حجت الاسلام ریاضت کارشناس مذهبی معتقد است زمانی که خودبینی و منیت ها و هوای نفس وارد شیوه عزاداری در هیئت ها شود، انحراف آغاز می‌شود.

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛رسیدن به پیشگاه اهل بیت (ع) و عزاداری برای سید الشهدا (ع) آدابی دارد. برای اینکه عزاداری‌ها مورد قبول درگاه حق تعالی قرار بگیرد، باید به این آداب توجه شود. وقتی به فلسفه عزاداری سید الشهدا توجه شود، اهمیت موضوع اقامه عزای اباعبدالله روشن می‌شود و به این ترتیب با آگاهی بالاتر و با درک درستی آداب عزاداری اجرا می‌شود.

در این خصوص با حجت الاسلام و المسلمین محمود ریاضت کارشناس مذهبی گفتگو کردیم که در ادامه می توانید آن را بخوانيد؛

* آقای رياضت؛ به عنوان سوال اول بفرماييد فلسفه شعائر اسلامی و عزاداری برای سید الشهدا (ع) چیست؟

مهمترین فلسفه شعائر حسینی در ماه محرم رسیدن به هدف خلقت است. قرآن می‌فرماید هدف غایی خلقت، خلیفه الله بودن انسان است. انسان برای اینکه به این هدف دست پیدا کند، باید به یک وسیله مهمی به نام عبودیت مجهز شود. از این رو خداوند در قرآن می فرماید «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» ما جن و انس را به جز برای عبادت نیافریدیم. البته بندگی هدف نیست، بلکه وسیله است. انسان با بندگی می‌تواند به هدف غایی خود برسد.

برای رسیدن به نفس مطمئنه باید محرمی شویم

* انسان چگونه به مقام بندگی می‌رسد؟

قرآن می‌فرماید خدا به کسانی که صاحب نفس مطمئنه هستند، ندای «فادخلی فی عبادی» را می‌دهد. در آیات پایانی سوره فجر خداوند می فرماید:

يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ﴿۲۷﴾ اى نفس مطمئنه (۲۷)

ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً ﴿۲۸﴾ خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد (۲۸)

فَادْخُلِي فِي عِبَادِي ﴿۲۹﴾ و در ميان بندگان من در آى (۲۹)

وَادْخُلِي جَنَّتِي ﴿۳۰﴾ و در بهشت من داخل شو (۳۰)

پس لازمه دستیابی به وسیله‌ای به نام عبودیت که انسان با آن به مقام خلیفه الله می رسد، این است که انسان صاحب نفس مطمئنه بشود. ائمه اطهار (ع) فرمودند: برای اینکه انسان صاحب نفس مطمئنه بشود و به عبودیت برسد، باید اتفاقی مهم تر رخ دهد. شما برای رسیدن به نفس مطمئنه باید محرمی بشوید. چرا که خداوند به سر منشأ خیر محرمی‌ها که سید الشهداست، خطاب کرده است که «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً ...»

یک روایت از امام صادق (ع) است که فرمودند: «اقرؤا سورة الفجر فی فرائضکم و نوافلکم فانها سورة الحسین بن علی» سوره فجر را در نمازهای واجب و نیز نماز مستحب خود بخوانید؛ چرا که این سوره، سوره حسین بن علی است.

به این دلیل سوره فجر را سوره امام حسین (ع) نامیدند؛ چراکه این آیه شریفه مصداق اتم و اکمل شخصیت امام حسین (ع) است. در روایت‌های مختلف نقل شده است که در نمازهایتان سوره فجر را بخوانید که بتوانید به امام حسین (ع) برسید و همنشین ایشان شوید. در روایت داریم که اگر کسی اصرار به خواندن سوره فجر در نماز مستحبی داشته باشد و بتواند آن را عملی کند، می‌تواند به درجه امام حسین نائل شود. یعنی یک انسان معمولی می تواند با خواندن و عملی کردن سوره مبارکه فجر، به آرزوی معیت با امام حسین (ع) برسد.

