به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان، قصرقند از چشم انداز‌های طبیعی فراوانی برخوردار است که می‌تواند خاطره و سفری خوش و به یاد ماندنی برای گردشگران به همراه داشته باشد.

شالیزارها، آبشارها، درختان میوه‌های گرمسیری، رودخانه پر آب کاجو و تمساح پوزه کوتاه از جاذبه‌های مهم و دیدنی این شهرستان است که نظر هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند.

وجود ۲۲ رشته قنات و جاری شدن آب در دامنه‌ها سبب شده است تا در طول سال ۲ بار برنج از شالیزار‌های این منطقه برداشت شود رویدادی که در دیگر مناطق کشور کمتر اتفاق می‌افتد.

رودخانه زیبا و دایمی کاجو شریان حیاتی شهر قصرقند مرکز این شهرستان را تشکیل می‌دهد و تمساح‌های پوزه کوتاه در طول سال فضای این منطقه را بسیار زیبا و خاطره انگیز می‌کنند.

از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهر وجود روستا‌های زیبا با باغ‌های میوه‌های گرمسیری، آبشار‌ها و چشمه‌های آب معدنی و حیات وحش نادر در اطراف رودخانه کاجو و تمساح پوزه کوتاه است.

آنچه که قصرقند را از دیگر شهر‌های سیستان و بلوچستان متمایز کرده فراوانی آب با وجود رودخانه‌های دایمی، چون کاجو و قنات هاست.

قصرقند با توجه به پیشینه تاریخی که دارد از قدیمی‌ترین شهر‌های جنوب شرقی سیستان و بلوچستان است به طوریکه آن را به عنوان 'پایتخت مکران' می‌شناسند.

این شهرستان یکی از قطب‌های ویژه کشاورزی در جنوب سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود که مهمترین محصول آن خرما، برنج، انبه، لیمو ترش، لیمو شیرین، پاپایا (خربزه درختی) و موز است.

رئیس نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرقند  گفت: تپه‌های دمبیگان، سیاه بن و کوشک، نقوش کنده‌های شمال قصرقند (کاجو)، محوطه دمبگور، قلعه‌های ساخته شده مربوط به دوران اسلامی نظیر قلعه قصرقند و قلعه بگ از جمله آثار تاریخی و باستانی این شهرستان است.

هدایت الله باشنده اظهار کرد: ۱۴ اثر تاریخی قصرقند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

وی ادامه داد: این شهرستان با داشتن ۴۹ اثر اسلامی، تاریخی و پیش از تاریخ دارای جاذبه‌های طبیعی بی شماری است.

رئیس نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرقندگفت: آبشار آبند، قنات‌های چند صد ساله که شریان حیاتی قصرقند بوده و منبع آبیاری باغ‌های گرمسیری و شالیزارهاست.

شهرستان قصرقند از شمال به بخش آهوران، از جنوب به چابهار، از خاور به شهرستان سرباز و از غرب با نیکشهر همسایه است.

آنچه که قصرقند را از دیگر شهر‌های سیستان و بلوچستان متمایز کرده فراوانی آب با توجه به رودخانه‌های دائمی، چون کاجو و قناتهاست.

در این مورد ایرج افشار در کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن به نقل از اعتمادالسلطنه می‌نویسد «قصرقند در واقع پایتخت همه مکران است، قلعه محکمی دارد در روی تپه بلندی واقع است و محل نشیمن ضابط (حکمران) است و رعیت آن در 'کوار' منزل دارند از نظر فرهنگی دارای آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی است»

از مهمترین آثار قصرقند می‌توان به تپه دمبیگان مربوط به دوران اشکانی، تپه سیاه بن مربوط به پیش از تاریخ و دوران تاریخی واسلامی، تپه کوشکک مربوط به دوران پیش از تاریخ، نقوش کنده‌های شمال قصرقند (کاجو)، محوطه دمبگور مربوط به دوران تاریخی واسلامی و قلاع ساخته شده مربوط به دوران اسلامی نظیر قلعه قصرقند و قلعه بگ اشاره کرد.

