به گزارش خبرنگار حوزه تئاتر گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ هنردرمانی از دیرباز برای درمان مشکلات و معضلات روحی و روانی در جوامع مختلف به کار رفته است. این روش از ابزار‌های هنری برای درمان و تسکین اختلالات مختلف روانی افراد استفاده می کند. مبحث هنردرمانی مورد توجه اندیشمندان و فیلسوفان بزرگی از جمله ارسطو بوده است. به عقیده او تماشای نمایش باعث آرامش تماشاگر و کاسته شدن از بار غم و اندوه و عقده‌های روانی او می شود. به عبارتی دیگر ویژگی پالایندگی تئاتر، روح را تسکین می دهد. ارسطو با عناوینی چون "کاتارسیس" یا "پالایش روانی" تا حدود زیادی وارد این مبحث شده است؛ اما "زیگموند فروید" پدر علم روان کاوی، کاربرد روانشناسانه هنر را مطرح کرد و این روش را به یکی از شیوه‌های موثر روانشناسی امروز تبدیل کرد.

یکی از شاخه‌های این روش درمانی، "بازی درمانی" است که از متد‌های تاثیرگذار آن می‌توان به سایکودرام اشاره کرد. سایکودرام به بیان عاطفه و احساسات درونی در هنر می پردازد که در جهت رشد و خلاقیت درونی افراد و توان بخشی بیماران و معلولان ذهنی و جسمی بسیار موثر است. افراد در تئاتر درمانی با بازی کردن در قالب کاراکتر‌های مختلف فرصتی دارند تا با استفاده از ابزار نمایش کشمکش‌ها و مشکلات درونی خود را بازگو کنند. برای این کار تکنیک‌های مختلفی از قبیل صندلی داغ، مضاعف سازی، پلیس مخفی، اتاق تاریک، پنج سال بعد، خودگویی و ... وجود دارد. همچنین به عقیده روانشناسان، سایکو درام می تواند روشی مناسب برای مسائل عاطفی کودکان باشد و در برخی موارد نیز منجر به خودآگاهی هیجانی شود. سایکودرام در ایران از سال ۱۳۴۸ در مرکز روان پزشکی حافظیه شیراز آغاز به کار کرد و امروزه در ایران به عنوان روشی درمانگر و توان بخش و همچنین بعضا به عنوان ورکشاپ بازیگری برای تحلیل و شناخت بازیگران بر روی نقش به کار می رود.

ایران در حوزه تئاتر درمانی عمری ۵۰ ساله دارد

رسول حق شناس بازیگر، کارگردان و درمانگر سایکودرام در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ایران در حوزه تئاتر درمانی از بعد نظری عمری ۵۰ ساله دارد و طی ۱۰ سال اخیر این روش عملی شده است.

وی در خصوص وضعیت سایکودرام در ایران افزود: در حال حاضر در کشور ما پتانسیل مورد نیاز وجود دارد، ولی نبود انگیزه و بستر لازم باعث شده تا امروز در ایران تئاتر درمانی در جایگاه مناسبی نباشد.

او با اشاره به قدمت ۱۵۰ ساله تئاتر درمانی در دنیا ادامه داد: سال‌ها از ورود این علم به ایران می گذرد، ولی دانشگاه و سمیناری در این زمینه نداریم. شاید ۴۰ یا ۵۰ سال دیگر رفقا به این فکر بیفتند که باید فکری کرد. زمانی می رسد که ما دیگر نیستیم و دیگر از این تجربیات نمی توان استفاده کرد. امیدوارم روزی نرسد که حسرت این تاخیر را بخوریم.

