سونوگرافی؛ شگفت‌انگیزترین دستگاه پزشکی در طول تاریخ
اساس کار سونوگرافی بر اساس انعکاس و انکسار است و یا به عبارتی Reflextion رفراکشن است.
به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران، سونوگرافی؛ صوت‌نگاری، پژواک‌نگاری ، اکوگرافی یکی از روش‌های تشخیص بیماری در پزشکی محسوب می شود که با امواج فراصوت کار می‌کند و امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا امروز به بررسی و معرفی این دستگاه پزشکی بپردازد.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی فراصوتی یکی از روش‌های تشخیص بیماری در پزشکی محسوب می شود که به این روش اکوگرافی، پژواک‌نگاری و صوت‌نگاری نیز گفته می‌شود.
این روش بر مبنای امواج فراصوت و برای بررسی بافت‌های زیرجلدی مانند عضلات، مفاصل، تاندون‌ها و اندام‌های داخلی بدن و ضایعات آن‌ها پی‌ریزی شده است.
ببینید: تصاویری عجیب و غریب از رادیولوژی
سونوگرافی در حاملگی نیز کاربرد‌هایی وسیع دارد و از طرفی نیز امروزه سونوگرافی کاربرد‌های درمانی نیز دارد.
تاریخچه پیدایش سونوگرافی
در سال ۱۸۷۶ میلادی، فرانسیس گالتون برای اولین بار پی به وجود امواج فراصوت برد؛ در زمان جنگ جهانی اول کشور انگلستان برای کمک به جلوگیری از غرق شدن کشتی‌هایش توسط زیردریایی‌های کشورآلمان در اقیانوس اطلس شمالی دستگاه کشف‌کننده زیردریایی‌ها به کمک امواج صوتی به نام سونار ابداع کرد.
این دستگاه امواج فراصوت تولید می‌کرد که در پیدا کردن مسیر کشتی‌ها استفاده می‌شد.
این تکنیک در زمان جنگ جهانی دوم تکمیل شد و بعد‌ها به‌طور گسترده‌ای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکاف‌ها در فلزات و سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گرفت.
از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت صوت‌یاب به علم پزشکی وارد شد و به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی تبدیل شد.
نخستین دستگاه تولیدکننده امواج فراصوت در پزشکی، در سال ۱۹۳۷ میلادی توسط دوسیک اختراع شد و روی مغز انسان آزمایش شد.
ببینید: عجیب‌ترین سرقت‌های انجام شده در تاریخ؛ از مغز تا چمن!
اگر چه فراصوت در ابتدا فقط برای مشخص کردن خط وسط مغز بود، اکنون به صورت یک روش تشخیصی و درمانی مهم درآمده و پیشرفت روز به روز انواع نسل‌های دستگاه‌های تولید فراصوت، تحولات عظیمی در تشخیص و درمان در علم پزشکی بوجود آورده است.
اگرچه بر اساس آماری که در سال ۲۰۰۰ گرفته شده اولتراسوند بعلت هزینه پایین‌تر، ایمنی بیشتر، حمل و نقل آسان و امکان ارائه تصاویر زنده بیشترین کاربرد را در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری دارد، ولی بر اساس آمار به ترتیب سی. تی. اسکن (CT) و ام. آر. آی (MRI) و پس از آن تصویربرداری هسته‌ای به‌ویژه مقطع‌نگاری پوزیترون (PET) بیشترین کاربرد را دارند چراکه سامانه فراصوتی دارای محدودیت‌هایی نیز هست از جمله:
امواج فراصوت قابلیت عبور از استخوان را ندارند، همچنین از گاز و هوا نیز نمی‌توانند عبور کنند و بازتاب پیدا می‌کنند، بنابراین روش ایده‌آلی برای تصویربرداری از سینه، روده و معده نیست.
گاز‌های روده‌ای جلوی تصویربرداری از ساختمان‌های داخلی‌تر مثل پانکراس و آئورت را می‌گیرند دیگر اینکه امواج در بافت‌ها افت کرده و به‌عنوان مثال این مسئله تصویر برداری از قلب افراد چاق را با مشکل مواجه می‌کند.
امواج فراصوت به شکلی از انرژی از امواج مکانیکی گفته می‌شود که فرکانس آن‌ها بالاتر از حد شنوایی انسان باشد. گوش انسان قادر است امواج بین ۲۰ هرتز تا ۲۰۰۰۰ هرتز را بشنود.
هر موج (شنوایی یا فراصوت) یک آشفتگی مکانیکی در یک محیط گاز، مایع یا جامد است که به بیرون از چشمه صوتی و با سرعتی یکنواخت و معین حرکت می‌کند.
ببینید: سونوگرافی خانم‌ها توسط آقایان!
در حرکت یا گسیل موج مکانیکی، ماده منتقل نمی‌شود، اگر ارتعاش ذرات در جهت عمود بر انتشار صوت باشد، موج عرضی است که بیشتر در جامدات رخ می‌دهد و در صورتی که ارتعاش در راستای انتشار امواج باشد، موج طولی است.