هم اینک ۱۴ اثر تاریخی قصرقند در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این شهرستان بیش از ۵۰ اثر اسلامی، تاریخی و پیش از تاریخ دارد که علاوه بر آثار تاریخی ارزشمند دارای جاذبه‌های طبیعی بی شماریست.

آبشار 'آبند'، قنات نای چند صد ساله که شریان حیاتی قصرقند بوده و منبع آبیاری باغ‌های میوه گرمسیری و شالیزارهاست.

کاشت درختان پرباری، چون انبه و برنج که در طول سال سه بار قابل برداشت است از ویژگی‌های شهرستان قصرند به شمار می‌رود.

قصرقند را از لحاظ صنایع دستی می‌توان یکی از قطب‌های صنایع دستی سیستان وبلوچستان برشمرد که مهمترین آن حصیربافی در حوزه 'فضل اللهی' و'ساربوک'، سوزندوزی در روستا‌های کاجو، هیت، ساربوک و سفالگری در دو روستای 'هلونچکان' و' کلک' است.

**آثار تاریخی شهرستان قصرقند

قلعه قصرقند در مرکز شهر قصرقند در قسمت شرق مسجد جامع قرار دارد که از شمال غربی و جنوب به وسیله خانه‌های مسکونی احاطه شده است و از جهت شمال و شمال شرقی به نخلستان محدود می‌شود.

این قلعه قدیم الایام مقر حمکرانی بوده است.

با توجه به نوشته‌ها و کتاب‌هایی که در مورد مکران زمین و کرمان تالیف شده می‌توان گفت که تاریخ ساخت قلعه به دوره‌های قبل از صفویان باز می‌گردد.

بنا به روایت ریش سفیدان و آنچه در کتاب‌های مختلف در مورد حکمرانان قلعه قصرقند نوشته شده است بیشتر حاکمان از طایفه 'بلیده ای‌ها 'بوده اند.

بلیده ای‌ها از مسقط به سرزمین بلیده واقع در بین تربت مکران و پنجگور در بلوچستان پاکستان مهاجرت کرده اند، برخی عقیده دارند که بلیده‌ها از اعراب بوده و مدتی بین آن‌ها اختلاف افتاده و بعد‌ها به پاکستان مهاجرت کرده و بعد به بلوچستان ایران بازگشتند.

این قلعه بر روی تپه‌ای دست ساز قرار گرفته که ارتفاع آن حدود ۱۰ متر است، ابعاد تقریبی مجموعه ۱۰۰ در ۶۰ و محدوده حاکم نشین ۳۰ در ۴۵ متر است و ورودی قلعه در ضلع جنوبی آن بوده و حاکم نشین در قسمت شرقی و بلند‌تر از سایر قسمت هاست.

اتاق‌هایی که در ضلع غربی قلعه ساخته شده آخرین بار از آن‌ها به عنوان ساختمان ژاندارمری استفاده شده که مساحتی برابر ۲۸۵ متر مربع دارد.

این بنا توسط حاکمان برای حکمرانی منطقه ساخته شده و پس از شکسته شدن حکومت‌های محلی بازماندگان حاکمان مجبور به ترک قلعه شده اند.

این قلعه در دوازدهم بهمن ۱۳۸۱ با شماره ۷۲۶۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

**قلعه تاریخی بگ

یکی دیگر از قلعه‌های مهم قصرقند قلعه 'بگ' است که در روستای بگ از توابع بخش ساربوگ در فاصله ۲۲ کیلومتری از قصرقند قرار دارد.

شباهت این قلعه با قلعه قصرقند ساخت آن را به دوره صفویه نسبت می‌دهند.

تپه حاکم نشین در قسمت غربی این مجموعه واقع است و مساحتی در حدود ۱۴۰۰ متر مربع دارد.

بنا‌های ساخته شده در این تپه ۵۲۰ متر مربع از سطح قلعه را اشغال کرده است.

پی عظیم سنگی این مجموعه مهمترین قسمت قلعه به شمار می‌رود که به صورت بسیار زیبا سنگ چین شده است.

