به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ ماجرای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در 13 آبان سال 58 را می‌توان یکی از نقاط برجسته انقلاب اسلامی ایران بعد از انقلاب نام برد؛ واقعه‌ای که توسط جمعی از دانشجویان صورت گرفت و تا جایی رفت که امام خمینی(ره) آن را «انقلاب دوم» نامگذاری کرد.

با وجود انتشار صدها کتاب، سند و محتوای مکتوب طی نزدیک به چهار دهه گذشته از این حادثه، باز هم به نظر می‌رسد «حافظه تاریخی» بسیاری از دانشجویان اطلاع چندانی از این واقعه ندارد و وجود بستر رسانه‌های چندرسانه‌ای می‌تواند اطلاعات تازه‌تری در قالب فیلم و عکس به دانشجویان و قشرهای مختلف دیگر ارائه دهد. در ادامه به معرفی پنج مستندی که موفق به اکران دانشجویی در دانشگاه شده‌اند، پرداخته شده است.

نیمه‌شب ۲۴ آوریل
کارگردان: جواد موگویی
زمان اکران: سال 1395

مستند «نیمه‌شب ۲۴ آوریل» به ابعاد جدیدی از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی، نحوه افشای اسناد، نقش موسوی خوئینی‌ها و بنی‌صدر در این رویدادها می‌پردازد و سعی می‌کند به چرایی بمباران هلیکوپترهای باقیمانده از نیروهای مهاجم آمریکایی در صحرای طبس در گفت‌وگو با خلبان آمریکایی و واکاوی شهادت شهید محمد منتظرقائم بپردازد. جواد موگویی درباره علت و نحوه شکل‌گیری «نیمه‌شب 24 آوریل» می‌گوید: «کار پژوهشی فیلم را با دو محور شروع کردیم؛ یکی اسناد و مدارک که با آرشیو روزنامه‌ها بود و دیگری با تاریخ شفاهی.

یعنی خوشبختانه در این کار با گذشت سه دهه از واقعه هنوز برخی از افراد حادثه در قید حیات بودند؛ کسانی که با خود شهید منتظر قائم بودند تا دوستان و همکاران بنی‌صدر و شخصیت‌های مختلف که خدا را شکر تقریبا توانستیم به همه آنها دسترسی پیدا کنیم.» البته این مستند با نقدهایی نیز روبه‌رو بوده است.

سلیمی نمین درباره ضعف‌های این مستند می‌گوید: «در آثار قبلی موگویی یک نوع عدم توازن وجود داشت، الان هم عدم توازن در مصاحبه‌شوندگان وجود دارد؛ یعنی کفه بیان مسائل از جانب یک عده‌ با یک جهت‌گیری نسبت به کسانی که باید از خود دفاع کنند، سنگین و مستند یک‌طرفه است و فقط آقای صباغیان را متفاوت از بقیه در جهت‌گیری‌ای که مستند دارد، می‌بینیم.» موضعی که موگویی با رد آن می‌گوید: «ساخت مستند سیاسی بسیار دشوار است و این‌طور نیست که با هر کسی تماس گرفتید بلافاصله قبول کند.

ما لیست چهل، پنجاه نفره داشتیم و با همه هم تماس گرفتیم، اما کسی حاضر نشد صحبت کند.» او حتی در جایی می‌گوید: «حتی به خود بنی‌صدر هم دسترسی پیدا کردیم، اما مبلغی که در قبال مصاحبه از ما خواستند، بسیار بالا بود. این مستند به دلیل دسترسی به برخی منابع پیشنهاد خوبی برای اکران در دانشگاه‌ها است.»

مصادیق رفتارهای آمریکا در مقابل حکومت‌های مخالفش

انقلاب در خیابان روزولت
نام کارگردان: حمید عظیمی
زمان اکران: 1391

مستند نیمه‌بلند و انگلیسی‌زبان «Revolution on Roosevelt st» یا «انقلاب در خیابان روزولت» داستان مقدمات و پیامدهای واقعه سرنوشت‌سازی است که صبح ۱۳ آبان سال ۵۸ در خیابان روزولت سابق تهران رقم زده شد و دو دوره جنگ سرد را به هم پیوند داد. این مستند با بیان یک استثنا در قاعده دموکراسی که در هفت دهه اخیر بیشتر از یک قاعده رایج بوده است، به تاریخ دخالت‌های دولت آمریکا در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران و همچنین تسخیر لانه جاسوسی در تهران می‌پردازد.

