سفری به سرزمین چهارفصل ایران|مشگینشهر؛ شهری که مناظر محسورکننده دارد
مشگینشهر سومین شهر بزرگ استان اردبیل بوده و با مرکز این استان ۹۰ کیلومتر فاصله دارد.
به گزارش خبرنگار گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ مشگینشهر در ۹۰ کیلومتری شهر اردبیل و در قسمت شمال سبلان قرار گرفته است، مساحت این شهر ۳ هزار و ۶۱۷ کیلومترمربع بوده و از جنوب به سراب، از شمال به گرمی، از غرب به اهر و از شرق به شهر اردبیل و از طرف شمال شرقی با کشور جمهوری آذربایجان هم مرز است.
کوه سبلان از مسیر موئیل در ۱۶ کیلومتری و از مسیر لاهرود در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مشگینشهر واقع شده است. سلسله کوه‌های سبلان ۳ قله معروف دارد، قله بزرگتر به سلطان ساوالان مشهور و ارتفاع آن ۴ هزار و ۸۱۱ متر از سطح دریا می‌باشد و دو قله دیگر آن هرم و کسری نام دارد.
در قله اصلی آن دریاچه زیبا و شگفت‌انگیز با آب زلال خود چشم‌نوازی می‌کند و در دامنه این قله‌ها یخچالهای دائمی و در ارتفاع بالاتر از ۴ هزار و ۵۰۰ متر وجود دارند.
مشگین در گذر تاریخ
در پیرامون شهرستان مشگینشهر سنگ نبشته‌ای منسوب به شاپور دوم ساسانی وجود دارد که سنگ‌نبشته مشگینشهر در ۱۵۰ متری غرب کهنه قلعه، در کمرکش ارتفاع غربی دره نوروز یا ماجی در درون باغ نوروز واقع شده است.
مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت کهنه قالا (کهنه قلعه) است که به فرمان نرسه‌هرمزد نوشته شده‌است. سکه‌های به دست آمده از منطقه، متعلق به چند دوره تاریخی و بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است.
نام اصلی مشگینشهر در ابتدا خیاو بوده که در دوره حکومت رضاشاه، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، به فرمان وی نام خیاو به مشگینشهر تغییر یافت با این همه هنوز هم بسیاری این شهر را به نام "خیاو" می‌شناسند.
ریزآبه‌های سبلان سرافراز به سوی خیاو می‌آیند. این منطقه سفره‌های زیرزمینی خوبی دارد که به همین جهت واژه خیاو در زبان‌های ایرانی حالت محل پرآب و پردرخت و محل گذر از میان آب و درخت را تداعی می‌کند. رودخانه مشگینشهر که امروزه قره‌سو نام دارد نیز، در قدیم اندرآب نام داشته است.
سنگ نبشته ساسانی، مقبره شیخ حیدر، قلعه قهقهه، دیو قلعه سی، کهنه قلعه، قلعه ارشق، محوطه تاریخی شهر یئری، امامزاده سید سلیمان فخرآباد، غارهای تاریخی بینه لر، امامزاده سید ابراهیم و سید جعفر اونار من جمله جاذبه‌های تاریخی شهرستان مشگینشهر می‌باشد.
پل معلق مشگینشهر؛ سازه‌ای که جهانی شد
پل معلق زیبا و محسورکننده مشگینشهر به عنوان طویل‌ترین و مرتفع‌ترین پل معلق کابلی خاورمیانه در ارتفاع ۸۰ متری رودخانه خیاوچایی و بر روی پارک جنگلی مشگینشهر احداث شده است.
این پل ۲ متر عرض و ۳۶۵ متر طول دارد که در واقع سازه این پل توسط کارشناسان داخلی و مهندسان منطقه اجرا شده و دانش ساخت آن بومی است، امروزه با تاثیرپذیری از طبیعت زیبای پیرامون خود سالانه میزبان میلیونها گردشگر و توریست از مناطق مختلف کشور و دنیاست.
فرماندار مشگینشهر در این خصوص به خبرنگار گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل گفت: منطقه نمونه گردشگری خیاو تا گیردولی، بزرگ‌ترین پروژه گردشگری استان اردبیل است که این مجموعه گردشگری شامل تالارهای پذیرایی، سوئیتهای اقامتی، سایت بالن‌سواری و ورزش‌های هوایی، رستوران گردان، بازارچه‌های صنایع دستی، شهربازی، زیپ‌لاین و بیگ‌جامپ و همچنین دیگر امکانات مختلف تفریحی است.
