به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ؛ ساماندهی پسماند خانگی همواره مساله‌ای پیچیده در مدیریت شهر‌ها بوده است و به علت دامنه گسترده مواد موجود در این پسماند مانند شیشه، فلز، کاغذ، پلاستیک، مواد آلی و ... و اختلاط کامل این مواد، مشکلات متعددی در مدیریت آن‌ها بروز می‌کند.

پسماند‌های شهری و روستایی به معضلی با پیامد‌های روز افزون تبدیل شده است، گذشته از هزینه‌های بسیار بالایی که جمع آوری، حمل و نقل و دفع پسماند‌های شهری تحمیل کرده است، مخاطرات زیست محیطی آن نیز بسیار جدی است و نگرانی‌های حاصل از ادامه این وضعیت باید همه قشرهای جامعه و به ویژه مدیران شهری را به تفکر و عمل به منظور مقابله با این مخاطرات وا دارد.

شهر‌های شمالی کشور امروز با حجم بالای پسماند مواجهند که به دلیل سطح بالای آب‌های زیرزمینی امکان دفن آن‌ها وجود ندارد و به همین دلیل هم با انباشت زباله بسیار مواجهند. میزان زباله تولیدی در این مناطق روزانه معادل پنج هزار ۵۰۰ تن است که این حجم بالا موجب بروز مشکلات زیست محیطی متعدد شده است.

استان مازندران با جمعیت سه مییلون و ۳۰۰ هزار نفری، روزانه بیش از سه هزار تن پسماند شهری و روستایی تولید می‌کند که ۷۵ درصد آن زباله‌تر و ۲۵ درصد زباله خشک است.

مشکل زباله در مازندران این روز‌ها از بلای جان طبیعت فراتر رفته و تبدیل به بلای جان ساکنان این استان شده است. در زمانی که این گزارش با عنوان اهمیت بهره برداری زود هنگام از ۲ زباله سوز ساری و نوشهر نوشته می‌شود، همچنان میلیون‌ها تن زباله در گوشه و کنار مناطق ساحلی و جنگلی مازندران رها شده و با گذشت زمان شیرابه این حجم زباله وارد رودخانه‌ها و از آنجا وارد زمین‌ها و محصولات کشاورزی و دریا می‌شود و اینکه زندگی و سلامت تمام ایرانیانی را که از این محصولات استفاده می‌کنند، تحت تاثیر قرار بدهد، محتمل است.

بنا بر آمار آب و فاضلاب مازندران، بیش از ۹۰ درصد آب مازندران از سفره‌های زیرزمینی تامین می‌شود و این سفره‌ها از آب باران و رودخانه تغذیه می‌شوند و اگر به نحوه دفع شیرابه‌های زباله‌ها توجه نشود، بحران بهداشتی ناشی از زباله‌ها دامنگیر تمامی جمعیت استان و کشور خواهد شد.

هر چند در سال‌های اخیر با استفاده از ماشین آلات پیشرفته جمع آوری و حمل زباله مازندران بهداشتی شده است، اما همچنان دفن و دفع زباله در استان علاوه بر اینکه بخش اعظمی از درآمد شهرداری‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، با تبعات اجتماعی و بهداشتی همراه است.

از سوی دیگر اگرچه ساماندهی مراکز دفن زباله، تفکیک زباله از مبداء، تبدیل زباله به کود و انرژی و کاهش تولید زباله چهار محور برنامه ریزی شده برای حل معضل مزمن پسماند مازندران در دوره فعالیت استاندار دولت دوازدهم در این استان بوده است، اما کارشناسان نیروگاه زباله سوز را تنها راه حل مشکل پسماند استان عنوان می‌کند.