حق شناس در خصوص آموزش سایکودرام گفت: متاسفانه در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به این مورد توجهی نشده و حتی با وجود پیگیری‌هایی که در این زمینه کردم تنها به برگزاری چند کارگاه آموزشی کوتاه مدت در دانشگاه ختم شد و دانشگاه‌ها حاضر به برگزاری دوره‌های آموزشی مربوطه نشدند. با توجه به فعالیت ۱۳ ساله‌ای که در این زمینه دارم، این ۵ سال اخیر را به آموزش و برگزاری ورکشاپ پرداختم. تئاتر درمانی در ایران به شدت نیاز است و من حاضرم در سرتاسر کشور کارگاه آموزشی برگزار کنم. همچنین کارگاه‌هایی که برگزار کردم کاملاً از طریق انجمن دانشجویی و به هزینه خود دانشجو‌ها بوده و مسئولان دانشگاه هیچ تلاشی در این باره نکردند. به درخواست دانشجویان دانشگاهی، کارگاهی در آنجا برگزار کردم و با توجه به شرایط دانشجویان و نبود حمایت از طرف مسئولان دانشگاه، کلاس با ۵۰ هزارتومانی که دانشجویان جمع آوری کردند برگزار شد. در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر هم توانستم کارگاه تئاتر درمانی برگزار کنم و امید به ادامه آن داشتم، ولی ظاهرا تبی بود که ایجاد شده بود و بعد هم همگی فراموش کردند.

نمایش بسیار کمک کننده است

وی ادامه داد: برای اولین بار تئاتر درمانی را در کشور تئوریزه کردم و چند سالی می شود که با بچه‌های سندروم دان کار می کنم. این بچه‌ها را به وسیله تئاتر درمانی به جایی رساندم که برای اولین بار در جهان سندروم دانی‌ها در خیابان، تئاتر خیابانی اجرا کردند. با این حال حتی لبخندی از جانب مسئولان ندیدم. با بنیاد نخبگان و دانشگاه تهران این موضوع بین المللی را مطرح کردم، ولی هیچ حمایت یا کمکی برای کارگاه و دوره هایم نشد.

این درمانگر با اشاره به اینکه هیچ حمایتی نمیشود، افزود: تا زمانی که آموزش و حمایت کافی را در تئاتر درمانی نداشته باشیم، این روش درمانی در کشور ازبین می رود. من از ۸ کشور جهان دعوت به کار شدم، با این حال با نداشتن هیچ حمایتی هنوز در ایران فعالیت می کنم.

به تعداد تمامی افراد روی کره زمین می توان تئاتر درمانی داشت

این کارگردان تئاتر درباره اینکه تئاتر درمانی فقط برای بیماران است، گفت: به تعداد افراد روی کره زمین می توان تئاتر درمانی را انجام داد؛ حال این درمان می تواند برای بیمار روانی‌ معلول ذهنی و یا افراد عادی هم باشد و هیچ مشکلی ندارد که افراد عادی هم آن را تجربه کنند تا بتوانند زندگی شادتری داشته باشند. به عقیده من این درمان در زمینه اعتیاد و حتی برای زندانیان نیز کارساز است.

تئاتر درمانی می تواند مخرب باشد

حق شناس با تأکید بر الزام دوره دیدن برای تئاتر درمان‌ها گفت: امروزه در کشور این کار تجربی شده و افراد اکثراً بدون آموزش و تخصص لازم دست به تئاتر درمانی می زنند که این امر می تواند منجر به نتیجه معکوس در درمان و حتی اثرات مخرب شود. علم و دانش کافی لازمه تئاتر درمانی است و اگر درمانگر، دوره دیده و از علم و تجربه کافی برخوردار باشد، امکان ندارد که این روش درمانی اثر مخربی روی افراد بگذارد.

سایکودرام مقوله‌ای کاملا درمانی است

این بازیگر تئاتر در پاسخ به اینکه آیا سایکودرام به بازیگران برای بازی در تئاتر کمک می کند؟، گفت: بازیگر آنچنان نیازی به این مقوله ندارد و این روش بحثی کاملا درمانی است و فقط می تواند برای روان بازیگر کمک کننده باشد. تئاتر درمانی پروسه‌ای کاملا درمانی است و برای افرادی مناسب است که می خواهند سطح کیفی زندگیشان را بالا ببرند. سایکودرام حلال مشکلات تئاتر نیست و تغییری در کیفیت تئاتر و جشنواره‌ها ایجاد نمی کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: من در حوزه علمیه درس خواندم و تئاتر را کاملا حرفه‌ای کار می کنم؛ فکر می کنم تنها روحانی‌ هستم که به طور حرفه‌ای فعالیت تئاتری انجام می دهم. خرد با هنر به وجود می‌آید و تا زمانی که هنر نباشد، خردی هم در کار نیست؛ این موضوعی است که مسئولان باید فکری به حال آن کنند.

انتهای پیام/