دلایل مخفی ماندن مزار حضرت فاطمه زهرا (س) / چرا خطبه فدکیه با حمد الهی شروع می‌شود؟
یک پژوهشگر دینی و استاد حوزه به بررسی بخش‌هایی از خطبه فدکیه پرداخته و دلایل مخفی ماندن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها را مطرح کرده است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، چهارده قرن می‌گذرد که مزار مطهر مادر اهل‌بیت علیهم‌السلام، حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها مخفی مانده و شیعیان و محبان آن حضرت محلی برای زیارت ندارند. شاید قرار است که مکان دقیق آن مزار مطهر به عنوان رمز و راز الهی پنهان بماند تا ذهن و فکر مردم برای همیشه تاریخ با این پرسش اساسی مواجه و درگیر باشد که دلیل شهادت مظلومانه آن حضرت چه بود؟ چرا آن بانوی بزرگوار را شبانه و مخفیانه دور از چشم مدعیان اسلام و مسلمانی دفن کردند؟ چرا هنوز هم شیعیان و مردم آزاده خوی جهان از زیارت آن مزار مطهر محروم مانده‌اند؟ چگونه باید در دوران مخفی ماندن قبر مطهر عزاداری کرد؟
خبرنگار ما در گفتگویی که با آیت‌الله محمدحسن تحریری، پژوهشگر دینی و استاد حوزه، انجام داده به بررسی بخش‌هایی از خطبه فدکیه پرداخته و دلایل مخفی ماندن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها را مورد بررسی قرار داده است. این استاد حوزه و پژوهشگر دینی تأکید کرده است: «مخفی بودن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، غیبت طولانی امام عصر علیه السلام، همچنین برخی مسائل مهم مانند مبهم بودن شب قدر و تردید داشتن میان سه شب و یا ابهامی که در مورد اسم اعظم خداوند وجود دارد، مسائلی هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند. در واقع باید فلسفه این امور باید از نظر دینی مورد بررسی قرار بگیرد.»
بیشتر بخوانید: برترین اقدام برای حفظ شخصیت زن در اسلام از دیدگاه حضرت زهرا (س)
آیت‌الله تحریری همچنین یادآوری کرده است: «بعضی از بزرگان دینی گفته‌اند که مسئله مخفی بودن قبر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها یکی از اسرار الهی است و اصولاً کلمه «سر» به معنی چیز مخفی است که شاید بر افراد کمی مکشوف شود. به همین دلیل است که این راز الهی پنهان مانده است. برخی نیز این گونه عنوان کرده‌اند که دلیل مخفی بودن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها این بوده که این مسئله در ذهن و فکر مردم باقی بماند که هتک حرمت و ظلمی به ایشان شد، به چه دلیلی و بر چه اساسی بوده و انسان‌ها برای همیشه تاریخ با این مسئله مواجه باشند که چه مسئله‌ای موجب شد حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها بخواهند که شبانه و مخفیانه، دور از چشم دیگرانی که به وضوح آن‌ها را نام می‌برند، بر ایشان نماز خوانده شود و دفن شوند. در واقع دفن مخفیانه و شبانه حضرت زهرا سلام‌الله علیها با ظلمی که بر ایشان شد، آن قدر به یکدیگر نزدیک هستند که ناخودآگاه ذکر علت، معلول را هم به همراه دارد.»
شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها بهای زنده ماندن اسلام بود
* در روایات مشاهده می‌کنیم که تأکید شده است مردم در ایام عزای حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها اقامه عزا کنند و مراسم سوگ آن حضرت را به صورت عمومی و دسته‌جمعی برگزار کنند. دلیل و حکمت این توصیه اسلامی چیست؟
ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در حقیقت ایام حزن آل الله علیهم‌السلام است و یقیناً امام زمان علیه السلام عزادار هستند. به همین دلیل لازم است که شیعیان سعی کنند با برگزاری مراسم عزا، شریک در غم آن حضرت باشند و به خصوص با انجام فعالیت‌های دینی و پایبندی به اصول اسلامی، در جهت پیش بردن اهداف آن حضرت برای مصالح گسترده اسلامی گام بردارند که هزینه‌های سنگین و مهمی که در این راه شده است، همین واقعه‌ای است که منجر به شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها شده است.
