به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بحران ها و فجایع جهانی مثل جنگ هسته ای یا هوش مصنوعی افسارگسیخته می توانند پیامدهای بسیار جدی برای آینده ی انسان به دنبال داشته باشند.

ست باوم، کارشناس بحران و مدیر اجرایی مؤسسه ی ریسک فاجعه ی جهانی است. خانواده ی پدری او برای فرار از رژیم نازی آلمان، در دهه ی ۱۹۳۰ به ایالات متحده مهاجرت کردند. بااینکه او و خانواده اش در جنگ آسیبی ندیدند اما همیشه از خود می پرسید اگر جنگ جهانی دوم به وجود نمی آمد، چه اتفاقی می افتاد؛ آیا نسل افرادی که در جنگ جان خود را از دست دادند، باقی می ماند؟ آیا با برخی از آن ها دوست یا همسایه بود و آیا اصلا خود او متولد می شد؟

وقتی بحث فاجعه های انسانی مطرح می شود، آسیب های فوری و ناگهانی به ذهن می آیند. بیش از ۵۰ میلیون نفر در جنگ جهانی دوم، ۱۵ میلیون نفر در جنگ جهانی اول و ۱۶۰ هزار نفر در زلزله ی ۲۰۱۰ هائیتی جان خود را از دست دادند؛ اما این ارقام آثار بلندمدتی را به جا گذاشته اند. افرادی که هرگز فرصت زندگی پیدا نکرده اند باعث تغییرات دنیای کنونی شدند. مستندسازی این پیامدها دشوار است اما کم اهمیت نیست.

اگر یک قدم به عقب بروید و به چشم انداز وسیع گذشته نگاه کنید، متوجه خواهید شد بزرگ ترین فجایع، مهم ترین حوادث تاریخ جهان هستند. انقراض گونه های کرتاسه، پالئوژن (K-Pg) در ۶۶ میلیون سال پیش منجر به محو دایناسورها از کره ی زمین شد و فضا را برای رشد پستاندارانی مثل انسان باز کرد. خیلی قبل تر از آن، ۲.۵ میلیارد سال قبل، فاجعه ی اکسیژنی منجر به نابودی حیات غیرهوازی شد و عرصه را برای هوازی ها مهیا کرد. اگر این فاجعه ها رخ نمی دادند، انسان و دیگر گونه های مدرن هم هرگز به وجود نمی آمدند.

تغییرات اقلیمی

آثار تغییرات اقلیمی، آسیب پذیری انسان نسبت به فجایع زیست محیطی را بالا برده است.به همین دلیل به اعتقاد پژوهشگرهای ریسک، اجتناب از این حوادث یکی از بزرگ ترین اولویت های قرن ۲۱ است. فعالیت های انسانی، این دوره از تاریخ زمین را به یکی خطرناک ترین دوره ها تبدیل کرده است. با درنظرگرفتن تأثیر فجایع و بحران ها بر هزاران گونه ی جاندار در طی سال های متمادی می توان به این نتیجه رسید که اجتناب از فاجعه ی جهانی امروزه لزوما به معنی نجات جان و زندگی افراد نیست بلکه به معنی حفاظت از آینده ، ظرفیت و نسل های آینده ای است که مسیرشان برای همیشه تغییر کرده است.

تأثیر انسان بر سیاره از یک نظر مشابه رشد سریع جاندارانی است که فاجعه ی اکسیژن را رقم زدند. این پدیده به دلیل افزایش سیانوباکتری ها به وجود آمد. سیانوباکتری ها اولین جاندارانی بودند که از آب برای فتوسنتز استفاده کردند. در این فرایند آب به هیدروژن و اکسیژن مولکولی شکسته می شود. سیانوباکتری ها با این فرایند باعث افزایش فراوانی اکسیژن در جو و نابودی بخش زیادی از حیات غیرهوازی شدند.

