به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، تصور همراه شدن با مردمانی که ساده و سبک بار سفر می‌کنند و هر روز با طی مسیری چند فرسخی سیاه‌چادر خود را در دشت و صحرا برپا می‌کنند، برای بسیاری از گردشگران هیجان‌انگیز است و آنان را علاقه‌مند تجربه کردن این سبک زندگی می‌کند. آنچه جذابیت زندگی در سیاه چادر را برای گردشگران صدچندان کرده و در واقع بدان روح می‌دمد، جریان داشتن زندگی در سرپناهی ساده، از جنس طبیعت و به دور از تجملات دنیای مدرن امروزی در دل طبیعت است. اقامتگاهی که با هتل‌های امروزی زمین تا آسمان فرق دارد.

سیاه چادر، بنایی با دارا بودن تمام اصول علمی یک سازه

سیاه چادر یا قره چادر، چادری است که به عنوان مسکن اصلی عشایر کوچ رو استفاده می شود، کلمه سیاه بخاطر رنگ سیاه موی بز است، از ویژگی‌های موی بز سبک و صاف بودن آن نسبت به موی میش و گوسفندان است که به علت خاصیت ارتجاعی آن زمانی که ریسیده و بافته می شود و نهایتا به صورت مشبک در می‌آید یک عایق مشبک بی نظیر رطوبتی را ایجاد می کند. این عایق ضمن نفوذناپذیری آب، عمل تهویه هوا را هم به خوبی انجام می دهد. از دیگر ویژگی‌های موی بز می توان به خاصیت انقباضی و انبساطی آن اشاره کرد که در زمستان گرم و در تابستان خنک است.

در تهیه سیاه چادر، وظیفه مردان بریدن موی بز و همچنین دوختن لت‌ها به هم است، هر سیاه چادر از چند لت تشکیل می شود و هر لت نواری بافته شده از موی بز سیاه است و زنان لت‌ها را که به شکل یک نوار بافته شده اند را به وسیله دستگاهی بهم می‌بافند، زنان بعد از بافتن لت‌ها آنها را از هر دوطرف بهم می دوزند تا کم کم به شکل سیاه چادر درآید، وظیفه زنان عشایر شستن، پاک کردن حلاجی کردن مو‌ها و تاباندن نخ‌ها بطوری که به حالت الیاف درآیند، است.

تمامی مراحل بافتن سیاه چادر برعهده زنان است و دختران کوچک نیز مادران خود رادر کار بافتن یاری می‌دهند و این فرصتی برای یادگیری و آموختن فنون دوختن سیاه چادر توسط مادران است، زنان برای بافتن سیاه چادر گاه بصورت دسته جمعی کار می کنند تا کار بافتن سریع‌تر به پایان برسد.

کیوان اوژن، کارشناس ارشد معماری که خود از عشایر طایفه دره شوری است، در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: این سازه، برپایه اصول علمی بنا شده است و می‌توان آن را شاهکاری ارزشمند و نتیجه تجربه تاریخ زندگی طولانی یک قوم برشمرد که به علت تغییر شکل سبک زندگی عشایر و یکسری مجموعه عوامل که باعث یکجانشینی عشایر شدند و با توجه به این مطلب که نیاز به سیاه چادر، نیاز زندگی سیار است، این هنر عملا در حال انقراض است.

وی چارچوب سیاه چادر‌ها را چنین توصیف کرد: سیاه چادر یک سقف و دو دیواره به نام گرمن دارد که با سوزن‌های چوبی به هم دوخته می شود، آلاچیق‌ها از ترکیب نی و بادام کوهی تهیه می شوند و بافت ضربدری دارند، پایه‌ها، میخ‌ها، بند‌ها از دیگر اجزای سیاه چادر هستند، این بنا پس از جدا شدن تمام اجزا قابل حمل است.

