به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  لابراتوار سازمان صداوسیما که در  مجموعه چهار طبقه‌ای جنب ساختمان ۱۳ طبقه معاونت سیما قرار دارد ،دورانی محل آماده کردن فیلم‌های الف. ویژه بسیاری بوده است؛ این اتفاق هم‌اکنون نیز می‌افتد، اما تبدیل منابع ارزشمند تصویری اتفاق مهم دیگری است که در این امور با جدیت در حال پیگیری است. همزمان با ۴۰ سالگی انقلاب با این مرکز تخصصی که اولین خبر پیروزی انقلاب از آنجا بیرون رفته؛ همراه شدیم.

گشت و گذاری که بیش از نصف روز زمان برد تا تنها سری به واحد‌های فعال این هزارتوی عظیم زده باشیم. لابراتوار سازمان صداوسیما به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و تخصصی‌ترین بخش‌های سازمان وارد پنجمین دهه حیات خود می‌شود. این مرکز که سال ۱۳۴۵ تاسیس شده از ابتدای تاسیس خود دو هدف کلی را پیگیری می‌کرده؛ یکی ارائه سرویس جهت تولید سریال‌های الف. ویژه و دیگری تهیه ریورسال‌های خبری در زمانی که ویدئو وجود نداشته است. پس از سال‌های ۶۶ و ۶۷ و همزمان با تولید ویدئو‌های خبری؛ تهیه ریورسال از وظایف لابراتوار حذف شده و تمرکز این امور بر ارائه خدمات جهت تولید فیلم‌های سینمایی و سریال‌های فاخر و الف. ویژه معطوف می‌شود.

قدم زدن در تونل زمان لابراتوار

حوالی سال ۱۳۵۰ تصویری سیاه و سفید از سازمان وجود دارد که فقط تپه است؛ خیابان ولیعصر (عج) هم فقط درخت‌هایش بوده. از جام‌جم فعلی فقط ساختمان ۱۳ طبقه معاونت سیما بوده و پشت آن. لابراتوار در آن سال‌ها در سوله قرار داشته است که اکنون تعاونی و نیروی انتظامی فعلی قرار دارد؛ حدود سال ۵۲ این چهارطبقه را برای لابراتوار و دستگاه‌های ظهور می‌سازند.

از سمک عیار تا سیانور

اولین محصول رنگی که در سازمان صداوسیما در این مرکز تولید شده فیلم ۱۶‌میلی‌متری سمک عیار در سال ۱۳۵۳ بوده، بعد از آن سلطان صاحبقران و در ادامه آثار ماندگاری که از آن میان می‌توان به امیرکبیر، بچه‌های مدرسه همت، بوعلی‌سینا، دلیران تنگستان، روزی روزگاری، هفت سنگ، هم‌شاگردی‌ها، کوچک جنگلی، سربداران، مریم مقدس، مردان آنجلس، بافته‌های رنج، شیخ مفید، بشارت منجی، روز‌های به‌یادماندنی، حضرت یوسف (ع)، رقص پرواز، امام علی (ع)، من و دبورا، در چشم باد، هزاردستان، کیف انگلیسی، تفنگ سرپر و در مجموع ۲۵ اثر الف. ویژه اشاره کرد؛ آثاری که مراحل فنی و عملیاتی ظهور، تولید پوزتیو‌های راش، قطع نگاتیو، ترنسفر، تهیه فاینال کار، تروکاژ و... آن‌ها در لابراتوار انجام شده است. در خصوص آثاری همچون مختارنامه که از تکنولوژی جدیدتری بهره برده است نیز کار اسکن، تصحیح رنگ دیجیتال و... آن در لابراتوار سازمان صداوسیما صورت گرفته است. تا‌کنون نیز امور فیلم‌های سینمایی مثل ایستاده در غبار، آخرین روز‌های زمستان، سیانور و ماجرای نیمروز ۱ انجام شده و امسال هم پلان‌هایی جهت تحویل به عوامل فیلم ماجرای نیمروز ۲ اسکن شد.

