به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، در زمانی که تظاهرات مردم در شهر‌های ایران روز به روز بیشتر می‌شد و شاه با انتخاب دولت نظامی ازهاری قصد آرام کردن اوضاع کشور را داشت، کنفرانسی در شهر جزیره گوادلوپ واقع در دریای کارائیب که مستعمره فرانسه بود، با حضور رؤسای دولت‌های آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه تشکیل شد. ابتدا این کنفرانس آن طور به نظر می‌رسید که برای رسیدگی به مانند مقابله با کمونیست و انقلاب سرخ در کامبوج معطوف شده است، ولی تمام وقت این نشست برای بررسی وضعیت انقلاب ایران اختصاص یافت.

والری ژیسکار‌دستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه میزان نشست بررسی وضعیت انقلاب ایران در جزیره گوادلوپ بود. در این جلسه، جیمی کارتر رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، جیمز کالاهان نخست‌وزیر بریتانیا، هلموت اشمیت صدراعظم آلمان غربی حضور داشتند و درباره ادامه حمایت از شاه یا دولت بختیار موضوعاتی مطرح شد. برخی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این شایعات را مطرح کردند که آمریکایی‌های در این کنفرانس شاه و حکومت پهلوی را تنها گذاشته و سبب سقوط آن شدند. این موارد در صورتی در اذهان بازگو شده که در همین ایام ژنرال هایزر معاون وقت ناتو و از فرماندهان برجسته ارتش آمریکا به ایران می‌آید و طرح عملیات مشت آهنین را برای کودتا برنامه‌ریزی می‌کند.

 

از این جلسه روایت‌های متناقضی به بیرون درز کرده است. برخی مانند رئیس‌جمهور فرانسه بعد‌ها اعلام کردند که رئیس‌جمهور آمریکا می‌گفت: باید از دولت بختیار و ارتش حمایت شود و دیگر شاه جای در ایران ندارد و این ماجرا در صورتی گفته شد که هایزر برای دولت بختیار کار‌های زیادی را انجام می‌دهد. همچنین برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر از طرف پنتاگون طرحی را دنبال می‌کردند که به وسیله آن تهران را بمباران هوایی کرده و در صورت نرسیدن موفقیت توسط دولت بختیار کودتای نظامیان شکل بگیرد. سولیوان در خاطرات خود نوشته است که روزی به شاه ایران در روزه‌های اقامتش در کشور گفتم که چرا ناراحت هستید، می‌توانید با کشتن یک میلیون نفر مانند اندونزی انقلاب را سرکوب کنید!

شاه که در زمان‌های پایانی ماندن خود در تهران دچار سردرگمی شده بود و برخی از نزدیکان وی مانند فرح پهلوی قصد داشت به‌عنوان نایب‌السلطنه جای وی را در حکومت بگیرند، از تناقض‌های صحبت می‌کند که با واقعیت‌ها مطابقت ندارد. محمدرضا پهلوی عامل سقوط خود را کارتر و مشاور امنیت ملی وی معرفی می‌کند، ولی این در صورتی است که تا آخرین لحظه کارتر درصد حمایت از شاه بود و دستور کودتا نیز از طریق کمیته امنیتی ریاست‌جمهوری آمریکا صادر شده بود. گواه این خلاف این موضوع خاطران رئیس‌جمهور وقت فرانسه است که گفته است: «خطر سقوط شاه و احتمال مداخله شوروی، مهم‌ترین عللی هستند که باید دولت‌های غربی در جلوگیری از وقوع آن‌ها بکوشند. شاه از من تقاضا کرده است برای کاستن از فشار شوروی، به‌طور مشترک اقدام کنیم. به نظر من لازم است از طرف سران به شوروی هشدار داده شود تا شوروی‌ها بدانند که این سران مستقیماً درگیر و نگران اوضاع هستند. باید از شاه پشتیبانی شود».