رابطه شکر با ازدیاد نعمت در خطبه فدکیه
* می‌دانیم که خطبه فدکیه که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها آن را ایراد فرموده‌اند، با حمد خداوند متعال شروع می‌شود؛ آنجا که حضرت می‌فرمایند: «الحمدالله علی ما انعم؛ سپاس خداوند را که به ما نعمت داد» این گونه حمد الهی در ابتدای خطبه فدکیه چه مفهومی دارد؟ و چرا حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها این گونه خطبه خود را شروع کرده‌اند؟
همان طور که در پرسش اشاره کردید اولین موضوعی که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در خطبه خود به آن اشاره می‌کنند، نعمت‌های خداوند متعال است و بیان خود را با سپاس شکر به دلیل نعمت‌ها آغاز می‌کنند. در ادامه آن هم ویژگی‌ها و مشخصاتی از ذات حضرت حق را بیان می‌کنند تا پروردگار را از طریق آثار و صفات معرفی کنند.
در فراز اول خطبه مشاهده می‌کنیم در عین اینکه بنابراین گذاشته شده که برای انسان آن دوران و مردم آن زمان اتمام حجت شود، بناست تا ابد محتوای معارفی برای همه انسان‌ها به صورت کافی تأمین شود. در کنار آن نیز یک نکته را فریاد می‌زند که از نسبت‌های ناروایی که به خاندان نبوت و رسالت علیهم‌السلام زده می‌شد، تبری می‌جویند.
* به این ترتیب محتوای خطبه فدکیه درصدد اصلاح سوءبرداشت‌ها از موضوع نبوت و امامت است؟
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها این گونه بیان می‌فرمایند تا اگر سوء برداشتی در این زمینه وجود دارد برای همیشه اصلاح شود. اگر مطلبی به ناروا عنوان شود، ایشان فاصله خود را از این عناوین تذکر می‌دهند. اتفاقاً کسی که بناست بر مسیر ولایت باشد، توحید را در معنا و مفهوم وسیع خود درک کرده است. به همین دلیل است که حضرت زهرا سلام‌الله علیها بیان خود را با توحید و ذکر صفات و اسماء الهی و شکر از درگاه حضرت حق شروع کرده‌اند.
در واقع آن حضرت با بیان «الحمدالله» در ابتدای سخن خود عنوان می‌فرمایند که ایشان به عنوان مدافع حریم نبوت و امامت، بهترین کسی هستند که می‌دانند حمد و سپاس شایسته درگاه خداوند متعال است. این گونه ستایش کردن خداوند متعال، نه برای یک نعمت خاص، بلکه برای تمامی نعمت‌ها و مطلق نعمت و خیر‌ها مطلبی است که حضرت زهرا سلام‌الله علیها در ابتدای خطبه خود به بهترین وجه به آن اشاره کرده‌اند. این معنای بزرگی است که باید مورد توجه خاص شیعیان و مردم آزاده جهان باشد.
خطبه فدکیه، بهترین مسیر شناخت الهی است
* با این بیان، بررسی خطبه فدکیه می‌تواند مسیر مهمی برای شناخت شخصیت، دانش و معرفت حضرت زهرا سلام‌الله علیها باشد.
همین طور است. اگر خطبه فدکیه به درستی تبیین شود و کلمات و عباراتی که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها بیان فرموده‌اند مورد تفسیر و بررسی قرار بگیرد، شکی نیست که هر انسان آزاده‌ای می‌تواند شناختی از آن حضرت پیدا کند؛ در عین حال که این خطبه، مسیری برای شناخت خداوند متعال است.
همه انسان‌ها باید بدون هر گونه موضع‌گیری خود را در برابر خطبه فدکیه قرار بدهند و وجدان بیدار خود را به قضاوت بگیرند که چه کسی می‌تواند این گونه خداوند را ستایش کند، او چه کسی است که این گونه خدای متعال را شناخته است. به این ترتیب است که هم شخصیت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها شناخته می‌شود و هم خداوندی که از او دم می‌زند.
