مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در خصوص پیوند سلول‌های فیبروبلاست و تاثیر آن بر سلامت پوست توضیح داد.

به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛  پوست بزرگترین عضو بدن با مساحت تقریبی 1/ 5 تا 2 متر مربع است که تقریبا یک ششم وزن کل بدن را تشکیل می‌دهد. 

ایجاد سدی در مقابل ورود میکروب‌ها، تشکیل کانال‌هایی برای ارتباط با محیط خارج، تنظیم دمای بدن، دفع مواد سمی، محافظت در مقابل اشعه‌های مضر، جلوگیری از دفع آب بدن، تولید ویتامین D و بالاخره حفظ زیبایی فرد از جمله عملکردهای پوست است.

پوست از سه لایه اپیدرم، درم و زیر پوست تشکیل شده است؛ اپیدرم خارجی‌ترین لایه پوست است و در اغلب نقاط بدن، ضخامتی در حدود 1/0 میلی متر دارد. هر چند این ضخامت در کف دست و پا به یک میلی متر نیز می رسد، سلول‌های شاخی و یا کراتینوسیت عمده‌ترین سلول‌های تشکیل دهنده این لایه هستند.

ترشح پروتئین کراتین توسط این سلول‌ها باعث قوام پوست و مقاومت آن در مقابل پارگی می‌شود، همچنین این سلول‌ها، کراتین را برای تشکیل ناخن و مو ترشح می‌کنند، سلول‌های شاخی در عمقی‌ترین ناحیه اپیدرم قرار گرفته‌اند و بعد از تقسیم به سطوح بالایی مهاجرت می‌کنند.

محققان پژوهشگاه رویان توانستند با استفاده از پیوند سلول‌های فیبروبلاست پوست را ترمیم و چین و چروک صورت را رفع کنند.

بیشتر بخوانید: سلول درمانی روشی جدید در درمان بیماری‌های خاص/ جرقه های امید برای بیماران مبتلا به ام اس

امیر باجوری مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛  اظهار کرد: چین و چروک صورت بر اثر تولید نامناسب کلاژن یا کاهش حرکات ماهیچه‌ای در پوست ایجاد می‌شوند بنابراین استفاده از داروهایی که باعث مهار حرکات ناموزون یا کاهش استرس در ماهیچه‌های زیر پوست می‌شوند قادرند تا حد زیادی چین و چروک روی پوست را برطرف کنند.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان بیان کرد: پر کردن چین و چروک با استفاده از مواد پرکننده همانند تزریق کلاژن و یا اسید هیالورونیک از روش‌هایی دیگر است که امروزه به صورت گسترده در ترمیم چین و چروک پوست از آنها استفاده می‌شود؛ با این حال استفاده از این روش‌ها معمولا تنها به صورت گذرا مشکل را برطرف خواهد کرد و برای ایجاد تغییرات دائمی لازم است منابع تولید کلاژن و یا اسید هیالورونیک به صورت دائمی و مناسب در محل چین و چروک پوستی قرار گیرند.

محیط خارج سلولی چیست؟

باجوری ادامه داد: سلول‌ها برای رشد و تکثیر در محیطی قرار دارند که ما آن را محیط خارج سلولی می‌شناسیم، این محیط حاوی مواد مغذی و همچنین ساختارهایی است که به بافت، شکل داده و سلول‌ها را در خود جای می‌دهد، نوعی پروتئین به نام کلاژن، اصلی‌ترین ترکیب تشکیل دهنده محیط خروجی سلولی است و وجود انواع مختلفی از این پروتئین باعث می‌شود که ما پوستی سالم و یا چروکیده داشته باشیم.