مزیت‌های کارخانه زباله سوز

در سه دهه اخیر به منظور فائق آمدن بر مقررات و ضوابط سخت گیرانه زیست محیطی (برای کاهش میزان انتشار آلاینده ها) فن آوری‌های زباله سوزی دستخوش پیشرفت اساسی شده اند و از این میان، سیستم‌های توده سوز شبکه‌ای توانسته اند در عین رعایت مقررات زیست محیطی، بر طبیعت ناهمگن زباله جامد شهری فائق آیند، به طوری که امروزه توده سوزی زباله جامد بر روی شبکه یک کوره زباله سوز، یک فناوری اثبات شده و جاافتاده است.

کارشناسان معتقدند مدیریت پسماند علاوه بر ایمن بودن، باید پایدار باشد و این امر تنها از طریق تعادل و تعامل میان توسعه اقتصادی، عدالت اجتماعی و محیط زیست صورت می‌گیرد.

بنا بر این مدیریت پسماند پایدار باید از لحاظ محیط زیست موثر و کارا و تضمین کننده سلامت و ایمنی باشد و از لحاظ اجتماعی پذیرفته شود و بازده اقتصادی داشته باشد.

اهمیت تسریع در ساخت و راه اندازی کارخانه زباله سوز در شمال

با توجه به این موضوع که میزان رطوبت در پسماند‌های جمع آوری شده در مناطق شمالی کشور زیاد است و مساحت مورد نیاز برای دفن بهداشتی پسماند‌های شهری هم دستکم در طول یک سال از ۴۰ هکتار فراتر می‌رود، دپو کردن تنها راهکاری بوده که تاکنون به صورت فراگیر از آن استفاده می‌شد و همچنان هم مورد استفاده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که شهرداری‌های استان مازندران با صرف هزینه ۵۰۰ ریالی به ازای هر کیلوگرم زباله در مجموع روزانه یک میلیارد ریال را به مدیریت پسماند‌های شهری اختصاص می‌دهند که با این شیوه مدیریت پسماند بازگشت هزینه‌ای نیز در پی نخواهد داشت.

اگر این مقدار زباله سوزانده شود به ازای سوزاندن هر یک تن زباله ۲.۷ تا ۲.۸ مگاوات برق تولید می‌شود که اگر ۲ هزار تن پسماند‌های شهری استان مازندران سوزانده شود، حدود پنج هزار مگاوات برق روزانه می‌توان تولید کرد و با فرض هر کیلو وات ساعت پنج هزار ریال، در نهایت روزانه ۲۵ میلیارد ریال از محل سوزاندن زباله درآمد کسب می‌شود.

اگر پسماند‌های حدود هزار تنی در روز مناطق روستایی مازندران نیز به این مقدار افزوده شود می‌توان روزانه ۴۰ میلیارد ریال کسب درآمد کرد.

همسو با این رویکرد پیش بینی می‌شود که استان مازندران به تعداد زباله سوز‌های بیشتر با ظرفیت بالاتری نیاز دارد تا از این طریق بتواند ضمن حفظ زمین ها، مراتع و جنگل‌ها انرژی برق تولید کرده و از این طریق بتواند قسمتی از هزینه‌های مدیریت پسماند در سطح استان را تامین کند.

حل معضل زیست محیطی کره زمین با گسترش کارخانه زباله سوز در دنیا

کارشناس ارشد توده‌سوز‌ها در تولید انرژی پاک گفت: که بر اساس گزارش تهیه شده از بازار جهانی، ظرفیت تبدیل زباله به انرژی از طریق زباله سوزی تا سال ۲۰۱۶ به حدود ۷۰ میلیون تن رسید.

جواد نصیری افزود: بر اساس این گزارش با توجه به کمبود فضا برای ساخت مناطق شهری و همچنین کمبود زمین برای دفن زباله‌ها، تقاضا برای ساخت نیروگاه‌های زباله سوز افزایش یافته است.

