آثار تاریخی بوکان

شهرستان بوکان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تاریخی، دارای آثار باستانی و مکان‌های تاریخی متعددی است.

حسن سپهرفر معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه ، گفت: مسجد جامع بوکان، مسجد جامع حمامیان، قلعه سردار، قلعه داش کسن، آسیاب کهنه، قلعه قره‌کند، قبرستان قدیمی قاجر (هزاره اول و دوم قبل از میلاد)، قلعه عباس آباد (ساسانی)، قلعه اوغلام، قلعه سماقان، قلعه چاورچین، دخمه علی کند (صفویه)، قلعه بوغه، قلعه امیرآباد، قبرستان کانی شیشه، قبرستان خراسانه، قبرستان شیخلو، قبرستان داش و قبرستان کافی از جمله آثار تاریخی موجود در شهرستان بوکان است.

وی افزود: تپه باستانی ساری قامیش، تپه عربلو، تپه اسکی بغداد، تپه قلای سمبه، تپه قلای درویشان، تپه تابانی، تپه کلک آبی، تپه شیخان کوچک، تپه شیخان بزرگ، تپه موجه، کول تپه، تپه قلای تپه، تپه قلعه کهنه آل‌بلاغ، تپه روژبیاتی، تپه داربسر، قلعه تپه یا قره تپه، تپه خلیکه، تپه گرد خزینه، گردشین سرآو، تپه آشی، کلک تپه، گردشین رحیم‌خان، تپه محمود، تپه عثمان قره، تپه کانی گوزله، عبدالله تپه‌سی، تپه آغ تتر، تپه اوینه چی، تپه جوانمرد، تپه تازه قلا، قلای تبت، تپه حیدرمست، تپه کانی دروزان، تپه بند، قلای قلعه جوق، تپه و گورستان خراسانه، تپه‌های ترکمن کندی، تپه ینگیجه، تپه کانی سیران، تپه‌های سردار‌آباد، تپه اسکندر، تپه تکان تپه، تپه عبدالله آباد، تپه باغچه، تپه اسبوغه، تپه چاورچین، تپه محمودآباد، تپه امیرآباد، تپه گرد، تپه نلیسکه، تپه مقصود، زمین‌های معروف به جره، تپه قلعه، تپه اوزون قشلاق، تپه ناچیت، تپه ایل تیمور، تپه قلای داش کسن، تپه سردار‌آباد، تپه کوره خانه، تپه، گردمالان از جمله تپه‌های باستانی بوکان هستند.

روستای حمامیان

اسماعیل رحیمی سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوکان در گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه ، اظهار کرد: روستای حمامیان در حومه شهر بوکان و فاصله ۳ کیلومتری آن قرار دارد، آثار تاریخی با ارزش روستای حمامیان شامل مسجد جامع، مکتب خانه قدیمی روستا، حوضخانه، خانه اربابی و مقبره روستای حمامیان است. وجود آثار متعدد تاریخی در این روستا، حال و هوا و چهره خاصی به آن بخشیده است.

خانه اربابی حمامیان

وی افزود: خانه اربابی محوطه بسیار وسیعی را در شمال غرب مسجد شامل می‌شود که خانه ارباب و یک اصطبل، در آن جای دارد. این خانه در واقع دارالحکومه روستای حمامیان بوده و محمود آقا ایلخانی‌زاده در آن‌جا به امر قضاوت و اداره امور می‌پرداخته است. خانه اربابی به همراه مسجد جامع، از نظر ارتفاع بلندتر از سایر بنا‌های روستا بوده و به عنوان نشانه و عنصری شاخص در بافت روستا به حساب می‌آیند.

مقبره حمامیان

رحیمی ادامه داد: مقبره حمامیان در قبرستان روستا و در بلندی تپه مشرف به روستا احداث شده است و دید مناسبی از روستا به آن وجود دارد. به این ترتیب، این بنا نیز در زمره نشانه‌ها و بنا‌های شاخص روستا قرار می‌گیرد. این مقبره مدفن محمود آقا ایلخانی‌زاده و خاندان وی و بزرگان روستا است.

قلعه سردار

رحیمی تصریح کرد:این قلعه در وسط شهر بوکان و بر روی تپه مرتفعی بنا شده است. ارتفاع آن در حدود ۵۰ متر و جمعاً مساحتی نزدیک به یک هکتار زمین را به خود اشغال کرده است. جنس مصالح آن سنگ و آجر و در قسمت شرقی و غربی آن دو برج منشورنما وجود داشته و بر سر هر برج آن کنگره‌هایی از فلز مخصوص براق که درخشش آن در روز‌های آفتابی از نقاط بسیار دور شهر به چشم می‌خورد، وجود داشت. سایر قسمت‌های دیگر، ساباط، سایبان، حمام و فراشخانه داشت و در میان حیاط آن فواره‌ای خودکار بود که از آب حوض بزرگ تامین می‌شده است. آب این فواره به وسیله پمپی از حوض بزرگ تا ارتفاع ۵۰ متر به قلعه روان بود.