به همین ترتیب، انسان ها اولین جانداران برخوردار از علم، فناوری، کشاورزی و صنایع پیشرفته هستند. انسان با این فعالیت ها بخش زیادی از گونه ها را نابود کرده است؛ اما اگر مراقب نباشد، ممکن است خود را هم نابود کند.

فهرست ریسک های انسانی برای اغلب افراد آشنا هستند: سلاح های هسته ای، گرمایش جهانی و دیگر خرابی های زیست محیطی، بیماری های ویروسی ناشی از پاتوژن های مهندسی زیستی، هوش مصنوعی افسارگسیخته و تهدید های دیگر. درواقع این یک فهرست نیست بلکه شبکه ی به هم مرتبطی از ریسک ها است.

برای مثال، گرمایش جهانی می تواند ثبات تمدن را از بین ببرد و توانایی انسان برای سازگاری با فجایع دیگر را کاهش دهد. به تمام این ها می توان ریسک بالقوه ی حوادثی مثل برخورد سیارک ها و آتش فشان ها را هم اضافه کرد که قبلا منجر به نابودی نسل دایناسورها شدند.

در اغلب سناریوهای بحران، پیش بینی تأثیر نهایی فاجعه بر گونه های انسانی کار دشواری است. امروزه ی ۷.۶ میلیارد گونه ی انسانی در سطح گسترده ای در دنیا پراکنده شده اند و انسان در سازگاری با شرایط نسبت به گونه های دیگر برتری دارد. حداقل می توان گفت بخشی از جهان می تواند از فاجعه نجات پیدا کند؛ اما امرارمعاش و نحوه ی زندگی بازماندگان هم هنوز یک راز حل نشده است.

ست باوم و همکاران در مقاله ای تحت عنوان مسیرهای طولانی تمدن انسان به بررسی تمدن انسان (و نسل های مستقیم آن) در طی میلیون ها، میلیاردها یا حتی تریلیون ها سال آینده پرداخته اند. با اینکه شکل دقیق تمدن انسانی در بازه های طولانی مدت قابل پیش بینی نیست (و حتی در بازه های کوتاه تر هم این امکان وجود ندارد) اما حداقل می توان به نتیجه های کلی رسید.

آمار انقراض

اقدامات انسان در قرن ۲۱ می تواند مسیرهای آینده ی او را شکل دهد. در این نمودار فلش زرد نشان دهنده تحول فناوری و ستاره شناسی، سبز: بقای صنعت و کشاورزی، صورتی: فاجعه و قرمز انقراض است

اگر انسان بتواند از فجایع جان سالم به در ببرد، آینده ای درخشان در انتظارش خواهد بود. آینده ای مملو از فناوری های انقلابی و توسعه ی فضایی؛ اما اگر در این زمینه شکست بخورد، آسیب های پایداری را تجربه خواهد کرد. اگر فاجعه ای منجر به انقراض انسان شود می تواند به صورت دائمی تمدن انسان را به پایان ببرد. بااین حال اگر برخی انسان ها جان سالم به در ببرند، بشر هرگز دوباره به تمدن پیشرفته دست نخواهد یافت. طبق نمودار زیر، کشاورزی و صنعت دو عنصر مهمی هستند که باید از فاجعه جان سالم به در ببرند.

برای درک بهتر تأثیر فاجعه بر آینده ی انسان، جنگ هسته ای را درنظر بگیرید که کشورهای مجهز به سلاح هسته ای در آن نقش دارند: چین، فرانسه، هندوستان، کره ی شمالی، پاکستان، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده. جنگ برای تمام این کشورها هزینه ی زیادی خواهد داشت. محتمل ترین سناریو شامل روسیه و ایالات متحده است که ۹۰ درصد زرادخانه ی اتمی جهان را دارند؛ اما هدف این مثال درنظر گرفتن بدترین سناریوی جنگ هسته ای است.

