به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه ،شهرستان خوی یکی از شهرستان‌های آذربایجان غربی که با وسعتی بالغ بر ۵۵۴۸ کیلومتر مربع در شمال غربی‌ترین نقطهٔ ایران و آذربایجان و در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است و مرکز این شهرستان شهر خوی است که با پهنه‌ای حدود ۳۰ کیلومتر مربع در شمال استان آذربایجان غربی واقع شده است.

معنی واژه خوی و ریشه این نام و اینکه از چه زمانی به این شهر خوی گفته اند روشن نیست. محمد امین ریاحی، نویسنده کتاب تاریخ خوی بر این باور است که شاید واژه "خوی" با جزء آخر نام شهر «اولخو» که ۲۷۰۰ سال پیش در همین جا قرار داشته یا با جزء آخر نام «ساردوری» دژی که یکی از شاهان اورارتو به نام ساردوری در کنار شهر اولخو ساخته بوده است، بی ارتباط نباشد. واژه خوی در زبان کردی و پهلوی به معنی نمک است و اینان مسکن نخستین خود را به دلیل وجود معادن نمک در این ناحیه «خوی» نامیده‌اند.

 

این شهر از قدیم الایام دارای اهمیت استراتژیک بوده است تا آنجا که فتحعلی شاه قاجار با راهنمایی ژنرال گاردن دیوار استواری گرد آن ساخت. این شهر یکی از شهر‌های کهن ایران است که در دوران ماد‌ها و پیش از آن‌ها وجود داشته است و در دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی نیز جزو قلمرو آن‌ها بوده است. این شهر در طی تاریخ کهن خود بار‌ها توسط سرداران و پادشاهان مختلف از قبیل: عتبه بن فرقد سلمی سردار اسلام و یوسف بن ابوالساج فتح شد. شهر به دلیل جایگاه جغرافیایی و نظامی که داشت، از اهمیت زیادی برخوردار بود.

 تهیه مرکب، رنگ رزی، تولید رنگ‌های گیاهی، حکاکی فلزات، قلمزنی، ساخت ظروف سفالی لعابدار، جاجیم بافی و دباغی و از هنر‌های ظریف می‌توان از گچ بری و خراطی چوب، صحافی، خطاطی و تذهیب را نام برد. امروزه عمده‌ترین صنعت دستی در خوی قالی بافی می‌باشد.

"‌خوی‌" قدمتی بیش از سه هزار سال دارد. حتی یادگار‌هایی از دوران "اورارتو" در خود مدفون دارد و همراه شهر‌های سلماس، ماکو در سده‌های هشت و ۹ پیش از میلاد جزو استان اورارتویی بوده است.

کهن‌ترین آثار به جای مانده از ساکنان قدیمی شهرستان خوی ("خوی به چو خورو" جلگه خوی) و بر خلاف نظریه خیلی از محققین و مورخین، هیچ ارتباطی با آتشکده‌ها نداشته بلکه صرفاً یادگاری از سنت سوزاندن اجساد مردگان در آذربایجان باستان بوده است.

خوی به دلیل پیشینه غنی تاریخی خود، دارای اماکن و آثار باستانی و دیدنی متعددی است.

 

 

عزیز میرزایی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوی در گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه ،  گفت: بازار خوی که قدمت آن به دوره‌های صفویه تا قاجاریه می‌رسد، در مرکز این شهر واقع شده و به شماره ۱۷۲۸/۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این مجموعه شامل عناصری، چون چهار سو‌ها و راسته ها، حمام محمد بیک، گچبری‌های نفیس، مساجد دوره قاجاریه، با تزئینات آجر کاری و سرا‌ها و با انداز‌ها بخصوص کاروان سرا‌های خان و میرزا هاشم می‌باشد.

