صفر تا صد مشکلات کارگران ساختمانی و راهکار‌های آن؛ از دستمزد تا بیمه
رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کل کشور به شرح مواردی مهم برای این قشر زحمتکش پرداخت.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، کارگران ساختمانی جزو آن دسته از کارگرانی هستند که به کارگران فصلی معروفند. خیلی از آن‌ها برخلاف بسیاری از کارگران سایر حرف و مشاغل که از مزایای بیمه‌های اجتماعی برخوردارند تحت پوشش هیچ نوع بیمه‌ای نیستند و برای برخورداری از تسهیلات بیمه مدت‌هاست که در صف انتظار هستند.
به گفته رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران، این کارگران جزو افرادی هستند که در شهر‌ها و حاشیه‌ها زندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها به امید یافتن کار ساعت‌ها در سرچهارراه‌ها و میادین می‌ایستند تا بتوانند نانی برای خانواده‌هایشان تهیه کنند این در حالی است که کارگران ساختمانی کار دائمی ندارند و مشمول هیچ گونه حمایت اجتماعی هم نیستند حتی شهرداری‌ها هم حرمت و شأن آن‌ها را نگه نمی‌دارند و هیچ کاری در جهت ساماندهی آن‌ها انجام نمی‌دهند. با اکبر شوکت رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران سراسر کشور درباره مشکلات کارگران ساختمانی گفت‌و‌گویی انجام دادیم که می‌خوانید:
یکی از عمده مشکلات کارگران فصلی، بیمه‌های اجتماعی است؟ چرا طی این سال‌ها مشکلات بیمه‌ای این دسته از کارگران حل نشده است؟ مشکل از کجا است؟
با توجه به قانونی که در این خصوص وجود دارد، در سال ۱۳۸۶ کارگران ساختمانی هم تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار گرفتند. بخشی از کارگران فصلی که در ساختمان‌ها کار می‌کنند، می‌توانند از مزایای این قانون استفاده کنند. اما به هر دلیلی برخی خودشان از بیمه شدن امتناع می‌کنند وگرنه تمامی کارگران ساختمانی با داشتن مدرک از سازمان فنی و حرفه‌ای و احراز شغل می‌توانند بیمه شده و از خدمات کوتاه مدت و دراز مدت این سازمان استفاده کنند.
پس چرا هنوز هم کارگران از بیمه تأمین اجتماعی رضایت ندارند؟ مگر بیمه شدن این افراد چه شرایطی دارد؟
برای رسیدگی به مشکلات کارگری در کل کشور در حوزه ساختمان، نزدیک به ۴۲۰ انجمن صنفی در سراسر کشور وجود دارد و کارگران ساختمانی برای بیمه شدن می‌توانند در سامانه پالایش بیمه کارگران ساختمانی ثبت‌نام کنند، سهمیه خوبی هم به استان‌ها داده شده است. تاکنون ۹۰۰ هزار نفر در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند. ۵۰۰ هزار نفر بیمه شده از قبل بودند و ۴۰۰ هزار متقاضی جدید داشتیم و از این تعداد هم ۲۰۰ هزار نفر حذف شدند چرا که جزو افرادی بودند که شغل آن‌ها کارگر ساختمانی نبوده و در واقع با جا زدن خودشان به‌عنوان کارگر ساختمانی برای استفاده از مزایای بیمه ثبت‌نام کرده بودند. البته خیلی از کارگران ساختمانی برای بیمه شدن نزدیک به یک تا دو سال در نوبت هستند و انتظار می‌رود مسئولان سازمان تأمین اجتماعی با توجه به شرایط و زندگی این گروه از کارگران تمهیداتی بیندیشند که هرچه زودتر آن‌ها نیز زیر چتر حمایتی تأمین اجتماعی قرار بگیرند.
این سامانه در چه تاریخی راه‌اندازی شده است؟ آیا با راه‌اندازی این سامانه سودجویانی که باعنوان کارگر ساختمانی بیمه می‌شدند قابل شناسایی هستند؟ چون در خیلی موارد دیده شده برخی از افراد در مشاغل دیگر نه تنها کارگر ساختمانی نبودند بلکه به صورت غیر قانونی خود را بیمه کرده‌اند و حق قانونی کارگران ساختمانی را سلب کرده‌اند.
