به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، جایگاه حمل و نقل دریایی در جهان به عنوان مهم‌ترین امکان دسترسی انسان‌ها در طول تاریخ مطرح بوده است و تمدن‌های بسیاری در مناطق و زمان‌های مختلف با تکیه بر این توانایی شکل گرفته‌اند. ایران از دیرباز و با تکیه بر موقعیت جغرافیایی، سیاسی و راهبردی خود یکی از تمدن‌های موثر در حوزه دریانوردی بوده است و وجود ساحل‌های گسترده و موقعیت ممتاز ژئوپلیتیک در کنار دریای عمان و خلیج فارس به کشور ما این فرصت را ارائه کرده است تا از مزیت‌های مختلف دریایی بهره مناسبی ببرد.

فرآیند رشد فعالیت‌های دریایی ایرانیان و گسترش سواحل و بنادر در ایران روند طبیعی و سریع خود را در دوران گذشته طی کرده است، اما حضور برخی از دولت‌های ضعیف و بعضا دست نشانده این فرصت بزرگ خدادادی را به تهدیدی برای استقلال و آزادی ایرانیان تبدیل کرد و هرچند مجاهدان و مبارزان زیادی نظیر رئیس علی دلواری در مبارزه با تجاوزگران به آب و خاک این سرزمین، خاطره‌های شجاعانه‌ای رقم زدند، اما عدم وحدت ملی و نبود دولت‌های مردمی و مبارز، مجاهدت‌های آنان را عقیم کرد و دوره‌هایی از تاریخ این سرزمین به رنگ حضور لشگر بیگانگان آلوده شد.

در دوره‌هایی که پل پیروزی برخی از قدرت‌های جهانی علیه گروه دیگری رقم خورد و حکومت‌های ضعیف و دست نشانده توان دفاع از آب‌های سرزمینی، سواحل، بنادر و راه‌های کشور را نداشتند، شوربختانه در مناطقی از تاریخ ایران مردم رنج و غم زیادی را متحمل شدند و که در اسناد تاریخی به قحطی‌های گسترده و از بین رفتن یک سوم جمعیت کشور اشاره شده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل ادامه شرارت‌های کشور‌های سلطه گر و دست نشاندگان آنها در منطقه، جنگ ناخواسته‌ای بر ملت ایران تحمیل شد که مهم‌ترین سنگر دفاعی کشور در صحنه‌های اقتصادی بنادر ارزشمند ایران و کارکنان فداکار و جان برکف حوزه‌های دریایی کشور بودند. جنگ تحمیلی و همچنین سیاست‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور موجب شد تا در ابتدای امر آمایش بنادر ایران دچار تحول و از ضربه پذیری اقتصاد ایران کاسته شود. در عین حال ظرفیت و کیفیت بنادر گسترش یافت و عرصه گسترده سواحل خلیج فارس و دریای عمان با استقرار بنادری از خرمشهر در غربی‌ترین ساحل این سرزمین تا چابهار، توانایی استقبال از بزرگ‌ترین کشتی‌های اقیانوس پیما را پیدا کرد و از سوی دیگر ظرفیت بنادر کشور به ۱۰ برابر افزایش یافت.

این تحول هرچند مثبت و قابل تقدیر است، اما به هیچ وجه در خور شأن ملت ایران و موقعیت سوق الجیشی آن نیست. تحولات ۴۰ سال گذشته به ویژه استقلال کشور‌های آسیای میانه و قفقاز فرصت‌های بی شمار دیگری را در مسیر توسعه حمل و نقل ایران به وجود آورده است که اتفاقا نقشی بسزا در ایجاد امنیت بیشتر برای کشور دارد که متاسفانه با شرارت‌های دشمنان خارجی و عدم توجه کافی نهاد‌های تصمیم‌گیر داخلی این فرصت بالقوه، بالفعل نشده است تا برخلاف سواحل مهم دنیا که عمده تراکم جمعیت جهان را در خود جذب کرده اند، میزان تراکم جمعیتی در سواحل مکران کمتر از ۱۰ درصد متوسط تراکم جمعیتی کشور باشد.

علاوه بر این با وجود مزیت بالای بنادر کشور از جمله بندر شهیدرجایی با پسکرانه‌هایی قابل اشاره، اما موقعیت و رده بندی بنادر ما نسبت به برخی از بنادر منطقه نظیر جبل علی از جایگاه و موقعیت مناسبی برخوردار نیست و بر نهاد‌ها و سازمان‌های کشور واجب است که با تغییر رویکرد خود به توسعه مناطق مستعد کشور در نقاط ساحلی با نسبت بیشتر در قبال مناطق برخوردار و توسعه زیربنا‌ها در این مناطق، بپردازند و ضمن افزایش بهره وری ملی در استفاده از موقعیت‌های سرزمینی گسترده ایران و کاهش آثار مخرب زیست محیطی در توسعه نامتوازن مناطق مرکزی و شمالی کشور که آثار آن در سال‌های اخیر به خوبی مشهود است موجبات رشد و توسعه نقاط ساحلی کشور را رقم بزنند. در عین حال باید از استقرار صنایع آب بر در مناطق مرکزی کشور خودداری کرد و با تغییر رویکرد نسبت به این مسئله و استقرار واحد‌های تولیدی و صنعتی در مناطق ساحلی کشور ضمن حل مشکلات زیست محیطی که برای مناطق مرکزی کشور به وجود می‌آید، امکان پیشرفت در نوار ساحلی را به وجود آورد.

سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان نهاد ملی و حاکمیتی در فعالیت‌های دریایی کشور باید با رویکردی توسعه‌ای که در قوانین مربوط به تشکیل آن پیش بینی شده است و با توجه به پیشرفت‌های فنی و تکنولوژی‌های روز دنیا در فعالیت‌های دریایی و بندری، خود را به داشتن اطلاعات روز دنیا مسلط کند و با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و مجرب که در تمامی حوزه‌های دریایی و بندری کشور در بخش خصوصی و دولتی وجود دارد و به عنوان مهم‌ترین سرمایه کشور تلقی می‌شود در بحرانی‌ترین شرایطی که اقتصاد ایران با آن روبه‌روست به نحوی مطلوب عمل کند.

در پایان تاکید می‌کنم که هرچند کشور در شرایط تحریم قرار دارد و روز‌های سختی را از نظر اقتصادی سپری می‌کند، اما با وجود بیش از ۱۴۰ هزار ملوان مجرب و دارای گواهینامه که بالغ بر ۱۱ هزار نفر از آنها دارای گواهینامه‌های اقیانوس‌پیما هستند باید از ناوگان گسترده تجاری، نفتی و خدماتی کشور در حوزه دریایی بهره گیریم و با وجود بنادر بزرگ و مجهز در شمال و جنوب کشور امکان ارائه خدمات به تمامی کشتی‌های بزرگ و کوچک جهان را با نرم‌های مورد قبول جهانی فراهم کنیم.

محمد سعیدنژاد- مدیر عامل سابق سازمان بنادر و دریانوردی

انتهای پیام/