پروژه را متوقف کنیم.

غلام‌حسین حکمتیان در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود راه و شهرسازی بابت قلع و قمع درختان بلوط ۵۰۰ ساله در مسیر یاسوج یک ساختمان به اداره منابع طبیعی واگذار کرده است، افزود: این موضوع از اساس کذب بوده و صحت ندارد.

وی با اشاره به اینکه میزان خسارت وارد شده به درختان بلوط در این مسیر بیش از ۵۰ میلیارد ریال برآورد شده است، بیان کرد: این مبلغ باید به سازمان منابع طبیعی کشور داده شود و بعد مبلغی از آن به استان اختصاص می‌یابد.

حکمتیان تاکید کرد: طبق قانون منابع طبیعی در هیچ شرایطی نمی‌تواند روند اجرایی پروژه‌های عمرانی-زیرساختی را متوقف کند و تنها باید میزان خسارت را برآورد و اعلام کند.

وی بیان کرد: طبق تفاهم انجام شده راه و شهرسازی به عنوان دستگاه مجری راهسازی و پیمانکار باید اقدامات لازم برای کاشت ۳ هزار نهال بلوط در مناطق تحت کنترل منابع طبیعی انجام دهد.

نظارت بر تعداد و وضعیت درختان برعهده منابع طبیعی است

محسن جعفری نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد هم در این زمینه گفت: بدون شک قطع هرگونه درخت نه برای سازمان محیط زیست بلکه برای هر طبیعت دوستی بسیار ناراحت کننده است.

جعفری نژاد تصریح کرد: این جاده در سالیان قبل مجوز گرفته و نظارت بر تعداد و وضعیت درختان بر عهده اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است.

همچنین نژاد صفوی مدیر کل راه و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد در این رابطه به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج، گفت: طبق بخشنامه و مجوز از منابع طبیعی و محیط زیست، قطع درختان این محور بخاطر سهولت در رفت و آمد مردم شهرستان سی سخت و روستا‌های اطراف و تعریض جاده اصلی، بلامانع اعلام شد.

وی افزود: طبق بخشنامه قرار شد پیمانکار بعد از اتمام کار به ازای هر درخت ۳ درخت در کنار جاده بکارد و تمام هزینه‌های درختان هم به خزانه پرداخت شده است.

صفوی نژاد بیان کرد: چون هیچ راهی بجز قطع درختان وجود نداشت با نظارت دستگاه‌های متولی و پرداخت خسارت به آن‌ها مجبور به این کار شدیم تا بتوانیم محور را بازگشایی کنیم.

وی گفت: این پروژه یکی از فعال‌ترین محور‌های حال حاضر استان است که متاسفانه شرکت برق کم‌ترین همکاری‌ها را با پیمانکار و راه و شهرسازی دارد و علیرغم نامه نگاری‌های مکرر و پیگیری‌های هر روز برای جابجایی ستون‌های برق، هیچ تلاشی از طرف این شرکت انجام نگرفته و پروژه بخاطر ستون‌های برق واقع در محور قیر پاشی نشده است.

جنگل های بلوط دلیل ماندن بومیان

علی عباسپور از ساکنان روستای ده برآفتاب بویراحمد که در نزدیکی محل قطع درختان بلوط زندگی می‌کند به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج، گفت: روستای ما در مسیر جاده یاسوج به سی سخت قرار دارد به دلیل بار ترافیکی که در روزهای تعطیل بر روی این جاده بود و حوادث رانندگی که رخ داد تعدادی از مردم و جوانان ما جان خود را از دست دادند که بعد از مدت ها راه و شهرسازی اقدام به عریض کردن جاده کرد که در پی آن درخت های بلوط ۲۵۰ تا ۵۰۰ ساله این مسیر قطع شد.

وی با اشاره به اینکه این جاده نیاز به رفع نقاط حادثه خیز داشت افزود: مردم این روستا با این بلوط های کهن خو گرفته بودند و به خاطره همین درخت ها در روستا مانده و زندگی می‎کنند.

عباسپور بیان کرد: قطعا اگر می‌شد طوری این جاده را گسترش داد که نیازی به قطع درخت ها نباشد راه و شهرسازی مسیر دیگری را انتخاب می‎کرد.