پدرام عظیمی با مدرک دکترای شیمی که در کنار وظایف سازمانی خود به تدریس در دانشگاه نیز مشغول است هم اکنون مدیریت این امور تخصصی را بر‌عهده دارد. او به تبدیل منابع به عنوان نیازی حیاتی اشاره می‌کند که فواید بسیاری برای سازمان و تولیداتش دارد. عظیمی می‌گوید: در ابتدا لابراتوار زیر نظر معاونت فنی بوده سپس در سال‌های ۷۸ -۷۷ زیر نظر مرکز تولید و فنی معاونت سیما قرار می‌گیرد. از سال ۹۵ تا‌کنون و با توجه به نیاز تبدیل فیلم‌ها که در آن سال‌ها احساس می‌شد، مدیریت وقت سازمان تمرکز خود را بر تبدیل منابع آرشیوی معطوف کرد؛ بنابراین لابراتوار به پیکره بخش آرشیو سازمان اضافه شد. ۱۲۰ هزار ساعت فیلم شامل فیلم‌های دفاع مقدس، مستند‌های انقلاب اسلامی، سریال‌ها، تولیدات آموزشی و... در قطعات مختلف در آرشیو برای دیجیتالی شدن، موجود است.

لابراتوار به دلیل مسائل امنیتی که سازمان دارد مورد توجه بسیاری از ارگان‌ها از جمله بنیاد حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)، حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، صنایع نظامی و وزارتخانه‌های مختلف است. عظیمی در این‌باره توضیح می‌دهد: این مراکز علاقه‌مندند که فیلم‌هایشان را در داخل سازمان تبدیل کنند، در کنار این‌که خارج از سازمان هم دیگر لابراتوار فعالی وجود ندارد. لابراتوار وزارت ارشاد نیز فقط به تولیدات خود سرویس می‌دهد. سال گذشته جشنواره‌ای در فرانسه برگزار شد که از دانشگاه سازمان صداوسیما تقاضا کردند یک‌سری آثار برایشان ارسال کنند. پنج، شش فیلم از مستندسازان قدیمی و جدید کشور تبدیل و ارسال شد. این مساله برای کشور و سازمان بسیار خوب بود، چون پس از نمایش تهیه‌کنندگان و کارگردانان مستندساز فرانسوی از تکنولوژی که در این زمینه در کشور ما وجود دارد، تقدیر شد.

عظیمی درباره اثرات تحریم‌ها بر نگهداری و به‌روزرسانی دستگاه‌های قدیمی لابراتوار می‌گوید: اکثر تجهیزاتی که در سازمان داشتیم در گذشته سرویس‌دهی آن‌ها توسط شرکت‌های خارجی صورت می‌گرفته، اما در حال حاضر این دستگاه‌ها هم به‌روزرسانی و هم نگهداری می‌شود و خوشبختانه این توانمندی در داخل کشور وجود دارد و این بومی‌سازی در اکثر دستگاه‌ها انجام شده است. یکی از محسناتی که وجود داشته، این است که امروز می‌توانیم از توانایی متخصصان داخلی استفاده کنیم، زیرا توانستیم اکثر تجهیزاتی که داشتیم را بومی‌سازی کنیم. به غیر از دستگاه اسکنر که یک تکنولوژی بسیار پیشرفته در دنیا داشته و نگهداری آن‌ها شرایط خاص دارد؛ بقیه تجهیزات مثل اصلاح رنگ، PF از لحاظ سخت‌افزاری تا جایی که امکان داشت بومی‌سازی شده. در این امر دوستان فنی بسیار کمک کرده‌اند و جا دارد از ریاست محترم سازمان، معاونت فنی و مدیران ارشد حوزه ریاست که پشتیبانی انجام داده‌اند تشکر کنم.