هدف محرم رساندن انسان به عبودیت و مقام خلیفه اللهی است 

فکر می کنم پاسخ سوال نخستم را نگرفتم. ارتباط این مفاهیم با فلسفه عزاداری و اقامه شعائر حسینی چیست؟

هدف اصلی در شعائر محرم این است که به هدف خلقت برسیم. در دین ما هر کاری برای این است که به خدا نزدیک شویم و به مقام خلیفه الله دست یابیم. محرم هم هدفش این است انسان را به عبودیت و به خلیفه اللهی نزدیک کند. اما نکته این است که سریع‌ترین راه رسیدن به این هدف، امام حسین (ع) است. این جمله روایت نیست، اما از مفهوم روایت استنباط شده است که همه ما کشتی نجات هستیم، اما کشتی امام حسین (ع) کشتی است که سریع‌تر به مقصد می‌رسد. شما اگر می‌خواهید خلیفه الله باشید اهل بیت (ع) باب الله هستند، اما دری که از طرف امام حسین باز می‌شود، از همه در ها وسیع تر است و ظرفیت بسیار بالایی دارد. امیدواریم بتوانیم از این راه استفاده کنیم و شعائر حسین را به خوبی انجام دهیم.

در عزای حسینی از مسیر قرب الهی دور نشویم

در این مسیر بندگی و در راه اقامه عزا، چه چیزهایی انسان را از حقیقت عبادت دور می کند؟

محرم و شعائر حسینی وسیله ای است که انسان را به هدف اصلی برساند، اما شیطان هم تلاش می کند که به هر قیمتی که شده کاری کند انسان از تکامل دور شود. شیطان تلاش می‌کند که اگر نمی تواند اصل موضوع اقامه عزا را نابود کند آن را به انحراف بکشاند. به همین دلیل باید خیلی دقت کرد که در اقامه شعائر حسینی، هوای نفسانی دخیل نشود و عزاداریمان به گونه ای نباشد که هدف ما از قصد قربت دور شود. عامل انحراف زمانی اتفاق می افتد که انسان از مسیر تقرب به خدا خارج شود.

هرکه در مسیر امام حسین (ع) است، باید هدفش خدا باشد

اگر امکان دارد با مصادیق بیشتر و جزئی تر این انحرافات را بیان کنید.

وقتی خودبینی‌ها و هوای نفس آمد؛ وقتی بخواهیم در مجلس اهل بیت (ع) خودمان را مطرح کنیم، این آغاز انحراف است. وقتی می‌خواهیم خودمان را مطرح کنیم، به ابزار غیر مشروع و حتی حرام هم متوسل می شویم. البته این موضوع خیلی کم است ولی چون دستگاه سید الشهداست، همان مقدار کم هم نباید باشد. اگر ما در این دستگاه یک ضایعه کوچک ایجاد کنیم، هرچه جلوتر برویم، انحرافش بیشتر می‌شود. باید دقت کرد که ما بر اساس دین و معارف اسلامی و بر اساس روش اهل بیت (ع) جلو برویم. بزرگترین کسانی که بهترین اقامه شعائر حسینی را داشتند، خود اهل بیت (ع) بودند. امام حسین (ع) وقتی به سمت کربلا حرکت می‌کرد، می‌گفت هر که می‌خواهد به خدا برسد، با من حرکت کند. یعنی هر که در مسیر امام حسین (ع) است، باید هدفش خود خدا باشد. وقتی این گونه باشد، دیگر انحرافی به وجود نمی‌آید و دیگر لازم نیست از خودمان چیزی وارد کنیم تا مجلس امام حسین (ع) گرم‌تر شود. نباید کاری کرد که مردم بگویند فلان روحانی، چه سخنرانی کرد و فلان مداح چه مداحی کرد و به قول هیئتی‌ها مجلس را ترکاند. وقتی سراغ منیت ها رفتیم، منحرف می شویم. اگر خلوص نیت پیدا کنیم، این آسیب‌ها اتفاق نمی افتد.

گریه ای که منجر به همراهی با حسین (ع) نشود، ارزشمند نیست

از شیوه عزاداری اهل بیت (ع) برایمان بگویید. آن ها چگونه عزاداری می کردند؟

ما از خود رسول الله (ص) روایت داریم که برای امام حسین (ع) اقامه عزا کردند. در زمانی که هنوز امام حسین شهید نشده بودند، پیامبر (ص) قصه شهادت امام حسین (ع) و یارانشان را بیان کردند. در روایت داریم که حضرت محمد (ص) روضه سید الشهدا گرفتند و حتی مجلسی برپا کردند. سید بن طاووس در مقدمه لهوف دارند که امام حسین (ع) سه ساله بودند که رسول خدا (ص) در مسجد النبی مجلس گرفتند. خود پیامبر (ص) منبر رفتند و همه چیز را که در عاشورا اتفاق افتاد، توضیح دادند. در روایت آمده است که مردم به گونه ای در مسجد گریه می‌کردند که گویی در و دیوار مشغول گریه بودند. پیامبر (ص) فرمودند که «گریه می‌کنید، اما یاری اش نمی‌کنید». گریه ای که منجر به یاری حسین (ع) نشود، گریه ارزشمندی نیست. گریه‌ای ارزشمند است که ما را به مرام امام حسین (ع) نزدیک کند.

