یکی از توفیقات برجسته و قابل توجه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در طول چهار دهه اخیر به عرصه زراعت و کشاورزی معطوف می‌شود، حوزه‌ای که با مطالعه اعداد و ارقام احصاء شده در این بخش، به رشد و توسعه برجسته ایران اسلامی نسبت به دوران پیش از انقلاب پی خواهیم برد.

به گزارش خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، زراعت و کشاورزی یکی از حوزه‌های بسیار تأثیرگذار و تعیین کننده در تحقق و حصول توسعه اقتصادی کشور به شمار می‌رود و در واقع امر در خلاء و فقدان این مهم، پیمایش مسیر توسعه، امری ابتر، ناقص و ناممکن خواهد بود.

با مطالعه سیر پیشرفت و توسعه کشور‌های مترقی و پیشرفته جهان، این واقعیت محرز می‌شود که تمام جوامع توسعه یافته، در بخش زراعت و کشاورزی به رشد و پیشرفت نایل شده‌اند و به واقع یکی از پیش نیاز‌های موفقیت و توسعه اقتصادی به رشد و پیشرفت در عرصه زراعت و کشاورزی معطوف می‌شود.

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و ساقط شدن رژیم طاغوتی، کشور ایران، در سایه حاکمیت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، در بخش‌های متعدد به پیشرفت و موفقیت نایل شد که یکی از این حوزه‌ها به بخش اقتصادی معطوف می‌شود.

البته عرصه اقتصادی، حوزه‌ای فراخ و گسترده است که طبیعتا بررسی تمامی مولفه‌های توسعه در نظام اقتصادی در قالب یک گزارش نمی‌گنجد، بنابراین با توجه به عمق مسئله، تلاش می‌شود در ادامه سلسله گزارش‌ها، تبیین و واکاوی توفیقات جمهوری اسلامی ایران در عرصه اقتصادی و زیر شاخه‌های مرتبط با آن، به موضوع زراعت و کشاورزی و موفقیت‌های حاصل شده در این بخش پرداخته می‌شود.

ایران یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان محصولات زراعی و کشاورزی در دوران پهلوی

وابستگی به واردات در حوزه زراعت و کشاورزی از آفات و معضلاتی است که اقتصاد و زراعت کشور را نابود می‌سازد و به تبع هر آنچه بر عمق این عارضه افزوده شود، به همان میزان بر سرعت و شتاب ویرانی و نابودی اقتصاد افزوده خواهد شد.

با وجود اثبات این قاعده شوم، متاسفانه در دوران پهلوی حوزه زراعت و کشاورزی کشور به شدت به واردات وابسته بود و این وابستگی از نمونه سخت‌ترین و ویران کننده‌ترین وابستگی‌های اقتصادی به شمار می‌رود، زیرا به تبع هرگونه خلل و نارسایی در این بخش، استقلال و امنیت غذایی کشور دچار خلل و مخاطره خواهد شد.

اساسا کشوری که در عرصه زراعت و کشاورزی و به تعبیری تأمین ارزاق مورد نیاز عموم مردم، دچار وابستگی است زمینه سرسپردگی آن در بالاترین حد ممکن، فراهم می‌شود و این عارضه، به پاشنه آشیلی تبدیل می‌شود که در مواقع حساس و بحرانی، کشور وابسته به شدت اسیر دستِ مطالبات و خواسته‌های کشور‌هایی قرار می‌گیرد که ارزاق مورد نیاز مردم از مبادی صادراتی آن‌ها تامین و مهیا می‌شود.

بنابر مطالعات موجود، در دوران پهلوی (به‌ویژه پهلوی دوم) به دلیل اتخاذ برخی از سیاست‌های نادرست، همچون انقلاب سفید، عرصه زراعت و کشاورزی ایران به ویرانه‌ای تبدیل شد که خاکستر این ویرانی بر گُرده وابستگی استوار شده بود.

این در شرایطی است که پس از انقلاب اسلامی ایران با اتخاذ تدابیر هوشمندانه تلاش شد با اعمال اصلاحات مقتضی، از ضریب این وابستگی کاسته شود تا جایی که بنابر آمار‌های بانک جهانی و با محاسبه ارزش افزوده عرصه زراعت (به قیمت ثابت سال ۲۰۱۰ میلادی)، رشد حوزه کشاورزی ایران زمین به نسبت دوران پهلوی ۳۰۰ درصد برآورد شده است.