چرخه تبدیل منابع در لابراتوار چگونه است؟

عظیمی می‌گوید: لابراتوار شامل ۲۵ بخش مختلف است که این ۲۵ بخش شامل سه قسمت کلی می‌شود؛ آنالوگ، دیجیتال و پشتیبانی. بخش آنالوگ شامل واحد‌های ظهور نگاتیو و پوزتیو، اتالوناژ، فیلم تمیز‌کن، چاپ، تروکاژ، قطع نگاتیو، کنترل کیفی، آپارات و آرشیو است. در بخش دیجیتال وقتی خروجی تصویر با کیفیت درخواستی آماده و همراه با صدای آن در واحد تدوین نسبت به تهیه نسخه نهایی قابل ارائه به شبکه اقدام می‌شود. جهت حفظ سیستم‌های موجود نیازمند یک واحد پشتیبانی بودیم که این واحد وظیفه‌اش نگهداری از سیستم‌های دیجیتال و آنالوگ و ارتقای آن است.

او درباره تبدیل منابع صوتی بیان می‌کند: همراه با تبدیل تصاویر، صدای آنالوگ نیز تبدیل به دیجیتال می‌شود. امکان دارد بخشی از فیلم هنگام تدوین مجدد تغییر کرده باشد یا یک تکه از فیلم پریده باشد در این صورت نسخه‌هایی که از آن فیلم موجود بوده را فراخوان می‌دهیم. مثلا از فیلم‌خانه یا آرشیو‌های موجود استفاده می‌کنیم، سپس صدای آن را جدا کرده و روی فیلم قرار می‌دهیم.
نگهداری منابع ارزشمند تصویری در آرشیو و لابراتوار عظیمی توضیح می‌دهد: تا قبل از سال ۹۴ منابعی که در آرشیو نگهداری می‌شدند از شرایط استانداردی برخوردار نبودند، بعد از آن با توجهی که مدیران ارشد وقت و کنونی سازمان به حفظ و نگهداری منابع آرشیوی مبذول داشتند شرایط نگهداری آثار بهتر شده، اما به دلیل مدیریت‌های گذشته که از منابع به خوبی نگهداری نکردند این منابع دچار آسیب شده است. منابع آنالوگ شامل نگاتیو، پزتیو و صدای اپتیک یا مگنت موجود در آرشیو سازمان یا سازمان‌ها و ارگان‌ها پس از مکاتبات لازم و دستور اقدام ابتدا پذیرش شده و بعد به واحد ترمیم سپرده می‌شوند. در این مرحله متخصصان ترمیم پلان به پلان و فریم به فریم فیلم‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند. آسیب‌دیدگی‌های پرفراژ و حاشیه فیلم‌ها ترمیم می‌شوند و شاید این اتفاق برای هر فیلم سینمایی بسته به آسیبی که دیده بین چند ساعت تا چند روز زمان ببرد. وقتی ترمیم انجام شد به قسمت فیلم تمیز کن منتقل و سپس بسته به نیاز فیلم یا به قسمت تله سینما رفته یا اسکن می‌شود.

بیشتر بخوانید:وقتی «من و تو» با آرشیو صدا و سیما «تونل زمان» می‌سازد/ مجری «یهودی»، وزیر تبلیغات پهلوی+ تصاویر

او توضیح می‌دهد: وقتی فیلم اسکن می‌شود صدماتی که از گذشته داشته مثل خط و خش، پریدگی رنگ و... موجود روی فیلم روی تصاویر دیجیتال انتقال پیدا می‌کند، بنابراین در این مرحله یعنی مرحله PF بازسازی به صورت فتوشاپ روی آن انجام می‌شود که بسته به صدماتی که فیلم دیده، چون فریم به فریم آثار مورد بررسی قرار می‌گیرد و این امر زمانبر است. در مرحله تصحیح رنگ، رنگ تصاویر پلان به پلان اصلاح می‌شود. تصحیح رنگ یک فیلم حدود دو هفته و بازسازی یک تا شش ماه زمان می‌برد. ۳۳ قسمت سریال «ولایت عشق» در کمتر از یک سال با کیفیت ۲K تبدیل شد.