وی اظهار داشت: امروزه ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻘﺎﻣـﺎت و ﺟﻮاﻣـﻊ ﻣﺴﺌﻮل در ﻛﺸـﻮرﻫﺎی ﺻﻨﻌتی از ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺎشی از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ آﮔﺎهی ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧـﺪ و درﺧﺼﻮص ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎﻳﺸﺎن، روش ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮل از ﻟﺤﺎظ زیست محیطی ﻣﺜـﻞ ﻛـﺎﻫﺶ در ﻣﺒـﺪأء تولید زباله، ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ، زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮزی و در ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻓﻦ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده اﻧﺪ.

این کارشناس توضیح داد: اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺑﺴﻴﺎری از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑه ﻌﻨﻮان ﻳک اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق می‌ﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دو ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژی ﻏﺎﻟﺐ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژی از ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺷﻬﺮی در ﺟﻬﺎن زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮزی در درﺟﻪ اول و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﮔـﺎز از دفن زباله در درﺟﻪ دوم ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ.

نصیری که قبلا مدیریت دفتر انرژی زیست توده سازمان انرژی‌های نو ایران را بر عهده داشت، گفت: در ﻣﻮرد ﺑﺴﻴﺎری از مناطق، روش زباله سوزی یکی از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻳــﺎ ﺿﺮوری ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﺑﺎﻟﻪ ﺑـﻪ ﺷﻤﺎر می‌رود.

وی بیان داشت: بر اساس آمار جهانی در حال حاضر تعداد ۲ هزار و ۴۵۰ زباله سوز در سطح جهان وجود دارد که بر حسب تناژ ژاپن با آمار سالانه ۴۰ میلیون تن زباله جایگاه نخست را دارد و بعد از آن اروپا، چین و آمریکا قرار دارند.

نصیری گفت: پیاده کردن یک سیستم جامع مدیریت پسماند در کشور‌های در حال توسعه، علاوه بر موانعی که در کشور‌های توسعه یافته بر سر ایجاد چنین سیستمی وجود دارد، با مشکلات دیگری نیز روبه رو است که از جمله آن می‌توان به کمبود زیرساخت‌های اساسی و محدودیت منابع اشاره کرد.

وی افزود: سیستم‌های مدیریت پسماندی که هم اکنون در این کشور‌ها موجود هستند، معمولا ویژگی‌هایی نظیر خدمات جمع آوری ناکافی، پردازش حداقل مواد و تلنبار کنترل نشده دارند.

این کارشناس گفت: جمع آوری داده‌ها در باره ترکیب پسماند، پیشرفت از تلنبار کنترل نشده به سمت استفاده از سیستم دفن بهداشتی، جدا سازی پسماند آلی که به کمپوست تبدیل می‌شود، استفاده از رفتگران به صورت سازمان یافته برای جمع آوری مواد قابل بازیافت و سوزاندن زباله‌های باقی مانده از فرآیند تفکیک به منظور کاهش حجم دفنی، پیش نیاز برای اجرای یک سیستم جامع مدیریت پسماند است.

وی مزیت اصلی زباله سوزی را کاهش حدود ۹۰ درصد حجم زباله جامد و حدود ۷۰ درصد وزن آن اعلام کرد و گفت: علاوه بر این به دلیل گازی کردن و تخریب مواد آلی (که در غیر این صورت می‌بایست تحت تجزیه بیولوژیکی در دفنگاه قرار گیرند)، مواد برجامانده از زباله سوزی به لحاظ فیزیکی پایدار هستند.

این کارشناس مدیریت پسماند کشور اظهار داشت: همچنین دمای بالای فرایند با تخریب کامل همه ارگانیسم‌هایی که در صورت دفع زمینی سبب بروز بیماری‌ها می‌شوند سبب ضد عفونی شدن جریان زباله می‌شود.

به گفته نصیری فرایند احتراق همه مواد انتشار دهنده بو در زباله را از بین برده، خاکستر زیرین و خاکستر معلق آن، بعد از خنک شدن، سترون و بی بو می‌شوند.

