به گزارش خبرنگار حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،کاریکاتور یا کارتون نوعی نقاشی است که سوژه دلخواه را به صورت مضحک و خنده آوری ترسیم می‌کند. هنر کاریکاتور خیلی پیش از پیدایش روزنامه نگاری و حتی اختراع صنعت چاپ در دنیا رواج داشته و در واقع عمری به درازای تاریخ مکتوب انسان دارد. این هنر در عصر باستان شناخته شده و رواج داشته‌ است.

آگوستینو کاراچی نقاش ایتالیایی اولین هنرمندی بود که برای سرگرمی خود و دوستانش از چهره واقعی، تصاویر کمیک می‌کشید. کسانی که از کارگاه او دیدن می‌کردند، سوژه‌ تصویری وی می‌شدند.

از جمله کاریکاتوریست‌های ایرانی به توکا نیستانی و مسعود مهرابی می‌توان اشاره کرد. مسعود مهرابی اولین ایرانی بود که چندین نمایشگاه کاریکاتور در خارج از کشور برگزار کرد و اولین ایرانی بود که جوایز بین‌المللی از جمله مدال نقره جشنواره کاریکاتور ژاپن و مدال برنز برلین را دریافت کرده‌ است.

انواع کاریکاتور:

1. کاریکاتور ساده: در این کاریکاتور، طراح تناسب اعضای بدن انسان و اشیا را تغییر می‌دهد.
2. کاریکاتور هجایی: این طرح‌ها کاریکاتورهایی هستند که ضمن تغییر عیب جو و ریشخندکننده نیز هستند. در کاریکاتورهای سیاسی، بیشتر از این طرح‌ها استفاده می‌شود.
3. طرح‌های کمیک: معمولاً ژورنالیستها، صفحه فکاهی خود را از این طرح‌ها پر می‌کنند. هدف اصلی این طرحها بیشتر خنداندن خوانندگان روزنامه یا مجله است و طراح، اهداف تزئینی یا اجتماعی را دنبال نمی‌کند.
4. طرح‌های ساده: نقش اصلی و اساسی آن انتقاد و تفسیر کارها و فعالیت‌های روزانه در روزنامه و مجلات است.
5. طرح‌های فانتزی: این طرح‌ها هم کم و بیش کمیک هستند اما تخیل در آن‌ها نقش اساسی دارد.

تقویت ارتباط مردم با هنرهای تجسمی و کاریکاتور

تا چند سال پیش که آشنایی مردم با هنر‌های تصویری و تجسمی کمتر از الان بود، ترسیم چهره یک شخص در قالب کاریکاتور نوعی تمسخر و توهین محسوب می‌شد.

به تدریج با برپایی نمایشگاه‌های متعدد از آثار کاریکاتور، برگزاری جشنواره‌های ملی و بین المللی کارتون و کاریکاتور، تشکیل انجمن کاریکاتوریست‌ها و اجرای ورکشاپ‌های کاریکاتور توسط هنرمندان در اقصی نقاط کشور، چشم و گوش مردم با این هنر قدیمی آشنا و کاریکاتور از هنری توهین آمیز به هنری جذاب، دوست داشتنی و سرگرم کننده تبدیل شد.

بار‌ها دیده ایم که افراد مشهور اعم از چهره‌های سیاسی، هنری، ورزشی، اجتماعی و... سوژه کاریکاتوریست‌ها قرار گرفته اند و نه تنها از بزرگنمایی و برجسته سازی تصاویر خود ناراحت نشده اند بلکه خوشحال شده و از هنرمندش تشکر کرده اند.

کاریکاتور همچون سایر هنر‌ها زبان گویا و برنده‌ای دارد و تجربه نشان داده مسائل و معضلاتی که در قالب کاریکاتور در روزنامه، مجلات، فضا‌های مجازی و... منتشر می‌شوند، تاثیرگذاری بهتر و بیشتری در ذهن مخاطب دارد.