استحصال نقره در لابراتوار

جلوگیری از وارد شدن صدمه به آثار موجود یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های حفظ و نگهداری در لابراتوار فیلم است. به همین دلیل این کار نیاز به دانش روز دارد؛ عظیمی توضیح می‌دهد: متاسفانه در گذشته بین آرشیو و لابراتوار یک جدایی وجود داشته و آرشیو بسته به نیاز موجود تحت اجبار تبدیل منابعی را که لازم داشتند خودشان انجام می‌دادند. افرادی که به فیلم‌ها دسترسی داشته‌اند تخصص لازم را نداشتند و بی‌محابا با دست بدون دستکش به فیلم دست می‌زدند. همین اتفاق، چون عرق دست عوامل گوگردی دارد باعث آسیب رساندن به فیلم می‌شود، همچنین هنگام ریواند فیلم جهت تبدیل آسیب‌های زیادی به آن وارد کرده‌اند. از سه چهار سال گذشته به دلیل شرایطی که به وجود آمده فیلم‌ها وقتی تمیز و ترمیم می‌شوند به صورت استاندارد بسته‌بندی شده و در قوطی‌های مخصوص قرار می‌گیرند و به آرشیو و مخزن با یک درجه حرارت مشخص منتقل می‌شوند.

تدوین دوباره یک فیلم در لابراتوار

عظیمی ادامه می‌دهد: گاهی نسخه‌ای که از فیلم تبدیل شده با نسخه‌ای که قبلا تهیه شده متفاوت است و ممکن است بخش‌هایی حذف شده یا پلان‌هایی جابه جا شده باشد، بنابراین ما مجبور می‌شویم فیلم را بر مبنای نسخه درخواستی مجددا تدوین کنیم که کار زمانبری هست. چندی پیش فیلم ۴۰ سالگی، مزد ترس و... را بر اساس همین الگو تدوین کردیم. طی این سه سال حدود پنج تا شش هزار ساعت تبدیل در این امور انجام شده است.

اولین سریال رنگی که در سازمان کار شده سمک عیار است. عظیمی درباره تبدیل، اسکن و پخش آثار این چنینی می‌گوید: با این کار علاوه بر نشان دادن توانمندی سازمان در امر نگهداری و بازسازی نسخه‌های قدیمی یک اثر ماندگار، می‌توان به شناخت بافت فرهنگی دوران ساخته شدن فیلم نیز پی برد.

نقش لابراتوار در اطلاع‌رسانی انقلاب اسلامی

عظیمی می‌گوید: مستند برای آزادی، به سوی آزادی، وقایع شش ماهه اخیر و تپش تاریخی، مستند‌هایی بوده‌اند که از سال ۵۹ تا ۶۱ درباره وقایع انقلاب تولید شده و شبکه‌ها اکنون از آن‌ها استفاده می‌کنند.

لابراتوار نقش اساسی در خصوص اطلاع‌رسانی در زمان انقلاب داشته و اولین خبر پیروزی انقلاب از همین جا بیرون می‌رود. در روز‌های پیروزی انقلاب اسلامی گارد شاهنشاهی در سازمان مستقر شده بوده بنابراین مرحوم نثاری کسی بوده که از رایزر‌های تاسیسات فرار کرده و فیلم ریورسال خبری پیروزی انقلاب اسلامی را برای پخش به بیرون می‌رساند. اگر مستند وقایع شش‌ماهه اخیر را ببینید حضور تانک‌ها و گارد شاهنشاهی را در سازمان نشان می‌دهد.

تعامل لابراتوار با معاونت‌های مختلف سازمان

در شرح وظایف کلی که برای لابراتوار دیده شده تعامل با امور استان‌ها، معاونت برون‌مرزی، معاونت سیما و معاونت سیاسی وجود دارد. فیلم‌های بسیاری از شبکه‌های مختلف در داخل سازمان و خارج از آن برای تبدیل به لابراتوار آورده می‌شود.

عظیمی در توضیح بیشتر می‌گوید: لابراتوار تبدیل منابع را انجام می‌دهد، اما اصل مطلب این است که مستندساز اگر از بیرون درخواست منابعی داشته باشد با مکاتباتی که انجام می‌دهد ارتباطش با اداره کل آرشیو برقرار می‌شود، سپس برای تبدیل منابع دستور صادر و امکان استفاده از منابع فراهم می‌شود. حساسیت‌هایی وجود دارد که امیدوارم این حساسیت‌ها با نظام مندی جدیدی که صورت می‌گیرد روند فعالیت مستندسازان را تسریع کند.

منبع:جام جم

انتهای پیام/