به این ترتیب می‌توان راه نجات و سعادت را از طریق خطبه حضرت فاطمه سلام‌الله علیها پیدا کرد. چراکه در این خطبه خداوند متعال به خوبی معرفی شده است که همه ویژگی‌های کمالی و ثبوتی در او هست.
* در رابطه با حمد الهی که در ابتدای خطبه فدکیه به آن اشاره شده است با افزایش نعمت، در آیات قرآن کریم تأکید شده است که: «لئن شکرتم لازیدنکم؛ اگر شکر را به جای بیاورید نعمت را برای شما زیاد می‌کنیم» به نظر می‌رسد اینکه ما امروز از نعمت ظهور اهل‌بیت علیهم‌السلام و وجود مبارک حضرت زهرا سلام‌الله علیها در جامعه بی‌بهره شده‌ایم، به این دلیل است که مردم شکر این نعمت را به جا نیاوردند که حتی از زیارت مزار مطهر حضرت زهرا سلام‌الله علیها محروم شده‌ایم. شاید پنهان بودن مزار آن حضرت مانند غیبت امام زمان علیه السلام در زمره همین کفران نعمت باشد.
همین طور است. باید به این موضوع به طور ریشه‌ای پرداخته شود که یکی از مهم‌ترین پیچیدگی‌هایی که در برخی از مسائل دینی ما وجود دارد، باید چرایی آن را از منابع حدیثی و قرآن کریم به دست آورد.
مخفی بودن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، غیبت طولانی امام عصر علیه السلام، همچنین برخی مسائل مهم مانند مبهم بودن شب قدر و تردید داشتن میان سه شب و یا ابهامی که در مورد اسم اعظم خداوند وجود دارد، مسائلی هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند. درواقع باید فلسفه این امور باید از نظر دینی مورد بررسی قرار بگیرد.
مخفی ماندن مزار حضرت زهرا سلام‌الله علیها؛ امتحان یا نتیجه کفران نعمت؟!
* آیا این ابهامات را باید به منزله امتحان الهی دانست یا قدر ندانستن نعمت‌های خدا؟ در واقع می‌خواهیم بدانیم چرا مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها پس از قرن‌ها بر ما پنهان است؟
این مخفی بودن قبر را در مورد حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام داشته‌ایم. در صورتی که این مسائل پس از این که خلیفه‌های ستمگر از دنیا رفتند و زمینه‌ای برای فعالیت شیعیان فراهم شد، از بین رفت و مزار مطهر آن بزرگان برای مردم مشخص شد.
* ولی این مسئله در مورد مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها مکشوف نشده است.
بله. شاید پنهان ماندن مزار مطهر آن حضرت رمز و رازی دارد که باید ذهن مردم را متوجه این موضوع کند که چطور حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها مظلومانه به شهادت رسیدند.
دلایل مخفی ماندن مزار مطهر حضرت فاطمه سلام‌الله علیها
* چه دلایل دیگری برای پنهان ماندن مزار مطهر حضرت فاطمه سلام‌الله علیها مطرح شده است؟
عده‌ای از علما معتقد هستند که شاید دلیل پنهان ماندن مزار این است که عدم امنیت نسبت به مشخص شدن مرقد مطهر وجود دارد. به این معنا که تا سالیان سال هراس از هتک حرمت و شأن ایشان وجود داشته است.
بعضی از بزرگان دینی هم گفته‌اند که مسئله مخفی بودن قبر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها یکی از اسرار الهی است و اصولاً کلمه «سر» به معنی چیز مخفی است که شاید بر افراد کمی مکشوف شود. به همین دلیل است که این راز الهی پنهان مانده است.
