به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران، ادعای آمریکا در به صفر رساندن صادرات نفت ایران همراه با تهدید و ارعاب جامعه بین الملل، با اعلام معافیت ۸ کشور از تحریم در حوزه واردات نفت ایران عملا شکست خورد و به گفته بسیاری از کارشناسان داخلی و بین المللی کاخ سفید تاکنون در دستیابی به اهدافش در زمینه تحریم نفتی ایران ناموفق بوده است.

روسیه، عربستان، عراق و ایران کشور‌های عمده صادر‌کننده نفت و اتحادیه اروپا، چین، هند، ژاپن و چند کشور دیگر از عمده خریداران نفت در جهان هستند و به این علت که تعداد کشور‌های تولید‌کننده عمده نفت و همچنین وارد‌کنندگان آن محدودند، این کالای اقتصادی، ماهیتی سیاسی و استراتژیک پیدا کرده و به همین دلیل همواره نقش مهمی در روابط بین الملل ایفا می کند.

چین، هند و کره جنوبی عمده خریدارانی که حاضر به کاهش واردات نفت از ایران نیستند

رویکرد برخی کشور‌ها پس از تلاش واشنگتن برای انزوای ایران و تعیین ضرب‌الاجل برای آن‌ها نشان داد که حتی برخی متحدان آمریکا هم در مقابل خواسته های کاخ سفید ایستاده‌اند و تقریبا هیچ‌ یک از خریداران عمده نفت ایران امکان همراهی با آمریکا برای تحریم نفتی تهران را حداقل در کوتاه‌مدت ندارند، همچنانکه چین و هند به‌عنوان اولین و دومین خریدار نفت کشورمان با وجود هشدار‌های آمریکا حاضر به همراهی با این آمریکا برای تحریم نفتی ایران نشدند.

اما هند در این میان به‌تازگی اعلام کرده که توافقی را برای خرید نفت از ایران بعد از مهلت ۴ نوامبر امضا کرده است. می توان گفت که هند در حال حاضر روزانه 550 هزار بشکه و پکن روزانه 650 هزار بشکه از ایران نفت خام، خریداری می‌کند از سوی دیگر کره‌جنوبی به عنوان سومین خریدار نفت ایران و سایر خریداران این محصول هم حاضر به صفر رساندن خرید نفت از تهران نیستند و هر یک برای تداوم خرید نفت از ایران دلایل خود را مطرح می‌کنند.

نمونه بارز آن خرید نفت از سوی کشورهای چین و هند در دوران قبل از برجام و در اوج تحریم نفتی کشورمان بود. کشورهای اشاره شده در آن مقطع براین باور بودند که برای جایگزینی نفت ایران باید به سمت کشورهای متحد واشنگتن همچون عربستان، امارات و کویت تغییر مسیر دهند که این مساله بر میزان آسیب‌پذیری چین در برابر آمریکا بسیار اثرگذار بود و اگر ریاض با فشار واشنگتن صادراتش به چین را کاهش می‌داد، اقتصاد این کشور به‌سرعت تحت تاثیر قرار می‌گرفت و همین امر باعث شد تا چین با وجود تحریم‌های سنگین آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران در آن دوران، زیر بار تحریم نفت ایران نرود.

صادرات 90 درصد نفت ایران به هشت کشوری که معافیت گرفتند!

سیدرضا میرطاهر کارشناس مسائل آمریکا در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان براین باور است که ۹۰ درصد صادرات نفت ایران به ۸ کشوری اختصاص دارد که از تحریم‌های نفتی آمریکا معافیت گرفته اند.میرطاهر درباره دلایل عدم همراهی سایر کشور‌ها با واشنگتن معتقد است که تصور ترامپ درابتدا این بود که دنیا در اعمال تحریم‌ها علیه ایران و به ویژه تحریم‌های نفتی، واشنگتن را حمایت می‌کند، اما پس از اعمال محدودیت‌ها با مقاومت جهانی رو به رو شد که دلیل این مقاومت، اقدام ایالات متحده در اعمال تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه علیه جمهوری اسلامی و خروج از برجام  ذیل توافق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بود.

اکنون دولت ترامپ برای سرپوش گذاشتن بر این شکست تلاش می‌کند تا با اعطای معافیت‌های نفتی در مورد کشور‌های عمده واردکننده نفت از ایران و دادن مهلت‌های زمانی همانند دوران اوباما، آن‌ها را وادار کند که در برهه‌های زمانی مشخص و در میزان تعریف شده ای واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند.