تصویر جایگزین مناسب برای مطالعه/ خجالت یک شهروند از طراحی چهره اش توسط کاریکاتوریست‌ها

با چند تن از شهروندان و هنرمندان درباره مردمی شدن هنر کاریکاتور به گفتگو پرداختیم. نظر تعدادی از شهروندان این است که وقتی دیدیم بسیاری از بازیگران و افراد مشهور از کاریکاتور‌های خود استقبال می‌کنند و ناراحت نمی‌شوند، نظر ماهم نسبت به کاریکاتور عوض شد. در ابتدا تعجب می‌کردیم و می‌گفتیم کسی که این‌ها را می‌کشد چه دل و جراتی دارد؛ مخصوصا چهره افراد سیاسی، اما رفته رفته هم برای مسئولان و هم برای ما جا افتاد. در تعدادی از برنامه‌های تلویزیونی هم می‌بینیم که تابلوی کاریکاتور بازیگران و مهمان‌های برنامه را به آن‌ها هدیه می‌دهند. همه این کار‌ها باعث شد تا کاریکاتور معنای دیگری پیدا کند.

مادری که دست کودک خود را در دست دارد، درباره آشنایی خود با کاریکاتور می‌گوید: «در فصل تابستان که برنامه‌های مفرح در بوستان‌ها و... برگزار می‌شود، بار‌ها دیده ام غرفه هنرمندی که کاریکاتور چهره مردم را می‌کشد، از دیگر غرفه‌ها شلوغ‌تر است؛ کار بامزه‌ای است. من خیلی دوست دارم که یک نفر کاریکاتور چهره ام را بکشد، اما اگر راستش را بخواهید هربار که خواستم این درخواست را به زبان بیاورم با خود گفتم زشت است و جلوی مردم خوبیت ندارد. اما چند بار چهره پسر و همسرم توسط هنرمندان کاریکاتوریست طراحی شده است».

در سویی دیگر مردی گوشی به دست در پاسخ به اینکه تا چه حد با کاریکاتور آشنا هستید، اظهار کرد: «کاریکاتور چهره، بامزه است و با دیدنشان کمی می‌خندیم. اما من تصاویری که یک موضوع و مطلب خاص را بیان می‌کنند بیشتر دوست دارم. به نظرم تصویری که چند نفر گوشی به دست در حال تشییع کتاب بودند و علاوه بر آن‌ها تصاویر دیگری که بیانگر بحران کم آبی و... هستند، به مراتب بیشتر از متن و مقاله ما را به فکر فرو می برد».

مردم به دلیل مشغله‌های کاری شان خیلی وقت مطالعه ندارند، اما تصویر چیزی است که خیلی سریع به چشمشان می‌خورد و آن‌ها هم در صفحات خود به اشتراک می‌گذارند.

 سفارش سلبریتی‌ها به کارتونیست‌ها برای طراحی کاریکاتور چهره هایشان

سجاد رافعی از کاریکاتوریست های کشورمان است که کسب مقام در جشنواره‌های معتبر خارجی از جمله وردپرس پرتغال، جایزه لهستان، بلژیک، ترکیه و جایزه ویژه یازدهمین دوسالانه کاریکاتور ایران را در کارنامه خود به ثبت رسانده است.

رافعی در گفتگو با خبرنگار حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،درباره دلایل فراگیر شدن هنر کاریکاتور اظهار کرد: حدود ۵۰ سال است که کاریکاتور در مطبوعات و روزنامه‌ها به مردم ارائه می‌شود و با افزایش رسانه‌های عمومی سواد بصری مردم افزایش یافته است.

وی افزود: این سواد بصری یعنی مخاطب گرافیک کار را می‌فهمد، نسبت به سوژه‌ها واکنش نشان می‌دهد، تفاوت طنز با هجو را متوجه می‌شود و می داند توهین و انتقاد مقوله‌هایی جداگانه هستند.

رافعی ضمن ابراز خرسندی از پایان برداشت‌های سطحی مردم از کاریکاتور بیان کرد: در بسیاری از مواقع مخاطب باید چندین سطر را دنبال کند تا به مفهوم آن دست یابد. خیلی از مسائل هم از طریق خبر اطلاع رسانی می‌شود که همه این‌ها در کنار هم تصویر ایجاد می‌کند و تصویر در قالب انتقاد، کارتون نامیده می‌شود.

برگزیده دهمین جشنواره هنر‌های تجسمی فجر با بیان اینکه مخاطب امروز دنبال تصویر است، گفت: در دهه اخیر استقبال هنرمندان و چهره‌های مشهور از کاریکاتور بسیار خوب بوده است؛ به طوری که می‌بینیم در نمایشگاه ها، کاریکاتور اشخاص مشهور به فروش می‌رسد و یا خود آن‌ها به کاریکاتوریست‌ها سفارش می‌دهند که تصاویرشان را طراحی کنند.

انتهای پیام/