به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ چنانچه معلم از کودک بخواهد به محرک‌های مربوطه پاسخ دهد این احتمال قوی وجود دارد که به محرکی پاسخ دهد که به دنبال آن تقویت وجود دارد.
کلاس اولی ها
دختر هفت‌ساله‌ای دارم که بسیار کم‌حوصله است و در نوشتن مشق‌هایش خیلی بی دقتی می کند. بنا به گفته معلمش در کلاس هم خیلی با خودش و همکلاسی هایش بازی می کند و یکجا آرام نمی نشیند. لطفا بفرمایید چگونه با او رفتار کنیم تا تمرکزش بیشتر شود؟

راهکارهای لازم جهت بهبود و اصلاح توجه:
1- روی توجه انتخابی محرک مربوطه کارکنید:
توجه به این‌گونه کودکان ناشی از تمرکز بر طول یک کلمه و یا یک‌شکل به‌جای تمرکز بر توالی حروف و یا توجه به یک علامت غیرضروری است که حواسشان را پرت می‌کند.

2- به کودک بگویید که کدام محرک مهم است:
به‌توالی و ترکیب حروف توجه کنید و به آن‌ها هم بگویید تا توجه کنند. مثلاً می‌گوییم: «یادت باشد ازاینجا شروع کن و بخوان».

3- تعداد محرک‌ها و پیچیدگی آن‌ها را کم کنید:
مثلاً برای ریاضی می‌توانید تعداد و تنوع مسائل ریاضی را کاهش دهید تا دشواری تکلیف کمتر شود.

4- افزایش درجه شدت محرک مربوطه:
صداهای ناگهانی، حرکت و رنگ محرک‌هایی هستند که می‌توانند برای جلب‌توجه بینایی کودک مورداستفاده قرار بگیرند؛ مثلاً اگر مشکل در یادگیری حروف یک مصوت است مربی می‌تواند حروف مصوت کوتاه را قرمزرنگ کند و سپس به‌مرورزمان، رنگ را از تکلیف مربوطه محو کند.

5- استفاده از تازگی و تنوع:
استفاده از تازگی، شگفت‌انگیز بودن و خنده‌دار بودن و معرفی چیزهای جدید، متفاوت یا غیرمعمول در یک موقعیت یادگیری، اغلب توجه کودک را جلب می‌کند. تازگی همراه با محرکی به کودک عرضه می‌شود که به‌آسانی توسط او کشف شود به‌طوری‌که شکست را تجربه نکند. یک چرتکه، شمارشگر یا رایانه کوچک دستی به‌جای کتاب حساب، نمونه‌هایی از تازگی هستند.

6- به‌کاررفته حس لامسه و حرکت:
الف- ردیابی کودک با چشم روی لغت و تکرار آن، گفتن نام لغت، سپس پاک کردن آن و استفاده از حافظه و نوشتن مجدد آن (تقویت حافظه بینایی).

ب- خواندن و نوشتن لغات با استفاده از حافظه. اگر کودک به این مرحله نرسید مرحله اول را آن‌قدر تکرار کند تا به این مرحله برسد.

ج- تکرار لغت چاپی از یک لغت به چند لغت به‌طوری‌که کودک، خودش آن لغت را بنویسد و بدون نگاه کردن به مدل اصلی آن‌ را پیدا کند.

د- تعلیم لغات، ایجاد و تکامل یک خزانه لغت، خواندن و درک و فهم معنی گروه‌های لغات هنگام خواندن هر متن جدید، از ویژگی‌های این مرحله است.

7- موارد را در دسته‌های مشترک ارائه دهید:
(کلمات هم‌خانواده، ارائه مجموعه‌های مشترک مثلاً حروف صدادار)

8- استفاده از تجارب معنادار قبلی:
بیان احساسات، انگیزه‌ها و اهداف در قالب داستان. این همانند‌سازی با ویژگی‌های داستان باعث افزایش توجه و علاقه به آن تکلیف ادبی می‌شود.

9- طول مدت توجه را افزایش دهید.
10- در مورد آنچه باید انجام شود توضیح دقیق بدهید:

الف- مشخص کردن وسعت و حوزه کاری برای انجام تکالیف

ب- تقسیم کردن تکالیف به خرده تکالیف

این روش، خصوصاً برای کودکانی که در نگهداری و تداوم توجه در طول یک دوره زمانی مشکل‌دارند مفید است.
اگر مکرراً به کودکان تکالیف دشواری داده شود که نتوانند آن‌ها را انجام دهند توجه به محرک مربوطه را متوقف می‌کنند و ناکامی مکرر، انتظار شکست را در کودک به وجود می‌آورد.

11- از یک زمان‌سنج استفاده کنید:
تا هنگامی‌که کودک موفق شد در طول زمان توافق شده توجه خود را حفظ کند پاداش‌های لازم به او ارائه شود.

12- زمان تکلیف موردنظر را به‌تدریج افزایش دهید:
(از طریق تشویق و تقویت).