کیوان اوژن افزود: سیاه چادر گنج و میراثی است که از پدران ما به مارسیده که می توان به آن نگاه اقتصادی کرد و براحتی می توان با تبلیغ برای آن جذب توریست و در آمدزایی کرد، گردشگران بسیاری در سراسر جهان هستند که تمایل دارند از نزدیک سبک زندگی این مردمان زحمتکش را ببینند و چند روزی را در کنار آنان نظاره‌گر فعالیت‌هایی، چون دوشیدن شیر، تهیه ماست، کره‌گیری، روغن‌گیری، پشم‌چینی، قالی‌بافی و بسیاری کار‌های دیگر باشند. مهمان‌نوازی و گرامیداشت سنت‌ها از سوی عشایر برای بسیاری از گردشگران به‌ویژه گردشگران خارجی جذابیت بسیاری دارد. از سویی زندگی عشایر کشور مملو از تلاش، سخت‌کوشی و مبارزه با ناملایمات طبیعت است که این امر در کنار زیبایی‌های زندگی کوچ‌نشینی نیز برای گردشگران، بسیار دیدنی و جذاب است.

لیلا هادی زاده بافنده سیاه چادر  در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: در حال حاضر سیاه چادر تنها به عنوان یک نماد و سمبل استفاده می شود.

وی کمیاب بودن بز سیاه رنگ را از عوامل کاهش بافندگی سیاه چادر دانست و گفت: به دلیل اینکه تنوع رنگ بز‌ها زیاد شده است پیدا کردن بز با رنگ سیاه یکدست دشوار شده است.

صدیقه شهبازی از دیگر بافندگان سیاه چادر از طایفه فارسی مدان بخش ارژن فارس نیز، در این خصوص در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: در حال حاضر چادر‌های برزنتی به علت نصب سریعتر و جمع آوری راحت‌تر جایگزین سیاه چادر شده اند.

وی افزود: زمان قبل مادران ما اقدام به بافت سیاه چادر می کردند که در حال حاضز کسی تجربه کافی برای بافت ندارد و کسی نیست که ببافد.

محمد سلیمی کارشناس صنایع دستی نیز که از عشایر استان فارس است در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: در استان فارس در حوزه صنایع دستی وابسته به عشایر، تکنیک‌های فراوانی را در دست بافته ها داریم که به دلیل کاربرد نداشتن این تکنیک‌ها و محصولات، چون بیشتر برای زندگی خود عشایر بوده، اگر برنامه مدون و جامعی تهیه نشود این تکنیک‌ها به مرور زمان از بین می رود.

وی افزود: بر اساس مستندات، سابقه‌ی سیاه چادر بافی که مسکن اصلی عشایر قشقائی عرب، خمسه و بختیاری است به بیش از هزار سال می رسد.

سلیمی گفت: مدتی پیش به منظور ثبت پرونده سیاه چادر در شورای ثبت تمام اقدامات لازم را انجام دادیم، اما تنها مرحله‌ای که باقی مانده تهیه فیلم زنده از مراحل بافت این محصول بود که بدلیل نیافتن بافنده هنوز به سرانجام نرسیده است.

کارشناس صنایع دستی میراث فرهنگی گفت: به علت کشاورزی و زراعت زیادی که در استان انجام شده عملا بستر زندگی کوچ نشینان ازبین رفته است و ما باید برای حفظ سیاه چادر به عنوان یک نماد اقدامات لازم را انجام بدهیم تا این هنر مردمان ایران زمین که به سادگی و با ابزار‌های ساده مسکنی تهیه کرده اند که کاملا بادوام و زیباست حفظ شود، و این امر توجه بیش از بیش مسئولان را می طلبد.

بافت سیاه چادر یکی از صنایع دستی کهن مردمان عشایر امروز در حالی به دست فراموشی سپرده می شود که زنان کهنسال بافنده این صنایع دستی یکی پس از دیگری از دنیا می روند و نسل جدید نیز با توجه به ورود چادر‌های صنعتی تمایلی به ادامه بافت سیاه چادر ندارند، امیدست با تشویق جامعه عشایری، از سوی متخصصان و برنامه نویسان برای بافت سیاه چادر راهکار‌های مناسبی جهت حفظ و نگهداری این اثر ارزشمند ارائه شود.

انتهای پیام/چ