این بنا دوزادهم بهمن ۱۳۸۱ با شماره ۷۲۵۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

**کوه 'گت بن':

این کوه در مسیر جاده قصرقند به نیکشهر در فاصله ۴۰ کیلومتری به نیکشهر قر ار دارد و قله کوه بیضیست که شبیه نعل اسب دیده می‌شود که معروف به گت است و مردم منطقه آن را به اسم گت بن و گرد کوه نیز می‌شناسند.

در قسمت بالای این کوه آثاری از معماری و حوض آب وجود دارد که در مواقع درگیری و جنگ لشکریان فراری در بالای آن پناه می‌گرفتند.

قسمت بالای کوه بصورت نعل اسب است که قسمت‌های بیرونی آن مرتفع‌تر و دارای شیبی به طرف مرکز آنست این شیب سبب شده که در وسط کوه یک آبراه بوجود آید و مسیر این آبراه در وسط کوه را با سنگ و ساروج سد کرده اند و حوض آبی بوجود آمده که می‌توانسته مدت‌های زیادی آب را در پشت خود ذخیره کند.

علاوه بر این حوض آب، حوض دیگری بطول ۱۲ متر و عرض ۳ متر و با عمق ۴ الی ۵ متر جهت نگهداری و ذخیره آب ساخته شده است.

**کنده کاری‌های قصرقند

این نقوش بیشتر شامل نقش اسب، بز، گاو، روباه، انسان و صحنه‌های شکار است که بصورت خلاصه شده در دامنه کوه‌های جهت غربی رودخانه کاجو کنده کاری شده اند.

این نقوش در سه نقطه 'گرداک'، 'تنگ سر' و 'دهیرک' از مسیر رودخانه کاجو بطرف شمال در دامنه کوه‌ها کنده شده اند.

**محصولات کشاورزی

باغ‌های میوه‌های گرمسیری نظیر موز، انبه، پرتغال و لیموترش در طول مسیر ورود به این شهرستان بر اهمیت این شهر می‌افزاید و قسمت اعظم میوه‌ها به دیگر نقاط سیستان و بلوچستان صادر می‌شود.

این شهر که روزی انبار قلعه بلوچستان بوده دارای آبشار‌های متعددیست که در این بین آبشار' آبند' یکی از زیباترین آبشار‌های استان سیستان و بلوچستان است.

قصرقند یکی از قطب‌های ویژه کشاورزی در جنوب استان سیستان و بلوچستان است که مهمترین محصول آن خرما، برنج، انبه، لیمو ترش، لیمو شیرین، 'پاپایا' و موز است.

برداشت برنج سالی ۲ بار این شهرستان را بعنوان یکی از مراکز کاشت برنج در سیستان و بلوچستان مطرح کرده است.

**آبشار آبند

منطقه گردشگری آبند در بخش ساربوک قرار دارد و یکی از مناطق بسیار زیبا، بکر با مناظر دیدنی شامل چشمه‌های جاری از ابتدای روستا تا آبشار‌های صخره‌ای به صورت پلکانی در قله کوه، نخلستان‌های زیبا و بیشه زار‌های سبز، گونه‌های گیاه گز روغن بر بالای کوه، مزارع گندم و برنج از جمله قابلیت‌های گردشگری منطقه است.

اما آنچه بیش از هر چیز قابل توجه است وجود آبشار بسیار زیبا در پنج طبقه بصورت پلکانی با حوضچه‌های طبیعی ایجاد شده در پای هر آبشار که یکی از شاخص‌های منطقه است.

**صنایع دستی شهرستان قصرقند

یکی از ظرفیت‌های بسیار خوب و درخشان قصرقند وجود صنایع دستی غنی و ارزشمند است که این شهر را به موزه زنده صنایع دستی در سیستان و بلوچستان می‌توان شناخت.

سوزندوزی قصرقند و نوع دوخت متمایز شیرازه به عنوان قدیمی‌ترین دوخت در بلوچستان از شاهکار‌های زنان صنعتگر شهرستان است.

مهمترین ویژگی آن در مقایسه با سایر شهر‌ها اینست که صنعتگران مستقیم بر روی پارچه لباس دوخت را پیاده می‌کنند و نیاز به الحاق ندارند.

مهمترین مراکز سوزندوزی در قصرقند عبارتند از: روستای کاجو، هیت، ساربوک و حمیری.