حمید عظیمی کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» به آغاز چگونگی شکل گرفتن ایده مستند با توجه به شرایط منطقه اشاره و بیان کرد: «زمانی که سراغ ساخت این مستند رفتیم، بحث بیداری اسلامی در اوج خود بود و در آن زمان نوعی گسل و شکاف میان رسانه‌های داخل و خارج از ایران به وجود آمده بود و این شکاف و خلأ به وجودآمده دلیل عمده ساخت این مستند شد.» او با اشاره به نقش ایران در منطقه در یک پروسه تاریخی گفت: «یک واقعیت تاریخی وجود دارد و آن اینکه بسیاری از کشورهای منطقه در بیداری اسلامی متاثر از انقلاب ایران هستند و نقش پررنگ ایران بر منطقه و دنیای غرب روشن است، اما ما تقریبا حدود 10 تا 20 سال است که حضور جدی در منطقه نداشتیم و بعد این کشورها به یکباره دچار تحولی جدی شدند و انتظار می‌رفت که ایران بعد از انقلاب‌های منطقه عربی نقش بسیار جدی‌تری را ایفا کند، اما این‌گونه نبود و بعضی از این کشورهای عربی اگرچه از ایران هم متاثر بودند، اما باز هم نگاه‌شان به آمریکا همراه با تساهل و تسامح بود.» این مستند ساخته مرکز مستند سفیر است.

کپی پیست برجامی

قرارداد 19 ژوئن
کارگردان: ایمان گودرزی
تاریخ اکران: سال 96

مستند «قرارداد ۱۹ ژوئن» در ابتدای سال 1396 اکران شد و مخاطب خود را در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی و دینی پیدا کرد. این مستند در ژانر تاریخی با گرایش سیاسی به کارگردانی ایمان گودرزی ساخته شده است. «قرارداد 19ژوئن» روایتی از یک تطابق تاریخی از مذاکره ایران و آمریکا است.

دانشجویان در سال 58 در پی تسخیر سفارت آمریکا تعدادی از دیپلمات‌های این کشور را گروگان گرفتند و این مساله در دولت وقت تبدیل به جریان در قالب مذاکره طولانی‌مدت می‌شود. بهزاد نبوی از طرف دولت شهید رجایی سرپرست مذاکرات می‌شود. «قرارداد 19ژوئن» در تاریخ سیاسی ایران با نام بیانیه‌ الجزایر شناخته می‌شود.

مهم‌ترین ویژگی این مستند مطابقت آن با شرایط و مسائل جامعه امروز ایران و نقطه عطف آن ماجرایی است که شباهت زیادی به برجام دارد. اتفاقات عجیبی در جریان این مذاکرات رخ داده که آن را بسیار شبیه مذاکرات برجام کرده است. سیاست‌ها، حمایت‌ها، تبریک‌ها به رهبری وغیره همگی شبیه برجام است.

حتی وقتی معلوم می‌شود مذاکرات شکست خورده است، همه حرف‌ها با کلیدواژه «نظارت امام»، «هدایت امام» و «رهبری امام» مطرح می‌شود. این مستند با روایت چهره‌هایی چون حسین شیخ‌الاسلام، فروز رجایی‌فر، محسن روح‌الامین، صادق زیباکلام، ابراهیم یزدی، جواد منصوری و محمود کاشانی ساخته شده است.

بهزاد نبوی به‌عنوان سرپرست تیم مذاکره‌کننده از غایبان اصلی این مستند است. هرچند کارگردان سراغ او رفته و با نبوی گفت‌وگو کرده است، اما بهزاد نبوی پس از چند روز با گودرزی تماس می‌گیرد و می‌گوید اگر از فیلم‌ها در مستندش استفاده کند، از او شکایت خواهد کرد.

روایتی از زبان برخی فعالان دانشجویی

444 روز
نام کارگردان: محمد شیروانی
زمان اکران: 1386

مستند جنجالی «444 روز» در اواسط دهه 80 در قالب چهار قسمت 26 دقیقه‌ای ساخته شده‌ و به موضوع 444 روز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران که در سال 1358 اتفاق افتاد، می‌پردازد. در این مستند با دو گروگانگیر ایرانی و دو گروگان آمریکایی صحبت شده و 95 درصد از تصاویر آن در کشور آمریکا مقابل دوربین رفته است.