یک سال و نیم از راه‌اندازی این سامانه می‌گذرد، تا قبل از راه‌اندازی سامانه پالایش، ۱۰ تا ۱۵ درصد تخلف در این خصوص وجود داشت و میزان سوء‌استفاده‌ها بیشتر از حالا بود و کار شناسایی افراد با بازرسی‌های میدانی انجام می‌شد و نظارت کافی هم وجود نداشت، اما در حال حاضر بعد از ثبت‌نام، اسم فرد در بانک اطلاعاتی ایرانیان ثبت می‌شود. اسناد هویتی کلیه اصناف که جواز کسب و کارت بهداشت دارند، همچنین افرادی که عضو صندوق بازنشستگی هستند یا افرادی که به‌عنوان مثال، ملک خرید و فروش می‌کنند و نمونه‌های نظیر آن در بانک اطلاعاتی مزبور موجود است و در همان قدم اول افراد پالایش می‌شوند و مشخص می‌شود که فرد واقعاً کارگر ساختمانی است یا به شغل دیگری مشغول است. عملکرد بازرس‌ها هم به طور جدی و دوره‌ای نظارت می‌شود، چنانچه در بازرسی‌های تأمین اجتماعی مشخص شود که فرد، کارگر ساختمانی نبوده، ولی صنف، او را تأیید کرده بشدت با خاطی برخورد می‌شود. در زمینه ثبت‌نام، کارگرانی که کارفرما ندارند، هم می‌توانند در این سامانه ثبت‌نام کنند. البته افرادی می‌توانند در سامانه ثبت‌نام کنند که مدرک فنی و حرفه‌ای داشته باشند.
افرادی که بی‌سواد هستند چطور، آیا آن‌ها هم می‌توانند ثبت‌نام کنند، در آزمون‌های فنی و حرفه‌ای هم افراد بی‌سواد ممکن است به مشکل برخورده و نتوانند مدرک بگیرند، آیا برای این افراد ساز و کاری اندیشیده‌اید؟
مدتی است که بیشتر آزمون‌ها برای دریافت مدرک فنی و حرفه‌ای کتبی نیستند و اکثراً پروژه محوری در این آزمون‌ها لحاظ می‌شود. در سال‌جاری هم بنا شده که کلیه آزمون‌ها پروژه محور باشند. چنانچه فردی هم کاملاً بی‌سواد باشد برای این افراد هم آزمون‌های بی‌سوادی وجود دارد.
برخی شنیده‌ها حاکی است بیمه‌ها خرید و فروش هم می‌شوند، آیا این اخبار صحت دارند؟
چنین تخلفاتی بیشتر در استان تهران دیده شده است، ولی چندان گسترده و محسوس نبوده‌اند، در صورت مشاهده هم با متخلفان در هر سطحی بشدت برخورد می‌شود، فرقی نمی‌کند که فرد متخلف، کارمند تأمین اجتماعی باشد یا در سازمان فنی و حرفه‌ای تخلفی صورت گرفته باشد؛ در هر حال با متخلفین و خاطیان برخورد خواهد شد. در هر صنفی چنین مشکلاتی وجود دارد، ولی خوشبختانه با راه‌اندازی سامانه‌ای که درباره آن توضیح داده شد، از میزان تخلفات اینچنینی تا اندازه قابل توجهی کاسته شده است.
افراد برای شرکت در آزمون‌های فنی و حرفه‌ای به کدام مناطق باید مراجعه کنند و این آزمون در طول سال چند بار برگزار می‌شود؟
اداره سازمان فنی و حرفه‌ای مراکز متعددی دارد. به‌عنوان مثال در تهران در خزانه بخارایی و میدان بهمن و دیگر نقاط شهر، مراکز این سازمان وجود دارند. در شهرستان‌ها هم همین طور، افراد می‌توانند با مراجعه به این مراکز در آزمون سازمان فنی و حرفه‌ای ثبت‌نام کنند. به طور متوسط سالانه ۶ بار این آزمون گرفته می‌شود، یعنی هر دوماه یکبار افراد می‌توانند در این آزمون‌ها شرکت کنند. هنوز هم کارگران اتباع بیگانه مانند افغان‌ها در بخش ساختمانی مشغول به کار هستند و بیشتر کارفرمایان برای فرار از پرداخت حق بیمه به جای استفاده از کارگر ایرانی تمایل زیادی به کار کردن با آن‌ها دارند.
همچنان در کنار این افراد، شاهد حضور اتباع بیگانه هستیم. متأسفانه برخی از کارفرما‌ها تمایل دارند برای فرار از بیمه کردن از اتباع استفاده کنند. تفکر دیگری هم درباره این افراد وجود دارد مبنی بر اینکه مردان افغان بیشتر کار می‌کنند و قدرت بدنی بالاتری دارد، به مراتب به مزد کمتر هم قانع هستند. اساساً تبعه هم نمی‌تواند از حق و حقوق خود دفاع کند و تن به هر کاری می‌دهد و به چشم یک برده به او نگاه می‌شود، یک کارگر تبعه نه بیمه‌ای دارد و نه صنفی که از او دفاع کند. همین عوامل سبب بروز مشکلات فراوانی می‌شود که همچنان با آن‌ها درگیر هستیم.