مقبره سردار

وی اذعان کرد: مقبره سردار بوکان در بلوار شهید بهشتی، داخل پارک ملت قرار گرفته است. قدمت این مقبره به دوره قاجاریه برمی‌گردد و به تازگی این مقبره مورد مرمت قرار گرفته است. این مقبره مدفن خانواده سردار «عزیز خان مکری» داماد امیرکبیر و فرمانده کل قشون ناصرالدین شاه قاجار می‌باشد که مورد توجه امیرکبیر بوده است. بنای مذکور یکی از آثار قدیمی ارزشمند بوکان می‌باشد که به علت احترام خاص مردم به این مکان معمولاً مورد بازدید اهالی بوکان قرار می‌گیرد. در ضلع جنوبی که ورودی بنا را تشکیل می‌دهد، ایوانی با دو ستون سنگی قرار گرفته است که زیبایی خاص به مجموعه داده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوکان یادآور شد: تپه باستانی کل‌تپه، زمانی در کنار روستایی به همین نام واقع شده بود و هم‌اکنون جزو شهر بوکان است و در بلوار معلم قرار گرفته است. این تپه شامل بقایایی از فرهنگ دوران ماد می‌شود و علت اصلی انتخاب این محل برای سکونت به احتمال قوی مسائل امنیتی و تدافعی بوده است.

از آنجا که آذربایجان غربی به ویژه کناره‌های دریاچه ارومیه مرکز آتشکده‌ها و آیین‌های ایران کهن بوده است، قدمت کل تپه به زمانی بر می‌گردد که در آن جا آتشکده‌هایی بوده است و نشانی از آتش را در خود پنهان دارد. ارتفاع نسبی این تپه از ۳۰ تا ۴۰ متر بیشتر نمی‌شود. به گفته اهالی، این تپه مدتی به عنوان پایگاه بوده و از آن به عنوان پایگاه امنیتی استفاده می‌شده است. ساخت و ساز‌هایی نیز در اطراف تپه انجام گرفته است و تپه در وسط این ساختمان‌ها قرار گرفته است. حفاری‌هایی نیز در اطراف این تپه دیده می‌شود که توسط افراد سودجو انجام گرفته است.

رحیمی افزود: مسجد جامع بوکان در بافت اولیه و هسته اصلی شهر در کنار چشمه خود جوش و تپه باستانی (قلعه سردار) احداث شده است، دید و منظر مناسب، وجود آب و ارتفاعات شهری از ویژگی‌های مناسب وطبیعی اثر به شمار می‌آمد. تجمع امکانات شهری در مرکزیت و بافت اولیه، فعالیت و تردد عده کثیری از مردم شهر در طول روز و دسترسی آسان آن‌ها به مسجد جامع برای بجا آوردن واجبات شرعی، پیوند عمیقی میان مردم و اثر ایجاد گردیده است، همچنین ارتباط اثر با کالبد اطراف بخاطر دسترسی‌های مناسب و تجدید فرم‌های معماری مسجد در فرم‌های بازار و بنا‌های قدیمی نشانگر پیوند کالبدی بنا با بافت قدیم می‌باشد.

با احداث خیابان‌های جدید و ساخت و سازه‌ها با مصالح مدرن، عریض شدن خیابان‌ها و کوچه‌ها بافت قدیم را به سرعت دچار دگرگونی بنیادی کرد. الگو‌های معماری بااین دگرگونی متحول شدند و بنای مسجد با تکنیک‌های سنتی بعنوان نگینی در بافت شهری امروزی نمایان است. دگرگونی بافت نتوانست از اهمیت و کارکرد مسجد بکاهد بلکه با حضور زیاد مردم در محدوده اثر به علت نیاز‌های روزمره، بر رونق مسجد افزود. متاسفانه ساخت وساز‌های بی رویه باعث کم شدن فضای باز اطراف شده و اطراف مسجد مرکزیت محله خود را از دست داده است. این بنا در ردیف بنا‌های حفاظتی شهرستان بوکان قرار گرفته و هرگونه تعمیر و بهسازی در این بنا منوط به اجازه کارشناسان آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.

پناهگاه حیات وحش دشت سوتاو حمامیان بوکان

رحیم عبدالکریمی رئیس اداره حفاظت محیط زیست بوکان گفت: پناهگاه حیات وحش دشت سوتاو حمامیان به مساحت تقریبی ۳۵۰۰ هکتار، مهم‌ترین زیستگاه برای پرنده میش مرغ در کشور بشمار می‌رود. این زیستگاه از دیم زار‌های مسطح با تپه‌های ماهوری تشکیل شده است در قسمت‌های کمی از زیستگاه کشت یونجه و چغندر وجود داشته و متعاقب آن آبیاری بارانی رو به گسترش است. از مهم‌ترین گونه‌های جانوری می‌توان میش مرغ، گرگ، سنقر گندم زار، شغال، کبک، کبوتر چاهی، کلاغ ابلق، سارگپه زردپر، بلدرچین و ... را نام برد.

شیخ شمس‌الدین برهان، قره گل، قالایچی از مهمترین روستا‌های هدف گردشگری بوکان هستند.

انتهای پیام/م