وی گفت: واحد‌های زباله سوزی می‌توانند نزدیک مناطق ارائه خدمت (مناطق جمع آوری زباله) احداث شده و هزینه‌های حمل و نقل را، نسبت به دیگر روش‌های دفع، که در آن‌ها لازم است زباله برای دفع نهایی، مسافت‌هایی را حمل گردد، کاهش دهند.

نیروگاه زباله سوز نوشهر و ساری با ۴۴ میلیون دلار سرمایه گذاری

در حال حاضر مدیریت زباله و پسماند استان مازندران به ۹ منطقه تقسیم شده است و این تقسیم بندی هم مبتنی بر راه حل‌های اندیشیده شده برای حل معضل است.

طبق برنامه، مشکل پسماند مازندران قرار است با ایجاد ۲ نیروگاه زباله سوز در شهر‌های ساری و نوشهر و احداث کارخانه کمپوست و زباله سوز در هفت منطقه دیگر حل شود.

مبلغ کل قرار داد هر کارخانه‌های زباله سوز ساری و نوشهر ۴۴ میلیون دلار است که به صورت مشارکتی ۴۰ درصد آورده شرکت تدبیر و توسعه سلامت و ۶۰ درصد نیز از سوی دولت است که شهرداری‌های نوشهر و ساری نمایندگان دولت محسوب می‌شوند.

مجری پروژه کارخانه‌های زباله سوز ساری و نوشهر در تشریح آخرین وضعیت بودجه‌ای و ساخت این ۲ کارخانه گفت :این شرکت از زمان افتتاح و بهره براری تا هفت سال درآمد‌های ناشی از فروش برق را کسب می‌کند و پس از مدت اتمام هفت ساله بهره برداری، کارخانه دریک شرائط مناسب تحویل شهرداری‌ها می‌شود.

بهروز امامی با بیان اینکه نیروگاه زباله سوز ۲۰۰ تنی نوشهر در آستانه بهره برداری قرار دارد، افزود: اکنون ۱۰۰ درصد تجهیزات آن در محل سایت وارد شده و در حال نصب است.

وی با بیان اینکه این زباله سوز ظرفیت تولید ۱۴ هزار مگاوات ساعت برق در سال دارد، ادامه داد: هزینه ساخت این نیروگاه حدود ۱۴ میلیون دلار است.

مجری مجری پروژه کارخانه‌های زباله سوز مازندران با بیان اینکه هزینه ساخت کارخانه ساری ۳۰ میلیون دلار است، گفت: این کارخانه با سوزاندن ۴۵۰ تن زباله در روز ظرفیت تولید ۳۰ هزار مگاوات ساعت برق در سال را دارد.

امامی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۷۰ درصد تجهیزات وارد سایت زباله سوز ساری شده است، بیان داشت: از آنجایی که ۳۱ درصد عملیات ابنیه و ساختمانی آن پیشرفت فیزیکی دارد، تا یک ماه دیگر عملیات نصب تجهیزات آن شروع خواهد شد.

تفکیک زباله از مبداء در مازندران

با توجه به اینکه سرمایه گذاری هنگفتی برای زباله سوز نیاز است، طرح تفکیک زباله از مبداء، کارخانه کمپوست و ساماندهی مراکز دفع مورد توجه مدیریت پسماند استان قرار گرفته است.

همسو با این رویکرد از خرداد ماه امسال ساماندهی مراکز ۲۸ گانه دفن زباله استان مازندران با انجام عملیات محصور سازی و زهکشی شیرابه‌ها به اتمام رسیده است.

طرح تفکیک زباله از مبداء دومین مرحله از ساماندهی پسماند مازندران است که طبق برنامه تا پایان سال جاری پنج درصد از وزن زباله برابر با ۳۰ درصد حجم زباله باید از مبداء تفکیک شود.

بر اساس مصوبه شورای پسماند مازندران، زباله گردی نیز در محل دفن زباله تا پایان امسال ممنوع خواهد شد.

منبع ایرنا

انتهای پیام/ف