از رشد ۵ برابری برداشت گندم تا افزایش ۷۰ درصدی کشت برنج

به صورت مشخص، در خصوص گندم به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین محصولات زراعی با سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، میزان تولید این محصول به نسبت دوران پیش از انقلاب پنج برابر شد و بنابر آمار موجود میزان تولید گندم در سال‌های ۵۶ و ۵۷ نزدیک به ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن و میزان واردات گندم در سال‌های قبل از انقلاب بیش از یک میلیون و ۱۴۰ هزار تن بوده است.

اما به تدریج بعد از پیروزی نقلاب اسلامی، بیش از  ۹۰ درصد از نیاز کشور به محصولات مهم و استراتژیک همچون گندم، جو و برنج، نیاز داخلی به واسطه کاشت و برداشت داخلی تأمین می‌شود.

بنابر آخرین آمار منتشر شده با اجرای طرح خودکفایی گندم، ایران با تولید ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن و خرید ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تن گندم مازاد نیاز کشاورزان در این محصول اساسی به خودکفایی رسیده و علاوه بر قطع وابستگی، شاهد صادرات چندین میلیون تنی این محصول هستیم.

البته بعضا در برخی مواقع، این میزان از تولید با کاهش همراه می‌شود که مقدار و ضریب آن جزئی و ناچیز است و در واقع، توان تولید گندم در ایران به میزانی است که استقلال و امنیت غذایی کشور در این عرصه به نحو شایسته‌ای حفظ  شده است.

از دیگر سو، در ارتباط با محصولی همچون برنج، که بدون تردید یکی از اصلی‌ترین خوراکی‌ها در سبد غذایی خانوار‌های ایرانی محسوب می‌شود ضریب تولید آن با رشد و افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی همراه شده که قاعدتا متناسب با همین ضریب افزایش از میزان واردات آن کاسته شده است.

با در نظر گرفتن جمعیت ۸۰ میلیون نفری ایران در حال حاضر و مد نظر قرار دادن افزایش بیش از ۲ برابری تعدد و تکثر جمعیت به نسبت دوران پیش از انقلاب (که میزان جمعیت این مرز و بوم در آن دوران، ۳۶ میلیون نفر برآورد می‌شد)، بیش از پیش به اهمیت دستاورد‌های عرصه زراعت و کشاورزی در چهل سال اخیر پی خواهیم برد.

سرانه مصرف در طول دهه‌های اخیر به میزان قابل توجهی رشد داشته و در صورت استمرار وضعیتی که کشور در حوزه زراعت در دوران پیش از انقلاب با آن مواجه بود، یقینا مردم این مرز و بوم با چالش‌هایی جدی و اساسی در بخش تأمین ارزاق مواجه می‌شدند.

توفیقات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، صرفا به عرصه گندم، جو و برنج خلاصه نمی‌شود، بلکه در حوزه تأمین گوشت سفید و قرمز مورد نیاز جامعه سیر موفقیت‌های نظام، کم نظیر به نظر می‌رسد تا جایی که امروزه بخش عمده نیاز کشور به مرغ، تخم مرغ، دام، شیر و غیره به واسطه اتکای به توان داخلی تأمین و عرضه می‌شود.

عرض اندام میوه‌های ایرانی در بازار کشور‌های خارجی

پهنه وسیع جغرافیایی ایران و موقعیت خاص اقلیمی این مرز و بوم از ظرفیت‌های بالقوه‌ای است که متاسفانه در دوران پیش از انقلاب اسلامی به دلیل غفلت‌ها، کم توجهی‌های بسیار، آنچنان که باید مورد استفاده قرار نگرفت.

آنچنان که اخبار و گزارش‌های موجود نشان می‌دهد در حال حاضر به دلیل کیفیت بسیار بالای میوه‌های ایرانی همچون مرکبات، انار، انبه، خرمالو، هلو، شلیل، زردآلو و غیره تقاضای قابل توجهی برای خرید این محصولات از سوی کشور‌های خارجی وجود دارد و به واقع در سایه تدابیر اتخاذ شده و تلاش باغداران و کشاورزان، میوه‌های ایرانی علاوه بر تأمین مایحتاج داخلی، در بازار کشور‌های خارجی نیز عرضه اندام می‌کنند و این در شرایطی است که در دوران پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، بخش قابل توجهی از بازار کشور، به عرصه‌ای برای عرضه میوه‌های وارداتی و خارجی تبدیل شده بود.