اکبر صمدی با بیان اینکه پل معلق مشگینشهر فرصتی ایده‌آل در راستای رونق گردشگری منطقه است، اضافه کرد: پل معلق مشگینشهر با جابجایی افقی ۲ متر و دید فرودست پارک جنگلی و فرادست قله سبلان هیجانی به اندازه ترن هوایی به مسافران و گردشگران القا می‌کند که در کنار این موضوع، امنیت این پل با استانداردهای جهانی تطبیق یافته است، به طوری که در روزهای تعطیل ۳ هزار و گاها بیش از این تعداد نفر از آن عبور می‌کنند.
وی ادامه داد: خیاوچای نام رودخانه‌ای در شهرستان مشگینشهر و از سرشاخه های مهم رودخانه قره سو است، که پل معلق مشگینشهر بر فراز این رودخانه قرار گرفته و از روی دره‌ای می‌گذرد که این رودخانه در میان آن جریان دارد. رودخانه خیاوچای یا خیوچای از ارتفاعات هزار میخ، آیی‌قاری، دلی آلی، جنوار داغی سرچشمه می‌گیرد و پس از طی کردن دره موئیل به قره سو می‌پیوندد. در واقع این رودخانه مهم‌ترین زیستگاه ماهی قزل‌آلای خال قرمز در استان اردبیل است و اهمیت بسزایی دارد.
تمام هیجان پل معلق مشگینشهر در گذر از روی این پل و علی‌الخصوص قسمت شیشه‌ای آن خلاصه نمی‌شود، با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و راه‌اندازی زیپ‌لاین و بیگ جامپ در کنار این مجموعه، زیبایی گردشگری این منطقه را دوچندان کرده است.
شهر یئری؛ اطلس تاریخ شمالغرب ایران
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشگینشهر گفت: شهر یئری یک محوطه باستانی در شهرستان مشگینشهر بوده که منطقه باستانی معروف به شهریئری، در ۶۵ کیلومتری شهر اردبیل و ۳۱ کیلومتری شرق مشگینشهر در کنار رود قره‌سو قرار دارد.
وی وسعت این منطقه تاریخی را ۴۰۰ هکتار دانست و گفت: این مجموعه تاریخی از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل می‌شود که قدمت قلعه و معبد به حدود ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشاتپه به ۷ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. اولین بار در حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی چارلز برنی در این محوطه، عملیات کاوش را شروع کرده است.
این محوطه شامل ۲۸۰ سنگ‌افراشت باستانی است که دیرینگی آن‌ها بیش از ۸ هزار سال پیش میلاد برآورد می‌شود و قدمت این مناطق به دوران اواخر مفرغ و دوره نوسنگی و مس سنگی و نیز اوایل آهن مربوط است. این سنگ‌افراشت‌ها با ارتفاع متفاوت ۷۰ تا ۳۶۰ سانتی‌متری که اکثراً منقوش به اشکال انسان هستند.
وی ادامه داد: طرح انسان‌های حک شده بر روی سنگها به شکل افرادی دست به سینه و معمولا بدون دهان است و تنها یک مجسمه حکاکی شده زن یافت شده که دارای دهان می‌باشد و تاکنون فقط هفت قطعه این نوع سنگ‌افراشت‌ها در منطقه حکاری کردستان ترکیه و یک قطعه هم در قپوزستان آذربایجان یافت شده‌است.
این منطقه باستانی و تاریخی سالانه میزبان هزاران کاوشگر، تاریخ‌نگار و گردشگران از اقصی‌نقاط دنیاست.
مشگینشهر؛ ویترینی از تاریخ و طبیعت
شیروان دره‌سی یکی از یازده زیستگاه وحشی است که در منطقه ساوالان واقع شده و یکی از جاذبه‌های گردشگری بکر استان اردبیل است. شیروان دره‌سی حدودا در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مشگینشهر و در نزدیکی لاهرود قرار دارد و مساحت آن را ۷۵ کیلومتر مربع تخمین زده‌اند.
شیروان دره‌سی در حقیقت دره عمیق و عریضی است که بریدگی‌های دیواره‌های صخره‌ای، چشم‌انداز ویژه‌ای به این منطقه بخشیده است و سنگها در آن به صورت تندیس‌هایی دیده می‌شوند که انسان فکر می‌کند هرکدام به دست هنرمندی با ذوق تراشیده شده است.
این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی ساوالان از شرق به جاده لاهرود - شابیل، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمین‌های روستای قلچقلو منتهی می‌شود.