برکت مجلس امام حسین (ع) این است که مرامش احیا شود

* بسیاری از علما از دیرباز توصیه می کردند که عزای امام حسین (ع) را در کنار هم و دسته جمعی انجام دهیم. آیا کنار هم عزاداری کردن، توفیقی ویژه نسبت به عزاداری انفرادی و در خلوت دارد؟

جمع شدن و کنار هم بودن برای عزای امام حسین (ع) فواید زیادی دارد. یکی از فواید مهمش این است که مجالس امام حسین (ع) دارای پیوست خدمات اجتماعی شده است. بسیاری از مجالس برگزاری عزای سید الشهدا (ع) چه در محرم و چه در کل روز های سال، مرکز خیریه و جمع کردن کمک های مردمی شده اند. این جمع‌ها به برکت پرچم امام حسین (ع) دارای خیر هستند و برای کمک رسانی به محرومان تلاش می کنند. خیلی‌ها از طریق این خیریه به مردم کمک‌های درمانی می‌کنند. مثلا حسینه اعظم زنجان که فعالیتش در عزای سید الشهدا (ع) اخیرا پر رنگ شده است، مرکز خیریه ای دارد که برای بیمار‌های سرطانی است.

از نقاط مختلف کشور بیماران سرطانی به این مرکز مراجعه و بدون پرداخت هزینه ای فرایند درمانشان را طی می کنند. این یعنی اقامه شعائر حسینی منجر به احیای مرام حسینی شده است. در جریان زلزله کرمانشاه، آبرسانی به خرمشهر و آبادان هم هیئت‌های مذهبی فعال شدند. یکی از فواید مهم کنار هم عزاداری کردن، این است که هیئت‌ها دارای پیوست خدمات اجتماعی شدند. گاهی عده ای با غرض و مرض می‌گویند، به جای این هزینه‌ای که برای هیئت می کنید، بروید به محرومان کمک کنید. اتفاقا من می‌گویم که این هزینه‌ها شاید یک صدم کمک به محرومان نیست. ما به این بهانه افراد را جمع می‌کنیم، معارف و سیره امام حسین (ع)  را می‌گوییم و نقل می کنیم که امام حسین (ع) به محرومان کمک می‌کردند. مهمترین دستاورد این فعالیت کمک به محرومان و نیازمندان در عرصه های مختلف است.

همه این‌ها به برکت مجلس امام حسین (ع) است. برکت مجلس امام حسین (ع) این است که مرامش احیا می‌شود و سود اصلی به مردم می‌رسد. حالا اگر مردم دور هم جمع نشوند، آیا از نیاز‌ها آگاه می‌شوند؟ وقتی دور هم جمع می‌شویم، مشکلات همدیگر را می‌فهمیم. خیلی از خیریه‌ها از طریق هیئت ها دنبال خانواده‌هایی می‌روند که از روی حیا نیازشان را نمی گویند. این توصیه دین است که ما به دنبال نیازمندان برویم.

حق الناس گردنمان باشد، در قیامت اهل بیت (ع) شفاعتمان نمی‌کنند

* به عنوان سوال پایانی، به نظرتان جای چه چیزی در هیئت ها خالی است و باید بیشتر به چه چیزهایی توجه شود؟

یکی از نکاتی که در اقامه شعائر حسینی باید خیلی به آن دقت کرد و اگر دقت نشود باعث انحراف از هدف می‌شود، حق الناس است. امام حسین (ع) در شب عاشورا به یارانشان فرمودند که اگر کسی نمی‌خواهد فردا کشته شود و با من جهاد کند، برود. هر که بماند کشته می‌شود. شما بروید، من بیعتم را برداشتم و به لحاظ شرعی هم چیزی به گردنتان نیست؛ اما اگر دِین مردم گردنتان است، اینجا نایستید. اگر حق الناس گردنتان باشد، در قیامت حتی من و مادرم برای شفاعت پای وسط نمی‌گذاریم. در اقامه عزا حق الناس خیلی مهم است. وقتی امام حسین (ع) به نزدیک‌ترین اصحابشان می‌گویند، اگر حق الناس به گردنتان باشد، جهادتان فایده‌ای ندارد؛ نشان از اهمیت این موضوع دارد. مهمترین حق الناس هم حق پدر و مادر و نزدیکانی چون فرزند و همسر است. باید مراقب باشیم که با اقامه شعائر حسینی حق همسر و فرزند پایمال نشود.

انتهای پیام/