به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ، "آستان قدس رضوی اقتصادی‌ترین راه آهن ایران یعنی چابهار_ زاهدان _ سرخس را در راستای اجرای ماموریت محرومیت‌زایی تامین مالی کند"، این درخواست سه ماه پیش جمعی از بسیج‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران خطاب به تولیت آستان قدس رضوی است که شاید بر بی‌پولی اقتصادی‌ترین راه ریلی ایران فرجی باشد .

محور ریلی چابهار- زاهدان- مشهد- سرخس به‌طول ۱۳۵۰ کیلومتر به عنوان طولانی‌ترین و اقتصادی‌ترین محور ریلی در دست ساخت ایران است و بال دوم بندر چابهار، بندری که هرچند بهره‌برداری از فاز اول آن یکی‌از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساختی کشور در صد سال اخیر نام گرفته و مجهز به به‌روزترین امکانات تخلیه و بارگیری است، اما در عمل به‌خاطر عدم توسعه زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای از دور رقابت و جذب کلا خارج است.

به گواه کارشناسان و صاحب‌نظران بین‌المللی بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و به‌خاطر قرارگیری در خارج از خلیج فارس و مبدا ورودی اقیانوس هند در دریای عمان راهبردی ترین، به‌صرفه‌ترین، امن‌ترین و اقتصادی‌ترین بندر ایران، افغانستان و ۵ کشور آسیای میانه است؛ بندری که قرار است در طرح استراتژیک توسعه سواحل مکران یک‌تنه بار دیگر بنادر خلیج فارس در آینده نزدیک را به دوش بکشد و به بندر اصلی واردات، صادرات و ترانزیت ایران، افغانستان و ۵ کشور آسیای میانه تبدیل شود.

شرط عملیاتی شدن راهبردی‌ترین بندر ایران ریل است؛ عمده بار‌های ترانزیتی، وارداتی و صادراتی ایران، افغانستان و آسیای میانه به‌دلیل تناژ بالا و طی مسافت طولانی اصطلاحا ریل‌پسندند و به‌صرفه است تا با ریل جا به جا شوند.

محور ریلی چابهار-زاهدان-سرخس در دو قطعه در حال ساخت است، قطعه اول به‌طول ۶۱۰ کیلومتر قرار است چابهار را به زاهدان و به شبکه ریلی کشور تا مرز میلک (مرز مشترک ایران و افغانستان) متصل کند و قطعه دوم نیز زاهدان را به بیرجند و سپس سرخس به طول ۷۶۰ کیلومتر متصل می‌کند و امکان اتصال ریلی چابهار با مرز ترکمنستان و آسیای میانه نیز فراهم می‌شود.

محور ریلی چابهار- زاهدان به طول ۶۱۰ کیلومتر از سال ۸۹ آغاز شد، اما به‌دلیل کمبود اعتبارات با وقفه‌ای سه ساله رو به رو شد و دوباره در سال ۹۲ این‌بار توسط قرارگاه سازندگی حضرت خاتم الانبیا (ص) شدت گرفت. قطعه دوم آن هم از زاهدان تا سرخس به‌تازگی در اواخر سال گذشته آغاز شده است.

۷۵۰۰ میلیاردتومان اعتبار تکمیلی

طبق قانون بودجه ۹۷، احداث کریدور ترانزیتی چابهار-سرخس مجموعاً به ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، اما در طول ۸ سال گذشته جمعاً کمتر از یک هزار میلیارد تومان به آن تخصیص داده شده است.

عباس خطیبی معاون شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور می‌گوید: تاکنون هزار میلیاردتومان از محل بودجه و اوراق به قطعه اول این راه آهن حدفاصل چابهار تا زاهدان تخصیص یافته و برای تکمیل قطعه اول حدود ۴ هزار میلیاردتومان دیگر اعتبار نیاز است.

وی می‌افزاید: اکنون زیرسازی قطعه چابهار به ایرانشهر بیش از ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در مجموع پیشرفت فیزیکی راه آهن چابهار-زاهدان به ۳۳ درصد رسیده است.

راهکار دولت استفاده از منابع هندی‌ها

با توجه محدویت منابع دولتی، برای تامین مالی و اتمام سریع اقتصادی‌ترین محور ریلی ایران، راهکار‌های مختلفی ارائه شده از استفاده از صندوق توسعه ملی تا منابع خصوصی و خارجی؛ راهکار دولت فعلا استفاده از منابع هندی‌ها به شکل قرارداد‌های B.O.T (ساخت، بهره‌برداری و اجرا) برای پایان بی پولی این محور ریلی است.

بار‌های ترانزیتی که هند می‌خواهد به بازارهایش در افغانستان و آسیای میانه صادر کند و یا این کشور‌ها می‌خواهند به هند صادر کنند ریلی هستند؛ بنابراین هند علاوه‌بر سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و تجهیز آن به امکانات تخلیه و بارگیری برروی ریل چابهار هم قرار است سرمایه‌گذاری کند.

خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل می‌گوید: هند یک خط اعتباری ۹۰۰ میلیون دلاری برای راه‌آهن چابهار-زاهدان اختصاص داده که در صورت باز شدن فاینانس این خط انتظار می‌رود قطعه اول پروژه راه آهن چابهاز-زاهدان-مشهد-سرخس که برای اتصال بندر چابهار به شبکه ریل ضروری است ظرف ۳ سال آینده به بهره‌برداری برسد.

بااین‌حال، اما به گواه کارشناسان با توجه به خروج آمریکا از برجام و اکراه بانک‌ها برای کار با ایران زیاد نمی‌توان به تأمین مالی این مقدار سرمایه‌گذاری عظیم از سوی هندی‌ها دل بست به‌ویژه آنکه هند هنوز سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری خود را در بندر شهید بهشتی چابهار و تجهیز دو اسکله به جرثقیل‌های تخلیه و بارگیری نمایان نکرده و بار‌ها از سوی وزارتخانه‌ها و مسئولان هندی اعلام شده که شرکت‌ها و بانک‌های هند از کار با ایران و تأمین مالی پروژه‌ها به‌خاطر مجازات‌های آمریکا علی‌رغم میل دولت هند برای سرمایه‌گذاری در چابهار طفره می‌روند.

محرومیت‌زدایی از شرق کشور در گرو عملیاتی شدن ظرفیت بندر چابهار

یک کارشناس اقتصاد حمل و نقل می‌گوید: با توجه به محدودیت هندی‌ها برای کار با ایران و اتمام به‌موقع و سریع پروژه ریلی چابهار، به‌نظر می‌رسد تنها راه تامین مالی این پروژه عظیم استفاده از منابع آستان قدس رضوی باشد.

محمدعلی رحیمی افزود: هرچند برای تکمیل کل دو قطعه بیش‌از ۷ هزار میلیاردتومان اعتبار برآورد شده، اما با توجه به اتصال سریع بندر چابهار به ریل، تکمیل قطعه اول که هم‌اکنون حدود ۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد در اولویت است.

وی تصریح می‌کند: آستان قدس رضوی در راستای ماموریت محرومیت زدایی خود در شرق کشور باید به‌صورت جدی به تامین مالی این پروژه ورود کند چراکه در صورت اتصال چابهار به ریل ظرفیت بالقوه ۸ تا ۱۵ میلیون تنی این بندر به‌طور کامل عملیاتی می‌شود و نقش مهمی در ایجاد شغل و محرومیت‌زدایی در استان‌های شرقی کشور که از محروم‌ترین استان‌ها هستند ایفا می‌کند.

این کارشناس اقتصاد حمل و نقل خاطرنشان می‌کند: معادن بسیار غنی در شرق کشور و به‌ویژه در سیستان و بلوچستان به‌عنوان رنگین کمان معادن کشور شناسایی شده؛ فقط در سیستان و بلوچستان یک میلیارد تن ذخایر معدنی هم‌چون معادن آنتیموان سفیدآبه، مس چهل کوره، تیتانیوم، طلا وسنگ‌های ارزشمند شناسایی شده که بهره‌برداری از آن‌ها در صورت اتصال ریلی چابهار و با صرفه شدن حمل و نقل آن‌هاست؛ قاعدتا در صورت عملیاتی شدن ظرفیت بندر چابهار که یکی‌از مهم‌ترین ماموریت‌های آن صادرات و ترانزیت سنگ معدن ایران و افغانستان است؛ اشتغال‌زایی قابل‌توجهی در صنعت معدن شرق کشور به‌وجود می‌آید.

آستان قدس فعلاً گزینه دولت نیست

با این حال، اما به‌نظر فعلا گزینه آستان قدس روی میز دولت نیست؛ محمدرضا رئیسی مدیرعامل شرکت مسکن و عمران آستان قدس رضوی اخیرادر گفتگو با یکی از رسانه‌های محلی گفته: در مورد پروژه ریلی زاهدان به سرخس هنوز اقدامات جدی انجام نشده است و علیرغم این‌که ۲ سال از زمان اعلام آمادگی شرکت عمران قدس رضوی برای مشارکت در این پروژه به وزارت راه و شهرسازی می‌گذرد، ولی پاسخی از این وزارتخانه به ما نرسیده است.

وی تاکید کرده: شرکت مسکن و عمران آستان قدس رضوی در معاونت ریاست جمهوری هم جلسه‌ای درمورد این پروژه داشته و در آن­جا هم برای مشارکت در این پروژه اعلام آمادگی کرده، اما متاسفانه هنوز به این درخواست پاسخی داده نشده است.

هرچه که باشد، تامین مالی اقتصادی‌ترین پروژه ریلی ایران توسط آستان قدس با توجه به محدودیت ایران در استفاده از منابع خارجی در شرایط تحریم و صدالبته بدقولی مهارجه‌ها، منطقی‌ترین گزینه برای تکمیل سریع این پروژه ریلی است؛ پروژه‌ای که بال دوم راهبردی‌ترین بندر ایران برای مبادلات تجاری آینده اقتصاد ایران است.

انتهای پیام/پ

منبع تسنیم