برخی نیز این گونه عنوان کرده‌اند که دلیل مخفی بودن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها این بوده که این مسئله در ذهن و فکر مردم باقی بماند که هتک حرمت و ظلمی به ایشان شد، به چه دلیلی و بر چه اساسی بوده و انسان‌ها برای همیشه تاریخ با این مسئله مواجه باشند که چه مسئله‌ای موجب شد حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها بخواهند که شبانه و مخفیانه، دور از چشم دیگرانی که به وضوح آن‌ها را نام می‌برند، بر ایشان نماز خوانده شود و دفن شوند. درواقع دفن مخفیانه و شبانه حضرت زهرا سلام‌الله علیها با ظلمی که بر ایشان شد، آن قدر به یکدیگر نزدیک هستند که ناخودآگاه ذکر علت، معلول را هم به همراه دارد.
* آیا حکمت‌های دیگری هم درباره این امتحان الهی عنوان شده است؟
مرحوم شیخ صدوق در کتاب علل الشرایع موضوعی را در این رابطه عنوان کرده است. در جلد اول این کتاب بابی نوشته شده که علت امتحان‌هایی که خداوند از برخی از بندگان خود از جمله حضرت یعقوب علیه السلام می‌گیرد، مورد بررسی قرار گرفته است. چون می‌دانیم که حضرت یعقوب علیه السلام، از فرزند خود دور شد، آن هم فرزندی که نه تنها شایسته بود و آن حضرت مهر پدری نسبت به او داشت، بلکه آن فرزند یکی از برترین و شایسته‌ترین بندگان خدا بود.
این روایت مستند و صحیح است که از ابوحمزه ثمالی نقل شده است. ابوحمزه می‌گوید که همراه امام زین‌العابدین علیه السلام بودم. آن حضرت خادمی به نام سکینه داشتند که او را مورد خطاب قرار دادند و فرمودند: هر نیازمندی که به در خانه آمد او را محروم و بدون نعمت برنگردان و هرچه که امکان هست به او کمک کن. ابوحمزه سؤال می‌کند: «هر کسی که به در خانه می‌آید و اظهار نیاز می‌کند شاید نیازمند نباشد و شاید این گونه حق محرومین ضایع شود!» امام زین‌العابدین علیه السلام تأکید می‌کنند که: «هیچ نیازمندی را نباید از در خانه محروم کرد تا ابتلا و امتحانی که برای حضرت یعقوب علیه السلام صورت گرفت، برای خاندان اهل‌بیت علیهم‌السلام هم اتفاق نیفتد.»
ابوحمزه می‌گوید: «آن چه ابتلایی بود؟» امام زین‌العابدین فرمودند: «حضرت یعقوب علیه السلام همیشه فقرا را اطعام می‌کرد. روزی فقیری به او مراجعه می‌کند. خانواده آن حضرت از او استقبال نمی‌کنند و او محروم برمی‌گردد و آن شب را گرسنه می‌گذراند و با خدا این گونه نجوا می‌کند که خدایا! تو شاهد باش که من از در خانه پیامبر تو گرسنه و ناامید برگشتم.» در روایت ذکر شده که به این دلیل بود که حضرت یوسف علیه السلام سال‌ها از خانواده خود دور شد و آن غیبت صورت گرفت. امام سجاد علیه السلام این گونه تبیین می‌کنند که: «ما اهل‌بیت علیهم‌السلام همه فقرا را اطعام می‌کنیم، چون در پس پرده محروم کردن نیازمندان، محرومیت‌ها و از دست دادن‌هایی روی می‌دهد.»
با کمک به نیازمندان، زمینه ظهور را ایجاد کنیم
* این نوع اتفاقات و محرومیت‌ها برای ما، انسان‌های معمولی و غیر معصوم هم روی می‌دهد؟
اگر از نظر سبک زندگی و کاربردی نگاه کنیم، افرادی که با اظهار نیاز به ما مراجعه می‌کنند را با هر عنوانی کمک کنیم. شاید همین بی‌توجهی‌های ما نسبت به امور نیازمندان موجب شود زمینه‌های غیبت برای امام زمان علیه السلام بیشتر شود. حتی شاید همین کم‌توجهی به امور نیازمندان دلیل پوشیده و مخفی ماندن مزار مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها باشد.
منبع: تسنیم
انتهای پیام/