از دیگر صنایع دستی منطقه و مهمترین صنعتی که قابل مقایسه با دیگر نمونه هایش در سیستان و بلوچستان است هنر حصیربافیست.

حصیربافی جایگاه ویژه‌ای در زندگی مردمان این دیار دارد مواد اولیه آن از برگ درختان نخل وحشی یا 'داز' تهیه می‌شود و تولید آن عبارتند از: جارو (روپگ) کمربند (پرند) سواس (کفش) مصله (جانماز) کچور (خورجین) کپات (سبدکوچک) و انواع وسایل تزیینی است.

مهمترین مرکز تولید و کارگاه آن روستای ساربوک و منطقه عشایری فضل اللهی است.

محمد پیربخش رئیسی یکی از مشهورترین صنعتگران این صنعت در قصرقند است که در اکثر نمایشگاه‌های کشور حضوری فعال دارد.

تعاونی حصیربافی پیربخش رئیسی در روستای فضل اللهی یکی از فعال‌ترین تعاونی‌ها در سیستان و بلوچستان است و در چندین دوره در نمایشگاه‌های سراسری موفق به کسب رتبه بالاترین فروش محصولات شده است.

**سفالگری

از صنایع خاص منطقه قصرقند که در سیستان و بلوچستان قابل توجه است و فقط در سه مرکز سراوان، قصرقند و سرباز فعال بوده هنر سفالگریست.

این هنر از زمان قدیم همچنان به شکل سنتی در قالب کوره‌های کوچک به شکل گودال با عمق متوسط تهیه می‌شود و سوخت آن هیزم است.

با توجه به مرغوبیت خاک رس روستای کلوک و 'هلونچکان' مواد اولیه آن از خود محل تامین می‌شود.

نقوش سفالینه‌ها بسیار ساده و مستقیم با انگشتان دست انجام می‌شود و به شکل شیار و در برخی مواقع نقوش هندسی است.
رنگی که برای نقوش استفاده می‌شود به شکل تکه سنگ‌های قرمز رنگ که از کوه‌های اطراف تهیه و پس از خیس کردن و نرم شدن و ساییدن آن در آب به عنوان رنگ نقوش استفاده می‌شود.

بیشترین آثار زنان هنرمند در قالب پارچ، لیوان، کوزه و بوسوج و اسباب بازی کودکان است.

در این بین 'بوسوچ 'به علت مصرف بالا در منطقه بلوچستان بالاترین میزان تولید را به خود اختصاص داده است.

مهمترین بازار‌های هدف این هنرمندان و صنعتگران قصرقند، نیکشهر، چابهار و ایرانشهر است.

**زیورآلات سنتی

وجود کوره‌های ذوب فلز نشان از قدمت هنر فلز سازی در منطقه دارد.

زیورآلات سنتی اغلب برای خود آرایی استفاده شده و گاه ریشه‌های مذهبی در منطقه دارد.

هنر زیورآلات سنتی در این منطقه آمیزه‌ای از هنر میناکاری، مرصع کاری، منبت کاری و کنده کاری است.

این هنر در منطقه دارای بیش از ۵۰ نمونه است که مهمترین آن گوشواره (در) النگو (چوری) سربند، گردنبند (کپکو) سنجاق سینه (تاسنی) است.

**آهنگری

از دیگر هنر‌های سنتی و صنایع دستی قصرقند هنر آهنگری است که در قالب ساخت لوازم مصرفی نظیر لوازم آشپزخانه شامل چاقو، ملاقه، دیگ و لوازم کشاورزی نظیر داس، بیل، تبر است که در بخش ساربوک تولیدمی شود.

قصرقند به عنوان مرکز مکران با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراوان کشاورزی و گردشگری با گستره ۶ هزار متر مربع و ۶۵ هزار نفر جمعیت با سه بخش مرکزی، ساربوک و تلنگ در جنوب سیستان و بلوچستان قرار دارد.

قصرقند در سال ۱۳۱۶ هجری خورشیدی به بخش تبدیل شد و سال ۱۳۹۰ به شهرستان ارتقا پیدا کرد.

این شهرستان در شمال شهرستان چابهار در ارتفاع ۴۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است.

انتهای پیام/ع