به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، ایران همواره دارای شخصیت‌های بزرگ علمی، سیاسی، فرهنگی وفقهی بی‌نظیری بوده که هر یک از آن‌ها در طول تاریخ قربانی رشک حاسدان، نیرنگ حسودان، توطئه بیگانگان و بی‌خردی و بی تدبیری عناصر داخلی شدند.
میرزاتقی خان امیرکبیر، پیش قراول مبارزه با استعمار یکی از رجال سیاسی و بزرگ ایران است که با دسیسه و توطئه عناصر داخلی و خارجی بویژه دسیسه‌های نخبه کش انگلیس از تیغ بران توطئه‌گران و مکر مکاران سیاست جرعه نوش جام شهادت، مردانگی و فضیلت و فرهنگ و فرزانگی برای همه اعصار تاریخ در حمام فین کاشان شد.
میرزاتقی خان امیرکبیر، امیری صاحب فضیلت، فرهنگ، فرزانگی و غیرت ایران دوستی و وطن پرستی یکی از این شخصیت‌های بی نظیر است که با چاشنی مکر زنانه و غفلت شاه قربانی دسیسه‌های سیاست پشت پرده انگلیس و توطئه و نیرنگ این استعمار نخبه‌کش شد.
۲۰دیماه سالروز شهادت امیرکبیر بهانه‌ای شد تا با شخصیت سیاسی، فرهنگی، علمی و اجتماعی این امیر فرزانه بیشتر آشنا شویم.
امیرکبیر صدراعظمی بود که همه خدمات را فقط در سه سال و نیم انجام داد
خسرو معتضد، تاریخ دان، روزنامه نگار و کارشناس برجسته برنامه‌های تاریخی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار
گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از
اصفهان،با اشاره به اینکه خانواده میرزا تقی خان امیرکبیر از ابتدا یک خانواده دیوان‌سالاری و در دستگاه دولت (عباس میرزا) بودند گفت: عباس میرزا (در فاصله سال‌های ۱۷۹۷ تا ۱۸۳۳ ولیعهد ایران و والی آذربایجان بود) فرد روشنفکر دولت
قاجاریه بود که در فکر، اندیشه، ذهنیت، خرد و دوراندیشی متفاوت با قاجاریه و خاص بود.
وی با تاکید بر اینکه امیر کبیر صدراعظمی بود که فقط طی سه سال و نیم بیشترین خدمات و اقدامات را انجام داد گفت: برخی از این خدمات شامل برخورد با چاقوکش‌ها و قمه‌کش‌ها و ممنوعیت این کار، تشکیل نظمیه و یک فوج از ارتش، تاسیس بیمارستان، همگانی کردن آبله‌کوبی، آب کرج را به تهران می‌آورد، قرار تقسیم آب می‌دهد، پستخانه و قانون و تذکره برای خروج از کشور درست می‌کند، دستگاه پلیسی و جاسوسی در مورد سفارت‌های خارجی و بیگانگان درست می‌کند و حتی برای آوردن دارالفنون از کشور‌هایی از جمله فرانسه، ایتالیا و اتریش که زیاد در ایران نفوذ نداشتند معلم می‌آورد.
به‌گفته وی، درست کردن دروازه برای تهران و اجازه تردد در شب، برقراری امنیت و آرام‌کردن شهرستان‌ها، ممنوعیت شراب‌خوری در تهران، آرام کردن زورگویی خوانین، چاپ و انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه یکی دیگر از خدمات امنیتی، فرهنگی و سیاسی این مرد بی‌نظیر است که خودش در آن سرمقاله می‌نوشت و همه بویژه حکام را به نوشتن سرمقاله با چاپ سنگی و خواندن آن وادار می‌کرده است.