به هرحال مشکلات مربوط به کارگران خارجی که تعداد‌شان هم زیاد است همچنان لاینحل باقیمانده است نظر شما در خصوص ادامه فعالیت آن‌ها چیست؟
در کشور‌های اروپایی لیست کارگران مورد نیاز از قبل از به کارگیری، مشخص است و کاملاً این افراد از روز اول ساماندهی می‌شوند. دولت باید به این بحث ورود کند، البته در قانون کار آمده که تبعه بیگانه در مشاغلی می‌تواند کار کند که کارگر ایرانی در آن شغل وجود نداشته باشد، اما واضح است که از این قانون تبعیت نمی‌شود. با به کارگیری این افراد، به کارگر ایرانی ظلم می‌شود و سفره او کوچکتر می‌شود و در نهایت کارگر ایرانی شانس اشتغال را از دست می‌دهد. البته ما به‌عنوان تشکل کارگری نمی‌گوییم که تبعه کار نکند، حرف ما این است که تبعه باید در بخش‌هایی کار کند که کارگر ایرانی نداشته باشد و در عین حال هم حق و حقوق و شأن آن کارگر تبعه هم باید حفظ شود.
به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر از تعداد کارگران بویژه کارگران افغانی کم شده، این اتفاق تأثیری در بخش ساختمان داشته است؟
هنوز اتباعی که سال‌ها است در ایران زندگی می‌کنند وجود دارند. شاید در سه سال اخیر تنها ۱۰ درصد از آن‌ها به‌دلیل رکود اقتصادی کشور را ترک کردند، ولی مابقی همچنان در کشور حضور دارند، زیرا بسیاری از این افراد در کشور ما ازدواج کرده‌اند و بسیاری حتی در ایران متولد شده‌اند؛ بنابراین نمی‌توان گفت رفتن آن‌ها از کشور به لحاظ ایجاد فرصت‌های شغلی در بخش ساختمانی کشور تأثیر آنچنانی داشته است.
پدیده کارگران فصلی چه بخشی از کارگران ساختمانی را شامل می‌شود و چند درصد آن‌ها در پایتخت کار می‌کنند؟
۱۵ درصد از کارگران ساختمانی را کارگران فصلی تشکیل می‌دهند، مابقی افرادی هستند که استادکار، کمک استادکار ساختمانی یا کارگران حرفه‌ای هستند که شناخته شده‌اند و سرچهارراه‌ها نمی‌ایستند. حدود ۲۰۰ هزار نفر در سطح کشور را کارگران فصلی تشکیل می‌دهند. از این تعداد حدود یک پنجم در تهران کار می‌کنند یعنی چیزی در حدود ۴۰ هزار نفر در استان تهران مشغول به کار هستند. از این تعداد هم حدود ۸ هزار نفر کارگر ساختمانی توسط مراکز ساماندهی شهرداری در حوزه خدمات اجتماعی ثبت‌نام شده‌اند. این افراد اغلب به کار کشاورزی، دامداری یا صنایعی که از بین رفته‌اند، مشغول به کار بودند و پس از بیکار شدن بر سرچهارراه‌های شهر‌های بزرگ در جست‌و‌جوی کار کارگری ساختمان هستند.
حقوق و مزایای این کارگران چگونه است؟ با توجه به نرخ تورم آیا مزد آن‌ها تغییری کرده است؟
امسال به انجمن‌های صنفی در سراسر کشور اعلام کردیم که حقوق‌ها افزایش پیدا کنند. در ۵ سال اخیر نزدیک به ۲۰۰ درصد تورم داشتیم. در سال ۱۳۹۲ مزد کارگر روزی ۵۰ هزار تومان بود، امسال رقمی بین ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان روزانه به کارگر پرداخت می‌شود. با توجه به اینکه یک کارگر در طول ماه در بهترین حالت ۱۵ روز کار می‌کند، به عبارتی تنها یک میلیون و دویست هزار تومان دریافتی ماهانه او می‌شود که از میزان حداقل حقوق کارگری هم کمتر است. باید فکری کرد و چاره‌ای اندیشید.
منبع:ایران
انتهای پیام/
گفت‌و‌گو با رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کل کشور
