به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان ،گاندو یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ای از راسته تمساح‌ها در ایران است که پهن‌ترین پوزه را در مقایسه با سایر تمساح‌ها دارد.

این جانور باقیمانده‌ای از راسته کروکودیل‌ها است که خزندگانی در دوران مزوزوئیک (۲۲۵ تا ۲۶۵ میلیون سال قبل) بودند، آن‌ها در طول ۶۵ میلیون سال گذشته تغییرات اندکی یافته‌اند.

رودخانه سرباز مهمترین ناحیه زیست این گونه در ایران است و برخی از گاندو‌ها نیز در رودخانه باهوکلات و کاجو قصرقند زیست می‌کنند.

گاندو جانوری بسیار خجالتی، محتاط و ترسو است و به سختی می‌توان آن را مشاهده کرد حداکثر طول این حیوان چهار تا پنج متر است، اما با طول کمتر و بیشتر نیز دیده می‌شود و غذای اصلی آن به طور عمده ماهی، لاک پشت، پرندگان آبزی و لاشخورهاست.

مردم مناطق جنوبی این دیار که به حفاظت از محیط زیست خود بسیار اهمیت می‌دهند گاندو را نماد برکت و آبادانی می‌دانند و معتقدند که با هجرت و مرگ این حیوان خشکسالی و قحطی بر زندگی آن‌ها سایه می‌اندازد بر اساس همین باور تمامی تلاش خود را برای مراقبت و بقای حیات آن به کار می‌گیرند.

بومیان در طول سالیان متمادی قلمرو تمساح پوزه کوتاه را به رسمیت شناخته و در برخی نقاط برای حفظ زیست این حیوان منحصر به فرد ایرانی گاه با ظرفی غذا به کنار برکه رفته و با در آوردن صدا این حیوان را به غذا خوردن در کنار برکه دعوت می‌کنند که این امر زندگی مسالمت آمیزی را رقم زده است.

از نکات قابل توجه بر ادعای بومیان منطقه در مظهر برکت و آبادانی بودن گاندو ایرانی این است که این حیوان با حفر کانال‌هایی که چندین متر عمق داشته و طول آن‌ها تا ۱۵ متر می‌رسد هم پناهگاهی برای زندگی و استراحت خود در ساعت‌های گرم روز تهیه می‌کند و هم از تبخیر آب جلوگیری کرده و با ذخیره آب در کانال‌ها به حفظ آب برکه‌ها و تالاب‌ها در فصل‌های گرم و ایام خشکسالی کمک می‌کند به همین دلیل مردم بومی علاقه زیادی به این حیوان دارند و معتقدند که هر جا گاندو باشد آب فراوان است.
شهرستان سرباز به جز تمساح پوزه کوتاه از نعمات دیگری همچون کوهستانی بودن ۹۵ درصدی گستره این شهرستان با موقعیت استثنایی، وجود رودخانه و دره سرسبز به طول ۳۱۳ کیلومتر به عنوان بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانه فصلی استان سیستان و بلوچستان با چشم انداز‌های متنوع طبیعی، ساخت یکی از بزرگترین سد‌های استان در انتهای رودخانه سرباز (سد پیشین) مرکز و کانون استقرار تمساح پوزه کوتاه و شکل گیری منازل مسکونی به صورت پلکانی و زیبا بنا به ضرورت به دلیل ناکافی بودن فضا در محور و حاشیه رودخانه سرباز برخوردار است که همین مواهب طبیعی سبب جذب گردشگران به این شهرستان می‌شود.

همچنین از دیگر جاذبه‌های گردشگری شاخص سرباز دره‌های سرسبز کریم آباد، دورک، بندان، گتان، سامگان و کزور، سد آشار، آبشار گراوانیگ، منطقه و دره کوه روک با آبشار دیدنی، درخت‌های کهنسال کنار نوت و دپکور، درخت قدیمی انجیر معابد یا مکر زن در پارود، غار قدیمی کزور، نخلستان و مزارع سنگ مسجد، مساجد دز، انزا، علی آباد و پیشین، سنگ نگاره‌های پیردان، سوبتگ کوه فیروز آباد، روستا‌های گردشگری پیردان و لهاباد، محوطه برکه سالونکان (دامادان)، کوه‌های گردو، پسکوه، تگردکوه و کوه نیل گوران سری است.

سوزن دوزی، زیورآلات سنتی، منبت کاری، ساخت ابزار آلات موسیقی، آهنگری، سفالگری، گلیم بافی، سکه دوزی و شال بافی ازمهمترین هنر‌های صنایع دستی مردم این دیار است.

تاکنون آثار زیادی در زمینه مختلف تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی شامل قلعه‌ها، محوطه‌ها، تپه‌ها، بنا‌های قدیمی باارزش، بافت‌های قدیمی، آرامگاه، مساجد تاریخی و سنگ نگاره در این شهرستان به ثبت رسیده است.از آثار تاریخی سرباز می‌توان به قلعه تاریخی این شهرستان اشاره کرد که با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال از مهمترین آثار تاریخی سیستان و بلوچستان است که با قرارگیری این بنا برفراز کوهی مرتفع در حاشیه دره و رودخانه پرآب و سرسبز بیانگر شکوه و عظمت معماری در ادوار گذشته است.

قلعه فیروزآباد متعلق به دوران اشکانی –ساسانی، تلگرافخانه سرباز بنای دوره پهلوی، قلعه آشار با بیش از ۴۰۰ سال قدمت، قلعه بافتان متعلق به دوره قاجاریه، قلعه هدار متعلق به دوره پهلوی، تلگرافخانه پارود دوره پهلوی، حمام قدیمی پارود دوره پهلوی دوم، دبستان قدیمی مالک اشتر متعلق به دوران پهلوی، قلعه پیشین با قدمتی ۶۰۰ ساله مربوط به دوران تیموریان و تلگرافخانه پیشین از بنا‌های دوران پهلوی از دیگر آثار تاریخی این شهرستان به حساب می‌آیند.

انتهای پیام/گ

گاندو مظهر برکت و آبادانی در سیستان و بلوچستان

منبع: ایرنا