 

 

وی افزود: پل خاتون در دو کیلومتری جنوب شرقی شهرستان خوی و بر روی یکی از شعبات رودخانه قطور در ۴۰ متری سمت جاده آسفالته خوی ـ. سلماس ساخته شده، قبل از احداث جاده آسفالته فعلی راه عبور و مرور بین خوی ـ. سلماس از روی این پل انجام می‌گرفته ، به طوری که این پل در حال حاضر در فاصله ۴۰ متری جاده اسفالته و پل جدید روی رودخانه قطور قرار دارد تمام عبور و مرور وسایل نقلیه سنگین بر روی پل جدید جاده آسفالته انجام می‌گیرد و پل قدیمی خاتون در دست تعمیر و حفاظت می‌باشد.

 

 

وی تصریح کرد: با توجه به مدارک تاریخی این پل از آثار احمد خان دنبلی یکی از بزرگان خوی بوده که بین سال‌های ۱۱۷۰-۱۲۰۰ هـ. ق. ساخته شده حدوداً مربوط به دوره زندیه می‌شود.

 

 

خانه کبیری درخیابان طالقانی و در ضلع شمالی کوچه امیر قرار گرفته و از سه طرف مشرف به کوچه می‌باشد. (ساختمان با محوطه بصورت سه نبش احداث گردیده و دارای دو درب ورودی می‌باشد که یکی از ضلع غربی به محوطه بنا که کف محوطه نسبت به کوچه حدود ۸۰ سانتیمتری پائین‌تر قرار گرفته و دیگری از ضلع شمالی بداخل ساختمان می‌باشد).

رئیس اداره میراث میراث فرهنگی خوی در این مورد تاکید کرد: با توجّه به فرم معماری می‌توان اظهار داشت که احداث این بناء متعلّق به دوره قاجار می‌باشد و در وسط نقّاشی‌های رسم شده در سالن طبقه اوّل تاریخ ۱۲۸۲ ضبط شده است که بعضی از کارشناسان میراث فرهنگی را عقیده بر آن است، که این تاریخ شمسی است و با احتساب تاریخ فوق، نقّاشی بنا در دوره مظفر الدّین شاه بوده است، ولی با توجّه به این که تاریخ هجری شمسی از سال ۱۳۰۴ شمسی، متداول و رسمی شده، بعید به نظر می‌رسد که تاریخ فوق شمسی باشد، پس قمری بودنش درست‌تر به نظر می‌آید.

وی ادامه داد: خانه کبیری که در وسط بافت قدیمی شهر و در ضلع شمالی کوچه امیر قرار گرفته است. از سه سمت مشرف به کوچه و از یک سمت مشرف بخانه نسبتاً قدیمی دیگری می‌باشد ساختمان در قسمت مرکزی (سالن طبقه همکف و سالن طبقه اول) به صورت دو طبقه، ولی طرفین دارای سه طبقه می‌باشد. بنا با مصالح سنگ لاشه و آجر و خشت خام ساخته شده است؛ و از داخل با اندود گچ کاری، گچ بری و نقاشی، و از بیرون با اندود کاه گل احداث گردیده است.

 

 

دروازه سنگی در شهرخوی - انتهای بازار روبروی کوچه شهید پرستاری واقع شده است. این بنا در سال ۱۳۷۴ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی با شماره ۸۰۸ به ثبت رسیده است.

سپهرفر معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه ، در این مورد گفت: دروازه سنگی خوی از نمونه‌های باقی مانده دوازده حصار تدافعی در جنوب شرقی شهر خوی می‌باشد که جهت حفاظت شهر از تهاجم دشمن و کنترل عبور و مرور ساخته شده است.

وی افزود: به علت گسترش شهر این بنای تاریخی در بافت جدید شهر قرار گرفته و قسمت شمالی آن متصل به بازار قدیمی خوی قرار دارد. این بنا در زمان مغول ساخته شده است.

 

 

کلیسای سورپ سرکیس در قسمت شمال غربی شهرستان خوی و در محله قدیمی امامزاده واقع شده، زمین کلیسا که به وسیله دیوار در حال حاضر محصور بوده و هنوز هم بخشی از دیوار‌های قدیمی آن باقی مانده است، به مساحت تقریبی نیم هکتار می‌باشد و کلیسا در جنوب غربی آن قرار گرفته است.