بازماندگان جنگ هسته ای با قحطی شدید روبه رو خواهند شد

حتی در بدترین سناریو هم بیشترین بخش جهان از نابودی فوری در امان می ماند. در آفریقا و آمریکای لاتین کشورهایی وجود دارند که نه با کشورهای مجهز به سلاح دشمن هستند و نه متحد آن ها هستند؛ بنابراین پیش بینی می شود ساکنین این کشورها از انفجارهای اتمی در امان بمانند. به همین ترتیب حتی مردمی هم که در کشورهای هدف حمله زندگی می کنند، در صورت دور بودن از شهرها و مقرهای نظامی می توانند جان خود را نجات دهند.

شرایط برای بازماندگان هم تغییر خواهد کرد. علاوه بر آشفتگی سیاسی و اجتماعی، بخش زیادی از اقتصاد دنیا دچار اختلال و رکود می شود. بسیاری از زنجیره های تأمین جهانی تحت شرایط عادی بسیار بهینه عمل می کنند اما حتی نسبت به اختلال های کوچک هم آسیب پذیر هستند. در طی چند هفته یا چند روز پس از جنگ، مردم سراسر دنیا با کمبود کالاهای مصرفی و مصالح جایگزین برای زیرساخت های ضروری شهری روبه رو خواهند شد.

خیلی زود، آثار محیطی جهانی خود را نشان می دهند. انفجارهای اتمی به قدری قدرتمند هستند که غبار و خاکستر آن ها می توانند به سرعت وارد استراتوسفر شوند. استراتوسفر دومین لایه ی جو است که در فاصله ی ۷ کیلومتری بالای سطح قطب ها و در فاصله ی ۲۰ کیلومتری از استوا قرار گرفته است.

استراتوسفر بالای ابرها قرار دارد بنابراین هرچیزی که به این قسمت برسد، به صورت باران بر زمین فرود نخواهد آمد. بلکه در طی چند ماه در کل جو پخش می شود و به مدت چندین سال در آن باقی خواهد ماند. این لایه مانع از عبور نور خورشید می شود و به این ترتیب سطح زمین سرد می شود و میزان بارندگی هم کاهش می یابد. دو پیامدی که هر دو به ضرری کشاورزی هستند.

پخش تست سلاح اتمی در کره ی شمالی

قحطی ناشی از بدترین سناریوی جنگ هسته ای، بسیاری از مردم را در سراسر جهان خواهد کشت (گرچه بسیاری از آن ها در طی جنگ جان خود را از دست می دهند)؛ اما باز هم همه نمی میرند. انسا ن ها می توانند تا زمان پاک شدن آسمان از انبارهای غذایی موجود تغذیه کنند. علاوه بر این می توان با نور مصنوعی یا منابع دیگر به پرورش غذا پرداخت.

ترکیب قحطی جهانی با نابودی ناشی از جنگ به شدت بر تمدن مدرن تأثیر خواهند گذاشت. بازماندگان می توانند به زندگی خود ادامه دهند؛ اما درست مانند تمدن های مصر یا جزیره ی ایستر با فشارهای زیادی روبه رو خواهند بود.

از نقطه ی اشتراک قحطی و نابودی جنگ اتمی می توان نتیجه گرفت، فجایع محیطی و انسانی به یکدیگر ربط دارند. پیامدها و آسیب های ناشی از یک فاجعه ممکن است تا سال ها ادامه داشته باشد. جنگ هسته ای تنها یک جنگ ساده نیست: بلکه پیامدهایی مثل رکود اقتصادی و نابودی کشاورزی را به دنبال خواهد داشت؛ اما آستانه ی تحمل و مقاومت تمدن تا حد زیادی به گرمایش جهانی و دیگر عوارض محیطی وابسته است.

آثار جنگ هسته ای می توانند فجایع دیگری مثل بیماری های مهلک (به دلیل زیرساخت ضعیف بهداشت) یا اختلال مهندسی زیستی (که منجر به تغییرات اقلیمی می شود) را به دنبال داشته باشد. ست باوم و همکاران به این سناریو فاجعه ی مضاعف می گویند.