فیبروبلاست چیست؟

وی افزود: فیبروبلاست یکی از سلول‌های مهم در تولید کلاژن و سایر مواد محیط خارج سلولی است؛ بنابراین این سلول‌ها مهم‌ترین نقش را در تشکیل ساختار بافتی و همچنین ترمیم زخم‌ها دارند، پسوند بلاست در نام گذاری این سلول‌ها اشاره به خاصیت بنیادی و یا قدرت تکثیر بالای سلول‌هاست.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان تشریح کرد: فیبروبلاست تقریبا تمام مواد محیط خارج سلولی و فیبرهای لازم برای تشکیل ساختارهای بافتی را ترشح می‌کند، برخلاف سلول‌های لایه سطحی پوست، سلول‌های فیبروبلاستی به صورت یک لایه روی پایه خود قرار نمی‌گیرند بلکه بیشتر، ساختارهایی را تشکیل می‌دهند همچنین سلول‌های فیبروبلاست قادرند به آرامی در بین لایه‌های متفاوت تشکیل دهنده بافت مهاجرت کنند.

باجوری مرگ و پیر شدن سلول‌های فیبروبلاست پوستی را با ترشح نامناسب پروتئین‌های محیط خارج سلولی مرتبط دانست و گفت: مرگ و پیر شدن این سلول‌ها منجر به از دست رفتن ساختار طبیعی پوست فرد می‌شود. پیشرفت‌های اخیر در علم سلولی و فراهم شدن امکان کشت سلول‌های فیبروبلاست در آزمایشگاه نشان می‌دهد که تزریق سلول‌های فیبروبلاست در نواحی آسیب دیده می‌تواند با ترشح مواد و پروتئین‌های لازم به دوباره سازی و طبیعی شدن لایه درم کمک کند.

بیشتر بخوانید: بهبود بیش از 60 درصد بیماری‌ ویتیلیگو با روش سلول‌درمانی

مرگ سلولی چگونه است؟

وی بیان کرد: علاوه بر مرگ سلولی که عمدتا به صورت تورفتگی و یا چین و چروک در پوست بروز می‌کند، گاه به دنبال ترمیم نامناسب زخم شاهد بروز نواحی بدشکل در پوست هستیم که تزریق سلول‌های فیبروبلاست در این ناحیه با ترشح آنزیم‌های خاص می‌تواند باعث تخریب ضایعه و دوباره شکل‌گیری بافت به صورت طبیعی شود، بنابراین از این سلول‌ها می‌توان در کاهش آثار بر جای مانده از زخم‌ها و افزایش کیفیت و بهبود ظاهر پوست استفاده کرد.

عملکرد سلول‌های فیبروبلاست

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان افزود: فیبروبلاست‌ها، سلول‌هایی چند وجهی هستند که ساختارهای خارج سلولی برای رشد و عملکرد سلولی ایجاد می‌کنند، از آنجایی که محیط زندگی سلول‌ها در بافت‌های مختلف متفاوت است، فیبروبلاست هر بافتی ویژگی‌های همان بافت را دارد و براساس ساختار موجود در بافت، پروتئین‌ها و فیبرهای تشکیل دهنده بافت را ترشح می‌کند.

باجوری اظهار کرد: سلول‌های بدن برای رشد و تکثیر و تبادل موادغذایی در محیطی قرار دارند که به آن، محیط خارج سلولی گفته می‌شود، محیط خارج سلولی از رشته‌ها و پروتئین‌های فیبریلی تشکیل شده است که علاوه بر تامین محیطی برای تبادل موادغذایی، باعث قوام و شکل‌گیری بافت نیز می‌شود و از سلول‌ها و  بافت‌های زیرین در مقابل فشارها و استرس‌های محیطی محافظت می‌کند، همچنین تشکیل بافت خارج سلولی برای رشد، ترمیم زخم و تشکیل بافت فیبروز ضروری است.

آیا در سلول‌های فیبروسلاست کلاژن وجود دارد؟

وی تصریح کرد: کلاژن، مهم‌ترین پروتئین تشکیل دهنده محیط خارج سلولی است که به صورت فیبرهای شکل یافته در محیط خارج سلولی قرار گرفته‌اند و شکل بافت را تعیین می‌کنند؛ کلاژن به صورت پیش ساز در سلول‌های فیبروبلاست ذخیره می‌شود و در هنگام نیاز توسط این سلول‌ها به محیط خارج سلولی ترشح می‌شود.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان ادامه داد: هیالورونیک اسید هم یکی از پروتئین‌های فراوان محیط خارجی است که با جذب آب و تشکیل ژل ضمن کمک به شکل گیری بافت در محافظت از بافت در مقابل فشارهای وارده، تاثیری چشمگیر دارد. محیط خارج سلولی بدن همواره در معرض فشار و استرس‌های محیطی است  به همین علت از جمله بافت‌هایی به شمار می‌رود که میزان بازسازی و ترمیم آن بسیار بالا است.