این زیستگاه محل زندگی دائمی وحوش متعددی چون خوک، روباه، گرگ، قوچ، میش، خرس قهوه‌ای ساوالان، کبک، قمری و تعدادی پرندگان مهاجر است.
وجود صخره‌های عظیم، سر به فلک کشیده و یکنواخت که انسان در به وجود آوردن آن هیچ نقشی نداشته است، تنها مختص رویاها و داستانها نیست؛ چرا که اگر برای یک بار هم شده گذرتان به استان اردبیل بیفتد قطعا در اطراف شهری به نام مشگینشهر، تمامی این زیبایی‌های طبیعی را به چشم خواهید دید.
طبیعت اطراف دره کپز دارای پوشش گیاهی خاص و انواع درختان میوه از قبیل تمشک و زالزالک می‌باشد. همچنین این منطقه زیستگاهی برای انواع وحوش از قبیل خرس قهوه‌ای، گرگ، روباه و انواع پرندگان می‌باشد که تمامی اینها منطقه‌ای بکر و گردشگری را به وجود آورده است و به مثابه یک تابلو نقاشی می‌ماند.
همچنین زیبایی‌های بی حد منطقه "گیزلی مئشه" و آبشار گیزلی مئشه، طبیعت و آبشاری بسیار زیبا در میان جنگل‌های بلوط و فندق در روستای کولیار از توابع مشگین غربی را از عظمت طبیعت به نمایش گذاشته است.
یکی از مشهورترین بناهایی که قدمت آن به دوران طلایی عصر ساسانیان باز می‌گردد، «کهنه قلعه مشگینشهر» است.
این بنای کهن در مساحت تقریبی ۱۵ هزار متر مربع و در بخش ورودی مشگینشهر برفراز تپه‌ای طبیعی ساخته شده است. ارتفاع تپه برابر با ۵۰ متر و بلندای قلعه کهنه بیش از ۱۴۰۰ متر است و سازندگان، این کهنه قلعه را با ۶ برج کوچک (برجک)، دیوارهای خشتی ضخیم و حجره‌هایی کوچک که همانند آخور به نظر می‌رسد، برای سکونت یک سرباز و اسب همراه او بوده است، ساخته‌اند.
دژها از قدیم الایام همیشه محافظ جان و مال و ناموس مردم به شمار می‌آمدند و در برابر حمله‌ها و نفوذ متجاوزان ایستادگی کرده‌اند، دژ «قهقهه مشگینشهر» نیز یکی از هزاران دژ تاریخی استان اردبیل محسوب می‌شود که فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده است.
بنا بر روایت‌هایی که دست به دست در بین افراد محلی مشگینشهر چرخیده، گفته می‌شود درست در زمانی که جنگ بین عثمان‌ها و صفویان شدت گرفت، سلاطین صفوی گنج‌های خود را در دالان‌ها این قصر مخفی کرده‌اند و آن را با طلسم‌هایی تا به امروز از دید مردم عادی مخفی نگاه داشته‌اند که امروزه این دژ محل و مقصد سفر بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است.
جیران بولاغی، آبشار کرکری، منطقه قیز قاچان، وزرین، دره ویستان، قشلاق تنگ و مسیر داش کسن و چاناغ بولاق، از دیگر اماکن طبیعی و گردشگری مشگینشهر به شمار می‌آید.
سوغاتی و صنایع دستی مشگینشهر
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشگینشهر گفت: عسل سبلان از سوغاتی‌های مشهور شهرستان مشگینشهر بوده که این سوغاتی ارزشمند حاصل گرده‌های بیش از ۴۰ گل و گیاه مختلف در دامنه کوهستان سبلان است. گیاهان دارویی و لبنیات از دیگر سوغاتی‌های مشگینشهر می‌باشد.
ایمانعلی ایمانی، قالیبافی را یکی از هنرهای رایج مشگینشهر دانست و گفت: این شهر هنرمندان زیادی دارد که با تمام وجود در این عرصه کار می‌کنند و از دیرباز، قالیبافی در میان مردمان مشگینشهر جایگاه خاصی داشته و مردم این منطقه در کنار کشاورزی و دامپروری این حرفه را انجام می‌دادند.
وی گلیم‌بافی، جاجیم بافی و سفالگری را از دیگر صنایع دستی و هنرهای دستی شهرستان مشگینشهر معرفی کرد که هر یک می‌تواند انتخاب خوبی برای گردشگران و مسافران باشد.
انتهای پیام/س