13- تعدادی کارهای متفرقه به کودک ارائه دهید:
این کار زمان مجاز برای توجه نکردن را از پیش مشخص می‌کند و به کودک کمک می‌کند تا موقعیت‌های توجهی را از بی‌توجهی تشخیص دهد و بر همین مبنا می‌توان کودک را به دلیل انجام کارهای فهرست شده تشویق کرد.

14- افزایش طول مدت توجه را تقویت کنید:
معلم می‌تواند منحنی مدت‌زمانی را که کودک قادر به حفظ توجه خویش است ترسیم کند و کودک آن را مشاهده و تثبیت کند.

15- انعطاف‌پذیری تغییرات توجهی کنترل‌شده را افزایش دهید:
مثلاً معلم درعین‌حال که مشغول صحبت کردن در کلاس است توجه دانش‌آموزان به مسئله‌ای را که روی تخته نوشته‌شده جلب می‌کند و توجه از محرک شنوایی به بینایی تغییر می‌یابد.

16- مدت‌زمانی را برای تغییرات توجهی در نظر بگیرید:
کودکان را باید به خاطر جابه‌جایی سریع توجه از یک حرکت به حرکتی دیگر تقویت کرد.

17- در یک‌زمان واحد فقط از یک کانال حسی درخواست‌هایی داشته باشید؛
مثلاً وقتی معلم صحبت می‌کند، به کانال شنوایی کودک نیاز است؛ چنانچه معلم بخواهد کودک به چیزهایی که او می‌گوید گوش کند باید از استفاده از هر هدف دیگری که نیاز به استفاده هم‌زمان از کانال‌های بینایی و شنوایی کودک داشته باشد خودداری کند.

18- مدت‌زمان لازم برای تغییرات توجهی را کاهش دهید:
کودکان یاد بگیرند سرعت انعطاف‌پذیری تغییرات توجهی خویش را از یک محرک به محرک دیگر افزایش دهند.

راهبردهای اضافی برای بهبود توجه:
1- به کودک در موقعیت انفرادی آموزش دهید.

2- دروس را در حد ظرفیت تمیز دهندگی کودک نگه‌دارید و از روش شرطی‌سازی استفاده کنید.
تقویت و تعمیم محرک را تا جایی که ظرفیت دارد افزایش داده و پس‌ازآن کودک را در همان حالت نگه‌دارید زیرا افزایش بیشتر شرطی‌سازی باعث حواس‌پرتی کودک می‌شود.

پاولوف این آزمایش را روی پسربچه‌ای 11 ساله‌ انجام داد و پسربچه شرطی شده بود که به یک زمان‌سنج آونگی که در دقیقه 140 بار ضربه می‌زد پاسخ دهد. او به زمان‌سنجی که در هر دقیقه 90 بار ضربه می‌زد پاسخ نمی‌داد. سپس 90 ضربه به 100 ضربه در دقیقه افزایش یافت و به‌تدریج به 140 ضربه رسید. پسربچه به 90 تا 120 ضربه، پاسخ‌های صحیح می‌داد؛ اما در این نقطه یعنی 120 ضربه قوه تمیز دهندگی پسربچه مختل شد و واکنش‌های منفی نشان داده و به‌شدت آشفته و حواس‌پرت می‌شد.

3- موفقیت کودک را افزایش دهید:
اگر مکرراً به کودکان تکالیف دشواری داده شود که نتوانند آن‌ها را انجام دهند توجه به محرک مربوطه را متوقف می‌کنند و ناکامی مکرر، انتظار شکست را در کودک به وجود می‌آورد. می‌توان با ارائه تکالیفی که برای کودک موفقیت‌هایی را به بار می‌آورد و با قرار دادن تکالیف آسان در میان تکالیف مشکل از ایجاد احساس شکست در کودک جلوگیری کرد.

4- توجه به محرک‌های مربوطه را تقویت کنید:
چنانچه معلم از کودک بخواهد به محرک‌های مربوطه پاسخ دهد این احتمال قوی وجود دارد که به محرکی پاسخ دهد که به دنبال آن تقویت وجود دارد. تقویت می‌تواند از طریق عبارات کلامی، دادن ستاره‌ و ژتون‌های رنگی باعث حس‌ موفقیت در کودک شود.

5- تکنیک‌های خود نظارتی را تعلیم دهید:
الف کودک و معلم تصمیم بگیرند که چه نوع رفتار توجهی باید رشد داده شود.
ب به کودک آموزش دهید هنگامی‌که به محرک خاصی توجه نمی‌کند آن را بازبینی کرده و یادداشت کند.
ج توافق بر یک تقویت‌کننده که می‌تواند برای پاداش رفتار توجه مفید باشد (با استفاده از نوار ضبط‌صوت و سپس با استفاده از خودتمجیدی).

بیشتر بخوانید:ضرغامی: نگران طبقاتی‌شدن نظام آموزشی کشور هستم

منبع: تبیان

انتهای پیام/

افزایش تمرکز کودکان دبستانی