وی تاکید کرد: از پیمانکار این طرح خواهشمندیم بعد از اتمام کار با همکاری اهالی روستا اقدام به کاشت نهال و جایگزینی برای درختان قطع شده کند تا طبیعت روستا و جاده یاسوج به سی سخت همچنان زیبا بماند.

دلیل وجود جاده ۴ بانده وسط جنگل؟

امید سجادیان فعال محیط زیست در گفت‎وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج ، گفت: هر توسعه ای باید در هماهنگی و حفظ طبیعت، با کمترین آسیب به طبیعت و پوشش گیاهی باشد.

وی افزود: پروژه‎های عمرانی باید ارزیابی محیط زیستی داشته باشند. جاده یاسوج به سی سخت که در پی ساخت آن درختان بلوط کهن سال زیادی قطع شد نیازی به ۴ بانده شدن ندارد.

سجادیان با بیان اینکه فاصله یاسوج تا سی سخت ۳۸ کیلومتر است گفت: جاده‎ای پر پیچ خم که از دل جنگل‎های بلوط عبور می‎کند، به چه علت باید در قلب دنا و زاگرس ۴ بانده شود؟ چه بار ترافیکی بر روی این جاده بود که نیاز به این همه هزینه داشت؟ مشکلات این جاده برای ایمنی بیشتر چیست؟ برای کم کردن مسافت است یا بالارفتن سرعت؟ یا باید پرسید چرا در روزهای گرم سال، این جاده مقصد گردشگری هموطنان و همشهری های ما است؟ مگر برای همین درخت های بلوط این مسیر را انتخاب نکرده اند؟

وی ادامه داد: این مسیر جاده ترانزیتی نیست جاده ای است، ارتباطی بین شهر یاسوج و سی سخت و به جز روزهای تعطیل تابستان که مسافران به این شهر مسافرت می‎کنند، بار ترافیکی خاصی ندارد. ما در دل طبیعت جاده می‎کشیم و درخت ها را قطع می‎کنیم تا مردم در دل طبیعت به طبیعتگردی بپردازند و طبیعت را مشاهده کنند! که این با شعارهای طبیعت دوستی ما مغایرت دارد.

وی بیان کرد: لذت مسیر گردشگری به جاذبه های طبیعی و پوشش گیاهی و جاده کوهستانی است، وقتی درختی نباشد، چشمه ای نیست، آب و هوای خنکی برای مسافرت نیست و‌ نکته بعدی ۴ بانده کردن مسیری ۳۰ دقیقه ای با قطع صد ها درخت با چه هدفی انجام‌ می شود؟

سجادیان افزود: به جای افزایش باند مسیری که بار ترافیکی آن در ایام خاص و در ۳ ماه سال و فقط در روزهای تعطیل بیشتر نیست، باید اقدام به ایمن سازی نقاط حادثه خیز انجام میشد که هم مسافران از امنیت بیشتری برخوردار شوند و هم نیازی به قطع میراث ۵۰۰ ساله زاگرس نباشد.

این فعال زیست محیطی با بیان اینکه بلوط ریشه در فرهنگ و تاریخ این سرزمین دارد، این میراث ملی زاگرس، دیر رشد می‎کند و دير ميوه می‎دهد اما خوب مقاومت می‎کند گفت: ارزش اكولوژيک هر درخت بلوط ٢٥٠ هزار دلار برآورد شده است و اگر دخالت انسان در ميان نباشد بلوط از بيماری‎ها و ناملایمتی‎ها جان سالم به در می برد.

وی اضافه کرد: قطع درخت در زاگرس بحران است، بلوط ها قطع می‎شوند و ما شرمسار از اين همه بی تفاوتی و بی رحمی، فقط سر خم می‎كنيم و افسوس می‎خوریم.

لزوم جبران خسارات

حال باید منتظر ماند و دید آیا بعد از اتمام و بهره برداری از این پروژه که خسارت سنگینی به منابع طبیعی وارد کرده است پیمانکار مربوطه و اداره کل راه و شهرسازی به تعهدات خود یعنی همان کاشت ۳ درخت به ازای هر درخت عمل خواهد کرد یا نه.

همچنین دستگاه‌های خدمات رسان برای خدمت رسانی به مردم استان باید بهترین مسیر‌ها را برای کاهش خسارت به منابع طبیعی و محیط زیست انتخاب کنند تا این سرمایه ملی برای نسل‌های بعد باقی بماند.

گزارش از مرضیه سادات غلامی

انتهای پیام/