به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران؛ گرفتگی یا اسپاسم عضله که گاهی به آن کرمپ( Muscle cramp) هم می‌گویند در واقع انقباض شدید و غیر ارادی یک عضله است؛ همان‌ طور که بیشتر شما تجربه کرده ‌اید، این گرفتگی‌ها معمولا شامل درد شدید و همچنین ناتوانی در ایجاد حرکت در مفصل مربوطه می‌شود؛ گرفتگی عضله اغلب به سرعت، ناگهانی و با شدت بروز می‌کند و در بعضی از افراد بیش از سایرین نمایان می‌شود، همچنین گرفتگی‌ در بعضی عضلات مثل عضلات گردن، عضلات کمر و عضلات ران بیشتر از سایر بخش‌های بدن ایجاد می‌شود.

عوامل بروز گرفتگی عضلات

اصلی‌ترین عوامل  بروز گرفتگی عضلات استفاده بیش از حد از یک عضله، کاهش آب بدن، کشیدگی عضلات یا ماندن در یک وضعیت به مدتی طولانی است اما در بسیاری از موارد نمی‌توانیم دلیل مشخصی برای آن تعیین کنید.

 اگرچه گرفتگی‌های عضلات عموما بی‌خطرند، اما گاهی اوقات آن‌ها نشانه اختلالات دیگری هستند؛ برای مثال نرسیدن خون کافی به اندام‌ها باعث  تنگ شدن سرخرگ‌ها و در نتیجه منجر به ایجاد دردی شبیه به گرفتگی در پاها شود، یا فشردگی عصب‌های موجود در ستون فقرات می‌تواند باعث ایجاد دردی مثل حالت گرفتگی در پاها شود که با  راه رفتن بدتر می‌شود؛ توجه داشته باشید که در این موارد  راه رفتن در حالت کمی خمیده به جلو (مانند وضعیت بدن در زمان هل دادن یک گاری) می‌تواند علائم عارضه را بهبود بخشد یا شروع آن‌ها را به تأخیر بیندازد.

گاهی اوقات هم کمبود مواد معدنی مثل پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم منجر به ایجاد گرفتگی در پاها می‌شود؛ بسیاری از داروهای ادرارآور مثل داروهای فشار خون این مواد معدنی را مصرف کرده و باعث کمبود آن‌ها می‌شوند.

گرفتگی در گردن هم معمولاً به دلیل حرکات و رفتارهایی از قبیل وضعیت نامناسب بدن هنگام راه رفتن و نشستن، کار کردن طولانی مدت پشت میز بدون تغییر دادن وضعیت، خوابیدن در حالتی که گردن در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد و تکان خوردن سریع و با شتاب گردن در حین ورزش ایجاد می‌شود.

راه‌های خلاصی از گرفتگی عضلات کمر و ران

درمان این اختلال به علت بروز گرفتگی بستگی دارد؛ برای مثال، اگر بیمار گه‌گاه به دلیل فعالیت‌های فیزیکی یا استفاده بیش از حد از عضلات دچار گرفتگی شود، می‌تواند با توقف فعالیت، گرفتگی را متوقف کند؛ اگر گرفتگی همچنان ادامه داشت، برای درمان می‌توان با اعمال کشش به عضله آن را رفع کرد

برای بعضی از افراد استفاده از کیسه یخ به کاهش تنش عضلات کمک می‌کند، در حالی که برای بعضی دیگر کیسه‌های گرم کننده  تاثیر بهتری دارد؛ در این شرایط ماساژ هم ممکن است مؤثر باشد، هر چند که دستکاری گره ایجاد شده در عضله دردناک خواهد بود.

 اگر دلیل گرفتگی کمبود آب بدن باشد، در این صورت استفاده از مایعات دارای الکترولیت برای جبران آب از دست رفته، ضروری خواهد بود.

برای ورزشکاران که معمولاً دچار گرفتگی می‌شوند تغذیه اهمیت زیادی دارد همچنین برخی داروها هم ممکن است منجر به ایجاد گرفتگی در بیمار شود در این موارد مشورت با پزشک و تغییر مقدار مصرف دارو به درمان این اختلال کمک می‌کند.