دلیل دیگری حمایت‌های کارتر از شاه این بود که بعد از کنفرانس گوادلوپ، رئیس‌جمهور آمریکا در پیامی به امام خمینی (ره) که توسط واسطه‌های فرانسوی و آن هم با اینکه از سوی رئیس‌جمهور فرانسه پیام آورده شده نه آمریکا به امام اعلام شد که باید از دولت بختیار حمایت کند. کارتر که وضعیت وخیم شاه را می‌داند برای اینکه محمدرضا پهلوی را در زمره آینده خود حفظ کند و فعلاً صحبتی از حکومت‌داری وی نشود در این پیام با لحنی تهدیدآمیزی به امام اعلام کرد: «تهاجم به بختیار به مثابه قماری است که تلفات فراوان بر جای خواهد گذاشت و وخامت اوضاع به مداخله ارتش خواهد انجامید». امام خمینی (ره) نیز در پاسخ به کارتر گفتند هر کسی که در خدمت شاه باشد، غاصب است و ما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم و هنوز دستور جهادی ندادیم.

 

سران دولت‌های غربی در گوادلوپ به خوبی از قدرت انقلاب مردم و از سقوط قریب‌الوقوع شاه و رژیم تحت‌الحمایه او با خبر بودند. از این‌رو در موضعی انفعالی و در وضعیتی که کمترین امیدی به بقای شاه نداشتند، ناگزیر شدند با رفتن او از کشور موافقت کنند و تمام سرمایه خود را به دولت بختیار که از چهره‌های نزدیک به مصدق و جبهه ملی بود، معطوف کنند.
سفیر آمریکا در تهران کاملا احساس کرده بود که شاه ایران قادر به کنترل امور داخلی کشور نیست. همین موضوع او را بر آن داشته بود تا علاوه بر در پیش گرفتن سیاست مذاکره با مخالفان در درون کشور، لیستی کامل متشکل از حدود یکصد نفر از نظامیان داخلی در ایران را تهیه کند تا زمان خروج شاه از ایران آن‌ها نیز همراه با وی از ایران خارج شوند.

 

مایک ایوانز پژوهشگر ارشد تاریخی آمریکا در همین زمینه درباره روایت‌های متفاوت این کنفرانس گفته است؛ سفیر آمریکا در تهران کاملاً احساس کرده بود که شاه ایران قادر به کنترل امور داخلی کشور نیست. همین موضوع او را بر آن داشته بود تا علاوه بر در پیش گرفتن سیاست مذاکره با مخالفان در درون کشور، لیستی کامل متشکل از حدود ۱۰۰ نفر از نظامیان داخلی در ایران را تهیه کند تا زمان خروج شاه از ایران آن‌ها نیز همراه با وی از ایران خارج شوند. در خاطرات فرح هم گفته شده که شاه مرتب قبل از دیدار با سفیر آمریکا در تالار کاخ نیاوران قدم می‌زد و زمانی که سولیوان به دیدار وی آمد، شاه با نگاهی پریشان گفت: کی باید بروم؟ سفیر به وی می‌گوید: شما کجا را برای اقامت انتخاب کرده‌اید؟ آیا آمریکا مناسب است؟ شاه در اوج خوشحالی گفت: خیلی عالی است! اینکه شاه فردی ترسو می‌آمد، در تاریخ هم به صراحت از سوی برخی نزدیکان وی گفته شده است. محمدرضا پهلوی در زمان دولت مصدق از کشور فرار کرد و به روایت اسناد سازمان سیا آمریکای با کودتای این کشور به قدرت بازگشت.

در کنفرانس مطبوعاتی او در دسامبر ۱۹۸۷ به وضوح مشخص شد؛ از رییس‌جمهور آمریکا پرسیده شد که آیا به نظر شما شاه ایران بر سر قدرت باقی خواهد ماند؟ کارتر پاسخ داد که من خود به شخصه ترجیح می‌دهم که شاه همچنان مرد اول حکومت ایران باشد. این صحبت‌ها نشان می‌دهد که دولت کارتر در ابتدا قصد داشت که شاه را حفظ کند و در مرحله دوم با وخامت اوضاع حکومت پهلوی، بختیار را در مسند نخست‌وزیری تثبیت کند و اگر این دو محقق نشد، در انقلابیون به وسیله برخی از افراد جبهه ملی و نهضت آزادی نفوذ کند.

 

منبع: خبرگزاری آنا

انتهای پیام/