به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛هرکس به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی محکوم خواهد شد. به گزارش خبرگزاری میزان، پیشرفت جوامع و به‌ویژه توسعه فناوری‌ها و فضای مجازی، سبب شکل‌گیری جرایمی شده‌است که درگذشته نه‌چندان دور، به این شکل وجود نداشت. جرایمی که با شکل و شیوه خاصِ ارتکاب و در عین حال، به‌دلیل تحققشان در ابعاد بسیار متنوع و گسترده، سبب شده است که دستگاه قانون گذاری کشور‌های مختلف و از جمله ایران، به تعریف و تبیین آن‌ها بپردازند و قوانین خاصی را نیز، برای مقابله با آن ها تصویب کنند. کلاهبرداری کامپیوتری یا رایانه‌ای (Cyber fraud) یکی از این جرایم است که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد.

تفاوت بین 2 نوع کلاهبرداری!

همان طور که از اسم کلاهبرداری رایانه‌ای پیداست، این جرم در محدوده‌ای خاص قابل ارتکاب است و آن هم در فضای مجازی و بین داده‌های رایانه‌ای و سامانه‌های کامپیوتری است. از همین نکته، یکی از تفاوت‌های مهم این جرم با کلاهبرداری معمولی و سنتی مشخص می‌شود. در کلاهبرداری سنتی باید جرم در دنیای واقعی رخ دهد و بزه‌دیده، فریب بخورد و مالش را در اختیار کلاهبردار قرار دهد؛ اما در کلاهبرداری رایانه‌ای، کلاهبردار از طریق فضای مجازی و با تغییر دادن داده‌ها و اطلاعات فرد، حتی بدون آگاهی بزه‌دیده، اموال وی را تصاحب می‌کند. مثلا از طریق فضای مجازی، در داده‌های حساب‌های بانکی افراد دست می‌برد و موجودی آن حساب‌ها را به حساب خود واریز می‌کند. ممکن است شخصی ناشناس از طریق تلفن با شخص دیگری تماس بگیرد و با فریب وی از طریق صندوق خودپرداز بانک و نیز، با دادن دستورهای فریبکارانه، مبالغی را از حساب قربانی خارج و به حساب خود واریز کند. در این حالت، با این‌که قربانی، عملیات بانکی را خودش انجام داده است، به نظر می‌رسد، عمل یاد شده مصداق عملیات متقلبانه باشد و می‌تواند از مصادیق کلاهبرداری در ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری محسوب شود. با این حال، تشخیص مصداق، بر عهده مرجع قضایی رسیدگی کننده است.

تعریف کلاهبرداری رایانه‌ای

قانون‌گذار در سال ۱۳۸۸، قانونی را تحت عنوان قانون جرایم رایانه‌ای، به تصویب رساند. در ماده ۱۳ این قانون، کلاهبرداری رایانه‌ای تعریف شده‌است: «هرکس به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل: وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مـال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» قانون‌گذار در این ماده، رفتار‌هایی را که به‌وسیله آن‌ها جرم کلاهبرداری رایانه‌ای محقق می‌شود، تبیین کرده است. منظور از «ورود»، وارد کردن اطلاعات به رایانه برای پردازش است. برای مثال، کسی که کارت عابر بانک دیگری را برداشته و با واردکردن رمز آن در دستگاه خودپرداز، حساب وی را خالی می‌کند، مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه‌ای، با وارد کردن داده، شده است. «تغییر داده»، شامل انواع تغییرات جزئی و کلی در داده‌های افراد است. مثلا یک بدهکار بانکی، در داده‌های حساب بانکی خود تغییر ایجاد می‌کند و قسط پرداخت نشده را، پرداخت شده نمایش می‌دهد. همچنین، منظور از «محو داده» نیز، حذف دایمی اطلاعات است؛ به‌ طوری که امکان بازیابی وجود نداشته باشد. مانند این‌که بدهکاری، سند بدهی خود را به بانک، از بین ببرد. «ایجاد داده»، رفتاری برعکس محوکردن است و فرد، در این حالت، داده‌ای را که وجود نداشته است، به‌وجود می‌آورد. به عنوان نمونه، فرد اطلاعات خود را به طور غیرمجاز، وارد سامانه طرح ترافیک می‌کند یا موجودی غیرواقعی‌ای را در حساب خود نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید:اپلیکیشن‌های خوش آب و رنگی که کار دستتان می‌دهد!

«متوقف کردن داده»، یعنی قطع کردن جریان دسترسی به اطلاعات. این شیوه کلاهبرداری رایانه‌ای بیشتر به این صورت است که هنگام انتقال وجه یا مال از یک حساب به حساب دیگر، زمانی که وجه از حساب شخص «الف» خارج شده و هنوز به حساب شخص «ب» وارد نشده‌است، در این فاصله زمانی کوتاه، داده‌ها متوقف شوند و فرد کلاهبردار، وجه را وارد حساب خود کند. معمولاً سایت‌های انتقال وجه و کارت به کارت غیرمجاز، از این شیوه و نیز کپی کردن اطلاعات کاربرانشان برای کلاهبرداری رایانه‌ای استفاده می‌کنند. مختل کردن سامانه نیز، مربوط به سیستم و دستگاهی است که داده‌ها در آن پردازش می‌شود. مرتکب کلاهبرداری رایانه‌ای، با ایجاد اختلال در خود سیستم رایانه‌ای و نه داده‌های آن، به کسب سود و منفعت مالی می‌پردازد.

عایدی کلاهبردار رایانه‌ای چیست؟

مرتکب کلاهبرداری رایانه‌ای مانند هر مجرم دیگر، با ارتکاب جرم در پی کسب سود است. در کلاهبرداری رایانه‌ای این کسب سود به صورت تحصیل وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی، به‌طور غیرمجاز است. در کلاهبرداری سنتی، صرفاً فریب دادن افراد و بردن مال آنان جرم دانسته شده‌است، اما در کلاهبرداری رایانه‌ای، اگر مرتکب هرکدام از منافع مذکور را به‌طور غیرمجاز کسب کند، به مجازات کلاهبرداری رایانه‌ای محکوم می‌شود. در عبارت بالا، منظور از وجه، وجه نقد و مال، دارایی افراد مانند موجودی حساب‌های بانکی‌شان است. منفعت چیزی است که سود مالی از آن حاصل شود و خدمات امری است که فرد یا نهادی ارائه می‌دهد و در قبال دریافت آن باید پول پرداخت کرد؛ مثل کارت مترو و کارت تلفن. منظور از امتیازات مالی نیز، مزیتی است که فرد برای تحصیل آن باید پول پرداخت کند؛ مانند امتیاز تراکم شهرداری.

مجازات کلاهبرداری رایانه‌ای

قانون‌گذار برای ارتکاب این جرم، مرتکب را علاوه بر رد مال، به یک تا پنج سال حبس یا جزای نقدی 20 تا 100 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم کرده است. شاید جزای نقدی این جرم، با توجه به گذشت نزدیک به ۱۰ سال از تصویب قانون جرایم رایانه‌ای، کم به‌نظر برسد، اما مجازات حبس و در کل، مجموع مجازات این جرم نسبت به دیگر جرایم رایانه‌ای، در سطح بالایی قرار دارد و نشان‌دهنده اهمیت برخورد با این جرم است.

منبع:روزنامه خراسان

انتهای پیام/