انجام صحیح حرکات کششی اهمیت زیادی دارد، بهتر است حرکات کششی بعد از گرم کردن عضلات و به صورت آهسته  انجام شوند؛ به خاطر داشته باشید انجام حرکات کششی بعد از انواع فعالیت‌ها کمک می‌کند تا عضلات فرصتی برای خنک شدن داشته باشند.

به اندازه‌ای مایعات بنوشید که بدنتان به اندازه کافی الکترولیت داشته باشد و بیش از حد تمرین نکنید، خصوصاً در هوای گرم.

علائم خطرناک شدن اسپاسم‌های عضلانی

گاهی اوقات گرفتگی و اسپاسم عضلات ممکن است باعث ناراحتی شدید شوند، با تغییرات جلدی، قرمزی یا تورم پا، ضعف عضلات همراه باشند، به دفعات بالا تکرار شوند و با درمان‌های معمول بهبود پیدا نکنند یا دلیل مشخصی نداشته باشند؛ در این شرایط لازم است با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

نوع درمان‌ گرفتگی به دلایل آن بستگی دارد؛ فیزیوتراپی به بیمارانی که دچار گرفتگی‌های عضلات پشت ساق هستند کمک می‌کند که عوامل خاصی که در بروز عارضه‌شان نقش داشته‌اند را شناسایی و اصلاح کند که می‌تواند شامل مواردی از جمله ماساژ بافت‌های نرم، حرکات کششی، متحرک‌سازی مفصل، گرمادرمانی، الکتروتراپی، تمرینات قدرتی انعطاف‌پذیری و تعادل، ارائه توصیه‌های برای اصلاح نحوه انجام فعالیت‌ها و برنامه‌ای برای بازگشت تدریجی بیمار به فعالیت‌هایش باشد.

تمرینات پیشنهادی برای درمان اسپاسم عضلات کمر و ران

حرکات ورزشی کششی زیر معمولاً برای بیماران دچار گرفتگی مکرر عضلات تجویز می‌شود و باید روزی ۳ بار به شرط افزایش ندادن درد و تورم انجام شوند؛ این حرکات را می‌توان در طول بروز گرفتگی هم جهت رفع گرفتگی عضله انجام داد.

یک حوله (یا ملحفه) را پهن و پایتان را به حالت افقی روی آن دراز کنید. دو طرف آزاد حوله را با دو دست بگیرید و بالا بیاورید طوری که حوله ناحیه دچار گرفتگی پشت ساق را در بر بگیرد، سپس در حالی که کف دو دستتان روبروی هم قرار دارد حوله را به طرف خود بکشید در عضلات پشت پا احساس کشش کنید؛ این حرکت، با اعمال فشار بر پا و ماساژ ناحیه درگیر خیلی بهتر جواب می‌دهد.

برای کشش قسمت داخلی عضلات پشت ساق پایتان روی زمین بنشینید؛ یک پایتان را دراز و پای دیگرتان را  خم کنید، طوری که زانوی آن به سینه‌تان نزدیک شود سپس کف پنجه پایتان را با دو دست بگیرید و تا جایی که امکان دارد آن را به طرف بدنتان بکشید.

بر روی طرفی از بدن که گرفتگی ندارد رو به دیوار دراز بکشید؛ پایی که گرفتگی دارد طوری دراز کنید که نسبت به بقیه بدن عمود شود، به نحوی که کاملاً کشیده شده و کف آن دیوار را لمس کند؛ ۱۰ تا ۲۰ ثانیه در همین وضعیت بمانید و پایتان را به حالت اول برگردانید، تا عضلات پشت رانتان تحت کشش قرار بگیرند.

برای کشش تاندون آشیل که متصل‌کننده پاشنه به عضلات پشت ساق پا است در حالت نشسته، یک پایتان را بکشید و دیگری را خم کنید و پای خمیده را به باسنتان نزدیک کنید؛ پاشنه پایتان را روی زمینه نگه‌ دارید اما پنجه را بالا بیاوریدو آن‌قدر در همین وضعیت بمانید که کشش باعث شل شدن عضلاتتان شود.

انتهای پیام/