تشویق و حمایت کشاورزان به تولید داخلی و پرهیز از ورود محصولات خارجی
این تاریخ‌پژوه که سال‌ها کارشناسی و اجرای برنامه تلویزیونی «پُلی به تاریخ» را عهده‌دار بود گفت: با هنر آوردن آب کرج به تهران تشویق کشاورزان به تولید محصولات تازه و فلاحتی، کاشت محصول و تولید داخلی و حمایت از آن‌ها در جلوگیری از ورود کالا‌های خارجی در صنعت و کشاورزی، تهیه و تدوین طرح آبادانی برای خوزستان و گرگان و جلوگیری از خروج پول ایران را از دیگر خدمات امیر برشمرد که موجب نارضایتی روس‌ها و انگلیس‌ها شد، ولی باز به آن‌ها اعتنایی نمی‌کرد و با آن‌ها با تندی رفتار می‌کرد.
معتضد، با اشاره به پول دادن روس‌ها به فردی مبنی بر اعلام حرام بودن خوردن خاویار که باعث شد بهترین ماهی ایران را که اروپایی‌ها عاشق آن بودند از کشور خارج شود گفت:امیرکبیر اجاره‌نامه شیلات را فسخ کرد، بست‌نشینی چاقوکش‌ها را در مسجد شاه از بین برد و دستور ترجمه کتاب‌های دولتی، جغرافیا، تاریخ و صنعت را داد.
وی، تحت نظم درآوردن تمام کار‌ها و رسیدگی به همه امور توسط امیرکبیر را تاکید کرد و گفت: ناصرالدین شاه در قبال همه این خدمات که بسیار مورد خوشایند و رضایت وی قرار می‌گیرد عزت الدوله خواهر ۱۶ ساله و زیبارویش را به همسری امیرکبیر درمی آورد.
انگلیس‌ها از مخالفان سرسخت خدمات پیشرفت و مترقی امیرکبیر در ایران
به‌گفته وی، کشیدن راه‌آهن از دیگر تصمیمات امیر بود که با مخالفت انگلیس‌ها روبرو بود و کلنل شیل وزیر مختار انگلیس از مخالفان سرسخت امیر در ایران بود.
معتضد، شکست بست و معجزه گاو که با دسیسه و مکر و حیله دولت انگلیس در یکی از امامزادگان تبریز طراحی شده بود و دستور سربریدن آن گاو و تبعید شیخ الاسلام توسط امیرکبیر برای پرهیز از خرافه‌پرستی را از دیگر کار‌های وی عنوان کرد و گفت: امیرکبیر حتی از قدرت برخی از افراد جاه‌طلب؛ کسانیکه زیاد در سیاست دخالت می‌کردند و با سفارت انگلیس رفت‌وآمد داشتند کاست.
به‌گفته وی، انگلیس‌ها کشتی‌های ایران را نگه می‌داشتند، حتی باعث از دست رفتن هرات از ایران با پیاده‌کردن نیرو در اهواز و برازجان علی رغم تلاش‌های امیرکبیر شدند.
وی اظهارداشت: تبعید باب و سپس اعدام وی بدلیل جلوگیری از ترویج آیین ارتجاعی و مهملات استبدادی بابیه (که از زمان محمدشاه شروع شده بود) و فتنه‌های وی از دیگر کار‌های امیرکبیر بود که عامل دشمنی بابیه و بهائیت با وی شد.
به‌گفته وی، سر و سامان دادن قشون، ایجاد سپاه بنیچه (مثل نظام وظیفه)، نجات مالیه و خزانه کشور، طراحی ارتش، تاسیس مدرسه دارالفنون با آوردن معلم‌هایی از امپراطوری اتریش بدون آوردن استاد از روسیه و انگلیس، استفاده از ارامنه به عنوان رعایای خوب ایران در امور بدون لحاظ کردن تعصبات مذهبی در تاسیس مدرسه (جان داوود خان ارمنی را به عنوان سفیر به اتریش می‌فرستد در استخدام تعدادی مستشار در دالفنون) از دیگر خدمات علمی، نظامی و سیاسی امیر است.
این کارشناس برجسته برنامه‌های تاریخی، رسیدگی به دخل و خرج مملکت، صنایع، کشاورزی و نساجی را از دیگر خدمات امیرکبیر عنوان کرد و گفت: ایجاد تشکیلاتی برای ارتش، راه‌اندازی کارخانه اسلحه سازی، مرتب کردن درجات افسری، ایجاد تشکیلات نظامی، درست کردن لباس اونیفرم و اعلام شیر و خورشید به عنوان نشان رسمی دولت از دیگر خدمات امیرکبیر است.