ترامپ نگران افزایش ناگهانی قیمت نفت

اما شخص ترامپ دلیل جالبی برای معافیت این کشور‌ها از تحریم نفتی ایران بیان می‌کند و می‌گوید "من نگران وارد آوردن شوک به بازار انرژی بودم و به همین دلیل برای جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت جهانی نفت می‌خواهم تحریم‌های نفتی را آرام‌تر اجرا کنم" رییس جمهور آمریکا در ادامه می‌گوید که " ما شدیدترین تحریم‌هایی را که تا به‌حال اعمال شده، مقرر کردیم، اما در مورد نفت ما باید کمی آهسته‌تر جلو برویم، چون من نمی‌خواهم بهای نفت در سراسر دنیا را بالا ببرم".

افزایش تولید نفت توسط عربستان خارج از قوانین اپک است

محمد ساجدی کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید که "آمریکایی‌ها در یک دو راهی قرار گرفته‌اند، زیرا در حال حاضر هر نوع عملی به ضررشان تمام می‌شود؛ از طرفی از عربستان درخواست افزایش تولید نفت را داشته‌اند و از طرفی طبق قوانین اپک چنین اقدامی امکان‌پذیر نیست و کشور‌های دیگر هم چنین اجازه‌ای نخواهند داد، بنابراین در بازار نفت کسی نمی‌تواند جای ایران را بگیرد". وی معتقد است که " اگر قیمت نفت افزایش پیدا کند به ضرر آمریکا تمام می‌شود و به همین دلیل پیشنهاد ۲۰ درصد معاملات را مطرح می‌کنند تا از جهتی طرف‌های دیگر را آرام کرده و از طرفی دیگر خصومت خود با ایران را نشان دهند".

کارشناسان بر این باورند که هرچند ایجاد مانع برای فروش نفت ایران به شکل مبادله دلار  از ابزار فشار آمریکا است، ولی تهران این امکان را دارد که با ارز‌های ملی کشور‌ها معامله کند و در ازای فروش نفت به چین، از این کشور یوآن و در ازای فروش نفت به هند، از دهلی نو روپیه دریافت کند و این همان چیزی است که دولت هند درباره آن با دیگر کشور‌های جهان مذاکره می‌کند. این اقدام به معنای کنار گذاشتن دلار آمریکا از بخشی از بازار انرژی خواهد بود که به هیچ‌وجه به نفع واشنگتن نیست.

چهار دلیلی که آمریکا نمی تواند فروش نفت ایران را به صفر برساند

اما بررسی این پرسش که چرا آمریکا مجبور به دادن معافیت به وارد کنندگان نفت ایران شد نشان می‌دهد، این اقدام دلایلی مختلفی دارد که کنترل قیمت نفت در بازار و جلوگیری از افزایش آن یکی از مهمترین آن‌ها محسوب می‌شود. این معافیت‌ها حداقل ادامه عرضه مقداری از نفت ایران به بازار‌های جهانی را تضمین کرده و احتمالا نگرانی‌ها در مورد اختلال در عرضه و فشار بیشتر به قیمت‌های بین المللی نفت را پیش از انتخابات حساس میان دوره‌ای آمریکا کاهش خواهد داد.

دلیل دیگر این اقدام به چالش‌های جایگزینی نفت کشورمان ارتباط دارد، به دلیل آنکه نفت هر کشوری ترکیبات منحصر به فرد خود را داشته و برای تولید محصولات پتروشیمی در هر کشور نمی‌توان یک باره نفت دیگری را با مشخصات نزدیک به نفت ایران جایگزین کرد.

موضوع دیگر رقابتی بودن شرایط خرید نفت از ایران است. تهاتر نفت با کالا، نزدیک بودن مسیر حمل بار و ارائه تسهیلات در نحوه پرداخت‌ها از جمله عواملی هستند که خرید نفت از ایران را به صرفه‌تر می‌کنند و در نتیجه قیمت و گرید‌های نفت ایرانی در بازار را همچنان در اندازه های رقابتی حفظ می کنند که همین موضوع سبب شده تا نفت ایران در برابر فشار تحریم‌ها مقاوم ظاهر شود.

دلیل آخر، اما خسارت‌هایی است که در صورت حذف قرارداد نفتی با ایران متوجه مشتریان این محصول می‌شود که در نتیجه آمریکا ناچار شده است همزمان با اعلام بخش دوم تحریم‌های نفتی ایران در برابر مطالبات ومنافع آن‌ها عقب نشینی کرده و واقعیت بازار انرژی را بپذیرد.

گزارش از سید محسن حسینی

انتهای پیام/