باجوری افزود: در تمام مراحل ترمیم بافتی و به خصوص ترمیم بافت پوست، سلول‌های فیبروبلاست نقش موثر دارند؛ ایجاد فیبرهای بافتی جدید، ترشح موادی مانند اسید هیالورونیک، ترشح مواد مغذی و تکثیردهنده سلولی، ایجاد ارتباط با سایر سلول‌ها جهت ترمیم مناسب پوست و سرانجام امکان تمایز به سایر سلول‌های موردنیاز در ترمیم بافتی از ویژگی‌های عملکردی این سلول‌هاست.

وی تشریح کرد: فراهم شدن امکان کشت سلول‌های فیبروبلاست از بافت پوست به واسطه پیشرفت‌های اخیر در علوم سلولی و همچنین انجام مطالعات گسترده در این زمینه نشان می‌دهد که استفاده از این سلول‌ها می‌تواند نقشی موثر در ترمیم بافت پوست به خصوص در مواردی که ترمیم طبیعی با مشکلاتی رو به رو است، داشته باشد.

بیشتر بخوانید: «ویتیلیگو» چیست و گریبانگیر چه کسانی می‌شود؟

استفاده از کشت سلول های فیبروبلاست برای ترمیم ضایعات پوستی

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان گفت: پیشرفت‌های اخیر در علوم سلولی و هم چنین ایجاد امکانات لازم برای کشت سلول در شرایط استریل با کمترین نیاز به استفاده از مواد با منشاء حیوانی، موجب شده است که تکثیر و پیوند سلول‌های فیبروبلاست، به عنوان اصلی‌ترین سلول در ترمیم پوستی، مورد توجه پزشکان و بیماران قرار گیرد.

باجوری گفت: پیوند سلول‌های فیبروبلاستی شامل بیوپسی از ناحیه پشت گوش، جداسازی سلول‌های فیبروبلاست، کشت و تکثیر سلول‌ها در محیط کاملا استاندارد، جمع آوری سلول‌ها و تزریق آن‌ها در ناحیه ضایعه است.

محیط کشت مورد استفاده برای تکثیر سلول‌های فیبروبلاست بسیار ساده است و در آن نیازی به استفاده از محصولات حیوانی همانند سرم گاوی نیست لذا می‌توان به راحتی این سلول‌ها را با استفاده از سرم انسانی هم کشت و تکثیر داد.

آیا تزریق سلول‌های فیبروبلاست عوارض دارد؟

وی ادامه داد: مطالعات در پژوهشگاه رویان نشان می‌دهد که تزریق سلول‌های فیبروبلاست خودی، بسیار آسان  است و با عوارض خفیفی طی 24 تا 72 ساعت اول بعد از تزریق همراه است.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در پایان یاد آوری کرد: مطالعه‌ای که سال 2007 در آمریکا روی 151 بیمار مبتلا به ضایعات ناشی از جوش‎های جوانی، تورفتگی کنار لب و بینی، خطوط پیشانی، کنار چشمی و تورفتی‌های زیر چشمی انجام شده است، نشان می‌دهد که سه نوبت تزریق سلول‌های فیبروبلاست با فاصله 3 تا 5 هفته به طور قابل توجهی بعد از گذشت شش ماه در هشتاد درصد بیماران موجب ترمیم ضایعات پوستی می‌شود، این روش بعد از شش ماه در نزدیک به پنجاه درصد ضایعات ناشی از آکنه، می‌تواند ترمیم قابل توجهی را نشان دهد.

انتهای پیام/