نصیحت‌گویی امیر به مذاق مهدعلیای عیاش خوش‌نیامد/ملاقات‌های محرمانه مهدعلیا با وزیر مختار انگلیس
به‌گفته معتضد، نصیحت‌گویی امیر به مذاق مادر ناصرالدین شاه یعنی مهدعلیای عیاش، ملاک، ثروت‌اندوز و جاه‌طلب که با کلنل شیل وزیر مختارانگلیس نیز ملاقات‌های پنهانی در جاده عبدالعظیم داشت خوش‌نیامد و موجبات نارضایتی مهدعلیا از امیرکبیر و فکر حذف وی شد.
به‌گفته وی، امیرکبیر و حامی تولیدکننده جنس داخلی بود و می‌گفت: باید همه چیز از محصولات داخل تولیدشود و صنایع را توسعه داد و مانع ورود جنس خارجی بود.
سعایت سفیر انگلیس از امیر کبیر نزد ناصرالدین شاه
وی، اعتراض امیرکبیر در قالب نامه‌های تند به خوشگذرانی ناصرالدین شاه با زنان که در شان دولت و حکومت نیست و تاثیر این نامه‌ها بر رفتار شاه را تاکیدکرد و گفت: سیاست انگلیس مخالفت با امیرکبیر، ولی سیاست روسیه حمایت از امیرکبیر بود.
به‌گفته وی، سفیر انگلیس نزد شاه سعایت امیرکبیر را می‌کرد که این مرد برای حکومت شما خطرناک است.
وی، وقوع این اتفاقات و توطئه مادر مکاره ناصرالدین شاه را عامل برکناری امیرکبیر از صدراعظمی و اعطای مسوولیت داشتن قشون به تنهایی را تاکیدکرد و گفت: امیرکبیر بدلیل ترس از کشتنش یعنی همان بلایی که سر پدرش آوردند بزرگترین خبط در کمک از سفیر روس که بسیار او را دوست داشت می‌کند و همین عامل بیزاری و نفرت شاه از امیر و تبعید وی به کاشان به عنوان حاکم این شهر می‌کند.
به‌گفته‌وی، امیرکبیر را با تخت روان به کاشان حرکت می دهند و ۴۰ روز در باغ فین کاشان با مواظبت سخت همسرش که مبادا کسی به او نزدیک شود تبعید می‌کنند.
انگلیس مشوق کشتن امیرکبیر شد
معتضد، با اشاره به اینکه یک شب با سوء استفاده از حالت مستی ناصرالدین شاه توسط یکی از رقاصه‌ها و معشوقه‌های وی به‌نام ماه‌سلطان که اگر مرا می‌خواهی این نامه را امضا کن حکم قتل امیر را می‌گیرند گفت: این متن نامه است «چاکر آستان ملائک پاسبان، فدوی خاص دولت ابد مدت، حاج علی خان پیشخدمت خاصه، فراشباشی دربار سپهر اقتدار مأمور است که به فین کاشان رفته، میرزا تقی خان فراهانی را راحت نماید؛ و در انجام این مأموریت بین الاقران مفتخر و به مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد.»
وی با تاکید بر اینکه «امیرکبیر برای ایران خیلی زود بود» افزود: این چنین ناصرالدین شاه حکم قتل صدراعظمی وطن‌پرست را امضا می‌کند که همه تدبیرهایش برای رفاه مردم و قطع دست اجانب به قیمت بریدن رگ‌های غیرت و مردانگیش تمام شد.
امیرکبیر و زندگی پرفراز و فرود وی
غلامحسین سربلوکی، پژوهشگر و مولف کتاب «شرح و وصفی از حمام‌های معروف ایران و کاشان» در ادامه در خصوص زندگی این امیر فرزانه تاریخ ایران، گفت: میرزا تقی خان امیرکبیر در هزاوه از بخش‌های (سلطان آباد عراق) اراک فعلی نزدیک فراهان در سال ۱۲۲۲ هجری قمری بدنیا آمد و در خانه مرحوم میرزا عیسی و میرزا ابوالقاسم قائم مقام بزرگ شد.