البته طرح این موضوع، به معنای عدم واردات هیچ‌گونه میوه‌ای در بازار‌های داخلی ایران (در دوران کنونی) نیست و به هر ترتیب به اقتضای شرایط و به دلیل برخی از نارسایی‌ها همچون نوسانات دمایی، سرمازدگی و غیره دستگاه‌های ذی‌ربط به واردات برخی از اقلام و محصولات مبادرت می‌ورزند، اما این به معنای غفلت از ظرفیت‌های داخلی و تبدیل شدن این موضوع به یک رویکرد و رویه‌ای دایمی نیست.

در این میان، برخی از محصولات ایران همچون زعفران، پسته و انار و غیره به برندی خاص و شهره در جهان مبدل شده‌اند که با تقویت توسعه آن، می‌توان ضریب صادرات محصولات غیر نفتی را بیش از پیش ارتقا بخشید، آنچنان که در چهل سال اخیر موفقیت‌های بسیاری در این بخش  حاصل شده، به‌گونه‌ای که در حال حاضر، از کشور ایران به عنوان بزرگترین تولید کننده زعفران جهان یاد می‌شود.

اجرای طرح‌های ویژه حمایتی از زارعان و باغداران

با وجود برخی مشکلات و نارسایی‌ها در طول سالیان و دهه‌های گذشته، بنابراین حمایت و پشتیبانی از زارعان و باغداران به عنوان یک دستور کار اصلی و ویژه در اولویت دستگاه‌های ذی ربط قرار داشته است.

در صورت فقدان پیاده سازی طرح‌های حمایتی، انگیزه لازم برای پرداختن به فعالیت‌های زراعی و باغی تضعیف می‌شود و به تبع آن، ظرفیت‌های بالقوه کشور در این عرصه دچار رخوت و انزوا خواهد شد.

خوشبختانه در حال حاضر، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با تعریف تسهیلات ویژه و عرضه آن به متقاضیان و فعالان عرصه مذکور، خرید‌های تضمینی و حمایت از خسارات دیدگانی که در اثر مواجهه با پدیده‌هایی همچون خشکسالی دچار بحران می‌شوند و گسترش دامنه بیمه محصولات زراعی و دامی، (در حد توان و بضاعت دستگاه‌های متولی)، حمایت فزاینده‌تر از کشاورزان و دامداران را عملیاتی ساخته است.

آنچنان که اخبار و آمار منعکس شده در رسانه‌ها نشان می‌دهد، حجم تولید محصولات زراعی در ایران (در طول ۳۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی) با رشد ۱۹۵ درصدی همراه شده که در نوع خود قابل توجه و کم نظیر به نظر می‌رسد.

گزارش فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) در ارتباط با وضعیت زراعت و کشاورزی ایران در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی حاکی از این واقعیت است که مجموع تولیدات ایران در صد رقم محصول زر اعی در سال ۱۹۷۸ حدود ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده و این در شرایطی است که عدد و رقم مذبور در سال ۱۳۸۶ به بیش از ۸۴ میلیون و ۱۰۴ هزار تن افزایش پیدا کرده که رشدی معادل ۵۵ میلیون تن را به تصویر می‌کشد.

این میزان از رشد، در شرایطی حاصل شده که کشور ایران از حیث تامین آب و پدیده خشکسالی با نارسایی‌هایی جدی روبه‌رو است و با در نظر گرفتن این مولفه ها، بیش از پیش به اهمیت توفیقات حاصل شده پی خواهیم برد.

مجموعه این اعداد و ارقام، گواهی است بر عزم جدی و راسخ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برای توسعه و پیشرفت در حوزه زراعت و کشاورزی که قطعا با اتخاذ تدابیر هوشمندانة هر چه بیشتر، بر ضریب توفیقات حاصل شده افزوده خواهد شد.

البته طرح این موضوع، نافی وجود برخی از کاستی‌ها و مشکلات در عرصه‌های زراعی و باغی نیست و به هر ترتیب برای رسیدن به ایده آل می‌باید اقدامات عملیاتی جدی تری اجرایی شود، اما برای احصاء ضریب پیشرفت در هر حوزه‌ای باید شرایط فعلی را با نقطه و دوره‌ای مشخص، مقایسه کرد و وقتی از این زاویه به دستاورد‌های حاصله نگریسته می‌شود به‌صورت عمیق تری به اهمیت موفقیت‌های کسب شده در طول چهل سال اخیر پی خواهیم برد.

گزارش از ناصر رمضانی

انتهای پیام/