 

سپهرفر گفت: این کلیسا را ارامنه در ایام تسلط مغول بر خوی در سال ۵۷۶ هجری قمری برابر با ۱۱۸۰. م. ساخته اند. در سر در ورودی آن همین تاریخ به چشم می‌خورد. این کلیسا از سال ۱۲۹۷ ش. (۱۹۱۸ م) به دنبال حوادث و برخورد‌هایی که در خوی روی داد و منجر به مهاجرت ارامنه گردید متروک مانده و لیکن حجم کلی آن باقی مانده است.

 

 

بنای مسجد ال یعقوب در داخل شهر خوی و مرکز شهر واقع شده است. این بنا سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی وصنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی با شماره ۳۲۵۵ به ثبت رسیده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی خوی گفت: این مسجد در سال ۱۳۳۲ هجری قمری به دستور سردار حسینعلی خان افشار در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار همزمان با احداث مسجد جامع روستای اغل بیگ توسط معماران محلی بنا گردیده است که کتیبه سنگی واقع در بالای سردر وردی گنبد خانه در ایوان ستون دار گویای قدمت آن می‌باشد.

 

 

مسجد حجتیه از خیابان طالقانی به طرف شرق در خیابان شیخ مهدی و در خط عرصه اصلی بافت بازار خوی قرار دارد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی کفت: تاریخ دقیق ساخت این بنا مشخص نبوده و به نقل قول اکثریت سال ساخت به سال‌های میانی سده ۱۳ هجری قمری در اواسط حکومت قاجاریه می‌رسد.

وی افزود: وروردی اصلی بنا از سمت خیابان از جبهه شمالی بنا می‌باشد، که پس از عبور از سردر بنا که با تزئینات معاصر مزین شده و از طریق دالانی نسبتا" تنگ به سمت بنا وارد شده، در انتهای این راهرو راه به دو قسمت تقسیم شده یک سمت به طرف سرویس‌های تازه تاسیس مجموعه و راه دیگر به پیش فضای مجموعه که حیاطی کوچک و بدون المانی خاص می‌باشد منتهی می‌گردد نمای غربی مسجد در این ناحیه تنها نمای قابل مشاهده و بصورت اجرای ساده با سنگ تراورتن سفید و در نقاط تازه احداث به صورت اندود سیمانی می‌باشد.

 

 

مسجد شیخ در ابتدا کوچه مقبره در بر خیابان طالقانی در داخل بافت اصلی هسته تاریخی شهر خوی می‌باشد، بر سر در ورودی آن تاریخ تاسیس به سال ۱۳۳۸ هجری قمری بوده که در سال ۱۳۹۶ هجری قمری تعمیراتی اساسی در آن صورت پذیرفته است. این مسجد بصورت کلی فضای بسته‌ای میان تهی و بدون ایوان، فاقد مناره بوده، حیاط و کفش کن آن و فضای مسجد در امتداد شمالی جنوبی قرار دارند. سردر ورودی اصلی که تنها ورودی مجموعه می‌باشد.

 

 

در سه کیلومتری از مرکز شهر، در مابین خانه‌های کوچه شمس تبریزی در محله امامزاده، برخی از شاخ‌های قوچ به بلندی تقریبی ۱۴ الی ۱۵ متر قرار گرفته و طی سالیان متمادی، ناظر بسیاری از وقایع و سوانح طبیعی و انسانس در این شهر بوده است.

 

اسناد و مدارک مختلف این بنا را به اشخاص متعددی نسبت داده، ولی در روایات عامه و سفرنامه وینیزیان، آن را به شاه اسماعیل اول صفوی نسبت می‌دهند که بعد از شکار یک روزه اش دستور داد، کله قوچ‌های وحشی را در آن بکار بردند و از همان کله و آجر مناری ساختند.

قلعه خوی و مسجد ملاحسن از دیگر اماکن تاریخی خوی می‌باشد.

 

انتهای پیام/م