وی با اشاره به اینکه پدرش کربلایی قربان سرآشپز منزل میرزا ابوالقاسم قائم مقام بود افزود: میرزا تقی در کودکی مسئول رساندن غذا به سر کلاس درس فرزندان قائم مقام بود و هر روز پشت در کلاس به درسی که معلم به فرزندان قائم مقام میداد گوش میداد.
به گفته وی، میرزا تقی در فراگیری دروسی که معلم فرزندان قائم مقام به آن‌ها درس میداد استعداد عجیبی داشت و هر روز علاقه او به درس و مشق بیشتر می‌شد تا اینکه روزی معلم از فرزندان قائم مقام سوالی را پرسید که آن‌ها از جواب دادن عاجز ماندند و‌سرفکنده و شرمسار شدند.
این نویسنده و پژوهشگر تاریخی، تصریح کرد: تقی در این هنگام که پشت در بگوش ایستاده بود ناگهان در کلاس را بازکرد و از معلم خواست که سوال مورد نظر را جواب دهد.
تدبیر در رفع شورش قتل گریبایدوف و انعقاد معاهده ارزنة الروم از خدمات ارزنده امیر به ایران
به گفته وی، میرزا تقی خان پس از فوت امیرنظام گروسی مسئولیت وی را که امیرنظامی بود عهده‌دار شد و خدمات مهمی را در این دوره از جمله تدبیر دوستانه وی در رفع شورش برای قتل گریبایدوف که انگلیس‌ها در آن نقش داشتند و اگر انجام نمی‌شد جنگ سومی بین ایران و روس در می‌گرفت و انعقاد معاهده ارزنة الروم انجام داد.
سربلوکی، با تاکید بر اینکه حل معضل بلوا‌های شورش قتل گریبایدوف توسط امیرکبیر راه را برای صعود سیاسی عهدنامه ارزنة الروم شد گفت: میرزا سه سال درگیر معاهده ارزنة الروم و کارشکنی‌ها و عدم حسن نیت عثمانی و دخالت‌های روسیه و فرانسه بود که سرانجام توانست در تدوین این معاهده با حفظ حد و حدود مرزی موفق شود و حتی در سال ۱۹۷۵ در کنفرانس الجزائر نیز مورد استناد قرار گرفت و باعث سربلندی ایران شد.
به گفته وی، این معاهده آنقدر محکم ودقیق با تدبیر امیرکبیر بسته شده و به قوت خود باقی بود و باعث سربلندی ایران شد که حتی محمدرضا شاه توانست با استناد به این معاهده بعنوان تنها قرارداد مورد قبول طرفین ترکیه عثمانی و ایران را ماخذ قرارداده و صدام حسین را که ادعا‌هایی پوچ داشت سر جای خود بنشاند و سرانجام نیز پس صلح ایران و عراق و قطعنامه در سال ۱۹۸۸ نیز بر اساس همین قرارداد دنیا آن را به رسمیت شناخت.
ارایه خدمات ارزنده نظامی، علمی، بهداشتی و صنعتی و کشاورزی امیر به ایران بی نظیر است
سربلوکی افزود: امیر خدمات شایانی به ایران و ایرانی کرد، اما افسوس که رشک حاسدان، دخالت بیگانگان و خودفروختگی عناصر داخله مهلت از رگ حیات درستکاری و تدبیر مملکت او گرفت و نگذاشت کشور بیش از این روی آبادانی و رشد و توسعه همه جانبه ببینید و ایران را از امیرترین صدارت تدبیر و دانایی کبیر محروم کرد.
امیری که هوش، ذکاوت و تدبیر ایران داری به قیمت جانش تمام شد
مدیر عامل کانون نشر فرهنگ اسلامی کاشان، نیز در پایان این گفتگو گفت: ممکن است خیلی کسانی باهوش، دانا، زیرک و متعهد باشند، اما تا یک جایی حضور خود را نشان نمی‌دهند و بعد بدلایلی کناره‌گیری می‌کنند، اما هم قائم مقام فراهانی هم امیرکبیر فراهانی هر دو از قربانیان دسیسه‌های سیاست پشت‌پرده ایران در دوره قاجار هستند و هر دو تا پای جان دست از هدف خود برنمی‌دارند.