کشاورزی در شرایط قحطی

کشاورز ها در بهترین موقعیت بازیابی از فاجعه قرار دارند؛ زیرا خود غذای خود را تأمین می کنند.براساس این روابط، بررسی جمعی فجایع مهم تر از بررسی مجزای آن ها است. اغلب افراد می پرسند کدام خطرها مهم تر هستند اما این پرسش اشتباه است. انسان با مجموعه ای به هم پیوسته از ریسک روبه رو است نه یک مجموعه از ریسک های مجزا. ست باوم مفهوم ارزیابی یکپارچه را برای بررسی ریسک های به هم پیوسته و راه حل های آن تعریف کرده است.

صرف نظر از اینکه فاجعه چه مواردی را در برمی گیرد، این سؤال مطرح می شود که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. در صورت انقراض بشر، پاسخ به این سؤال ساده است: همه خواهیم مرد؛ اما اگر بخشی از مردم زنده بمانند، پاسخ پیچیده خواهد شد.

اگر عملکرد تمدن بشر مختل شود، بازماندگان برای حفظ سلامت و زنده ماندن به خود متکی خواهند شد. امروزه، اغلب افرادی که در مناطق شهری زندگی می کنند، مشکل پرورش غذا دارند. (از خود بپرسید: بدون تهیه ی کالاهای اساسی چگونه می توانید زنده بمانید؟) اساسا اغلب کشاورزها پس از فاجعه زندگی خوب و مرفهی را خواهند داشت این در حالی است که امروزه کشاورزها قشر فقیر جوامع را تشکیل می دهند.

یکی از کارهای ضروری پس از فاجعه، بازتولید است. جمعیت بازماندگان برای پرورش نسل های جدید انسانی باید نزدیک به یکدیگر و بزرگ باشند. در غیر این صورت، جمعیت از بین خواهد رفت. طبق محاسبات دانشمندان برای حفظ جمعیت پایدار به جوامع با جمعیت ۱۵۰ تا ۴۰ هزار نفر نیاز است. با مساعد شدن شرایط، نیاز به جمعیت بالا هم از بین خواهد رفت.

استخراج زغال سنگ

تمدن پس از فاجعه بدون فناوری صنعتی، به سختی می تواند سوخت های فسیلی مثل زغال سنگ را استخراج کند.دنیای پس از فاجعه، مشکلات عمده ای را تجربه خواهد کرد. برای مثال ممکن است تا آن موقع، سوخت های فسیلی و دیگر منابع به پایان رسیده باشند. آلاینده های صنعتی هم به قوت خود باقی بمانند. از سوی دیگر منابعی مثل فولاد در دسترس خواند بود؛ و به جای سوخت های فسیلی می توان از منابع انرژی تجدیدپذیر مثل باد یا آب استفاده کرد.

شاید برنامه ریزی برای فجایع احتمالی آینده به نظر دور از ذهن برسد یا در اولویت نباشد؛ اما تشخیص اقدامات صحیح برای آینده ی تمدن انسانی، ضروری خواهد بود؛ و مسئله، شانس و روش زندگی پس از فاجعه است.

برای مثال تصور کنید اگر جنگ جهانی دوم اتفاق نمی افتاد، بشر امروز چگونه بود؟ بسیاری از افراد زندگی خوب و سالمی را تجربه می کردند. البته نمی توان به گذشته بازگشت و حوادث را تغییر داد؛ اما می توان با اجتناب از فجایع جدید به ویژه فجایعی که بر آینده ی تمدن بشر تأثیر می گذارند، آینده را تغییر داد.

منبع: نوداد

انتهای پیام/

بحران‌های محیطی و انسانی چگونه می‌توانند مسیر بشر را تغییر دهند؟