این مجموعه مستند از شبکه پرس تی وی پخش شده است. درباره این مستند آمده: «444 روز» به این موضوع اشاره می‌کند که تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال 1358 و به تعبیر امام راحل، انقلاب دوم ملت مسلمان ایران، موجی از هراس را در دل اهریمنان افکند و سیاست‌ورزان غربی دریافتند جوانان ایرانی با هیچ دولت متجاوزی سازگار نیستند و تنها برای رضای خدا قیام کرده‌اند و رهبر آنان نیز فقط و فقط خدا را در نظر دارد و قدرت ظاهری غرب برایش ملاک عمل نیست.» «444 روز» مستندی مصاحبه‌محور است با عده‌ای از دانشجویان حاضر در جریان گروگانگیری از جمله شیخ‌الاسلام، پوریزدان پرست، طیبه ضرغامی، معصومه نورمحمدی، مجید تفرشی تاریخ‌نگار آرشیو بریتانیا و منصور لاریجانی فرمانده وقت.

به بیان دیگر، نویسنده بیش از آنکه بخواهد از جنبه تکنیکی و هنری موضوع را بررسی کند، می‌کوشد به‌عنوان یک دانشجوی خط امامی و فعال در انجمن‌های اسلامی دانشجویان که عامل و وارث عمده این رخداد انقلابی بوده و هستند، نوع روایت تاریخی و سیاسی راویان و سازندگان را مورد نقد قرار دهد. البته این مستند منتقدانی را نیز دنبال خود دارد.

روزهای آزادی در زبان آمریکایی

روزهای آزادی
کارگردان: وحید فرجی
تاریخ اکران: سال 96

مجموعه مستند «روزهای آزادی» به کارگردانی وحید فرجی کاری از مرکز مستند بسیج رسانه ملی است که ابتدای سال گذشته روی آنتن شبکه اول سیما رفت. «روزهای آزادی» در 10 قسمت به دخالت‌های سیاسی، نظامی و امنیتی آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم در نقاط مختلف جهان پرداخته که در اکثر موارد به تغییر حکومت‌های مردمی و پیدایش حکومت‌های سرکوبگر منجر شده است.

در بسیاری از این موارد، بعد از دخالت آمریکا، کشورهای مورد نظر، درگیر جنگ داخلی و خشونت‌های قومی و مذهبی شدیدی شدند که به مرگ میلیون‌ها انسان منجر شده است. اولین قسمت این مستند به دخالت آمریکا در کشور گواتمالا و سرنگونی حکومت مردمی «جاکوبو آربنز» اختصاص دارد.

درباره بخش اول این مستند آمده است: «قسمت نخست این مستند که به کودتای 1954 آمریکا در گواتمالا می‌پردازد، راز ارزان‌قیمت بودن موز در آمریکا را فاش خواهد کرد. این کودتا به جهت مقابله با تصمیم دولت دموکرات گواتمالا برای ممانعت از استعمار آمریکا و تلاش دولت «خاکوبو آربنز» برای بازپس ستاندن زمین‌های زراعی این کشور از شرکت آمریکایی United Fruit Company انجام شد. قسمت دوم نیز به موضوع تغییر حکومت پاتریس لومومبا در کنگو اشاره دارد.

در قسمت سوم، ماجرای حضور آمریکا در ویتنام بررسی می‌شود. در قسمت چهارم سراغ نقش آمریکا در معادلات اندونزی رفته است و این موضوعات تا ایران و واقعه 13 آبان ادامه خواهد داشت.» وحید فرجی پیش از این، مستندهایی درباره استفاده آمریکا از تسلیحات غیرمتعارف در جهان ساخته که تاثیرات زیست‌محیطی و انسانی این تسلیحات را به تصویر کشیده است. مستندهای «جنگ پنهان»، «تولد در زمین سوخته» و «خاطرات نارنجی» از این جمله است.

منبع: فرهیختگان

انتهای پیام/

تسخیر لانه جاسوسی از زاویه لنز مستندسازان