توجه فراهانی‌ها به فکر، فرهنگ و ایران و فضیلت و فرزانگی
این نویسنده و استاد دانشگاه، شهادت بزرگ مرد عرصه تاریخ معاصر ایران مرحوم مبرور میرزا تقی خان امیرکبیر را فرصتی بیشتر برای شناسایی شخصیت این مرد بزرگ دانست و گفت: خاندان فراهانی، خاندان امیرکبیر از منطقه بسیار عالم‌خیز و فرهنگ‌پرور فراهان بودند و اندکی پیش از روزگارمیرزا تقی خان امیرکبیر، ابوالقاسم قائم مقام فراهانی از این منطقه برخاستند و نشان می‌دهد که منطقه فراهان در روزگاری که چیزی و شهری به اسم اراک و منطقه استان مرکزی وجود نداشته است فراهان مثل تفرش و آشتیان در واقع یکی از قطب‌های عالم‌پرور بوده است و شاعر بزرگ این خطه ادیب الممالک فراهانی هم سند دیگری بر اینست که منطقه فراهان عالم پرور بوده است.
مدرس‌زاده، اظهارداشت:در حقیقت توجه فراهانی‌ها به فکر، فرهنگ و ایران و فضیلت و فرزانگی می‌شود گفت: یکی از مشخصات اصلی مردم این منطقه هست و در واقع این چند شخصی که اسم برده شد بویژه میرزا تقی خان امیرکبیر این وضعیت و حالت را دارند.
امیرکبیر از فرصت بی‌تکرار حضور در دربار قاجار کاری تمدن‌ساز و ماندگار‌می‌کند
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، تربیت صحیح و کارآمد در خاندان فراهانی و استفاده از فرصتی را که روزگار در اختیار او در دربار قاجار قرار می‌دهد چند نکته مهم شخصیت علمی و اجتماعی امیرکبیر برآمده از جغرافیای فرهیختگی و فرزانگی فراهان برشمرد و گفت: خیلی از افرادی بودند که وارد دربار قاجار شدند، وطن‌فروش و خائن شدند و به فکر ملت نبودند، اما امیرکبیر از فرصت بی‌تکرار حضور در دربار قاجار استفاده‌می‌کند و کاری تمدن‌ساز و ماندگار انجام می‌دهد.
مدرس‌زاده، اظهارداشت: برجستگی مجموع این شاخصه‌ها را در امیرکبیر تاکیدکرد و گفت: هر کس که طرفدار فضیلت و فرهنگ و فرزانگی است، هر کس که دوستدار ایران و ایرانی است و هرکس که دلسوز پیشرفت ایران هست بایست میرزاتقی خان امیرکبیر را الگو و مقتدای خود قرار دهد.
به‌گفته وی، کسانی مثل امیرکبیر نوعی غیرت ایران دوستی دارند و ایران را وطنی نمی‌دانند که آن‌ها هم یک شهروند از این وطن باشند بلکه به ایران به چشم مادر، خانه آباء و اجدادی و میراث فرهنگی و تمدنی نگاه می‌کنند که روزگار آن را به امانت به آن‌ها داده و در اختیارشان گذاشته است.
مدرس‌زاده افزود:کسانیکه تا روزگار ما اندکی یا بسیاری به شخصیت امیرکبیر نزدیک شدند توانستند در سپهر سیاست ایران نامی داشته‌باشند و دل‌ها را فتح کنند.
وی افزود: امیرکبیر وقتی به شهادت رسید از قدرت برکنار بود، معزول و مطرود بود و از چشم سیاسیون آن روزگار افتاده بود، اما چون راه و مسیر او درست بود نیت او اعتقاد او همه این‌ها از ریشه درست بود امیرکبیر ماند و آن گروه بیشمار وطن فروشان و خائنان و سخن چینان برای همیشه روسیاه تاریخ شدند.
گزارش از حرمت سادات متولی
انتهای پیام/م