انتشار در بافت‌های بدن به صورت امواج طولی است.
از این رو در پزشکی با این‌گونه امواج (بالای ۲۰٬۰۰۰ هرتز) سر و کار داریم. در کاربرد‌های تصویر برداری پزشکی، امواج فراصوت در رنج فرکانسی ۲ تا ۲۰ مگاهرتز به کار گرفته می‌شوند.
فرکانس‌های بالاتر از این میزان کاربرد‌های تحقیقاتی و آزمایشگاهی دارند.
اساس کار سونوگرافی
دستگاه سونو شامل:
- پروپ یا Sound
- زاویه (کامپیوتر و اعداد و ارقام را داریم که میتوان محاسباتی انجام داد و نماگیر را در نقاط مختلف Fix کرد و اندازه گیری کرد).
- مانیتور: تصاویر منعکس شده از امواج صوتی را میتوان در آن دید.
انواع پروپ
- پروپ خطی Liner
- پروپ آندوکاویند یا واژینال
- پروپ Pectorial
امروزه بیشتر پروپ Pectorial Liner استفاده می‌شود که در تمام طول دوران بارداری استفاده می‌شود.
پروپ واژینال به خصوص برای تشخیص زودتر در اوایل دوران بارداری استفاده می‌شود، به‌طور مثال:
این مطلب را از دست ندهید: سونوگرافی جالب یک نوزاد مادرش را به اشتباه انداخت! +عکس
الف) در خونریزی‌های اوایل دوران بارداری (کسانی که سابقه ab و EP یا ab ناقص دارند)، ولی ساک حاملگی به نحوی است که نمیتوان از پروپ ابدومینال نگاه کرد از پروپ واژینال استفاده می‌شود که یک هفته جلوتر اگر ساک حاملگی وجود داشته باشد آن را ببینیم.
ب) در ضمن پروپ‌های واژینال در اواخر دوران بارداری نیز استفاده می‌شود:
به‌طور مثال دیدن اسکار سزارین که در چه وضعیتی است، آیا خوب ترمیم شده است یا نه و و بخواهیم به‌طورکامل اسکار سزارین را از نزدیک ببینیم به کار میرود.
ج) پروپ واژینال در مواقعی که بخواهیم تشخیص زودرس مالفورماسیون‌ها را بدهیم به کار میرود به طور مثال: در آنانسفالی‌ها
در مورد آنانسفالی‌ها حتماً جهت تایید آنانسفالی باید ۳ـ۲ سونوگرافیست ماهر نظر بدهند تا مورد قبول باشد که اگر اقدامات سقط درمانی مد نظر باشد هرچه زودتر انجام شود.
اصول تکنیک دستگاه اولترا سونوگرافی
بر اساس امواج ماورای صوتی است که شنیدنی نیست، چون فرکانس بالا دارد پس تاکید می‌شود که پروپ روی گوش جنین گذاشته نشود که ممکن است روی گوش جنین آسیب برساند.
تعداد درخواست روتین سونوگرافی در طول دوران بارداری
۲ بار کافیست، ولی اگر مادر LMP را نمی‌دانست یک سونو دیگر در سه ماهه اول دوران بارداری داده می‌شود.
بیشتر از این موارد ممکن است عوارضی در نهایت روی جنین داشته باشد.
اساس کار سونوگرافی بر اساس انعکاس و انکسار است و یا به عبارتی Reflextion رفراکشن است.
این مطلب را از دست ندهید: مراقب خطرات دستگاه سونوگرافی باشید
اگر یک سری امواج از محیطی وارد محیط دیگر شود در محل تلاقی دو سوم محیط به علت مقاومت صوتی متفاوت در این مرز یکسری منعکس و بیشتر منکسر می‌شود.
امواج منعکس بر حسب یک سری فعل و انفعالات که انجام می‌دهد برمیگردند روی اکران و تصویری که ما روی اکران میبینیم در حقیقت بر پایه انعکاس امواج است به خاطر همین ما تاکید روی پر بودن مثانه در اوایل دوران بارداری داریم.
در ضمن ما یکسری از ژل استفاده میکنیم، چون یکسری حباب هوا مابین این دو محیط بوجود میآید پس مقاومت هوا نمیگذارد امواج منعکس شود در نتیجه ژل زده می‌شود تا انعکاس کامل باشد و تصاویر را ببینیم.
امواج دارای فرکانس‌هایی است.
فرکانسهائی که در امواج اولترا سونوگرافی استفاده می‌شود بین ۲۰ـ۱ مگاهرتز است در نتیجه گوش ما این امواج را نمی شنود.
در سونوگرافی معمولاً ۷ـ۵/۳ مگاهرتز استفاده می‌شود و در داپلر تا ۱۱ مگاهرتز استفاده می‌شود.
بخصوص در شریان مغزی داپلر نمیگذاریم، چون فرکانس بالا ممکن است مغز را آسیب برساند.
انتهای پیام/
