به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ پدیده مهاجرت متخصصین و نخبگان علمی از ایران به یکی از معضلات اجتماعی و اقتصادی و آموزشی در کشور بدل شده است. خالی ماندن صندلی برخی دانشگاه‌ها از یک‌سو و تلاش وزارت علوم برای بازگشت دانشجویان ایرانی به دانشگاههای داخل نشان می‌دهد که افزایش کمی ظرفیت دانشگاه‌ها به تنهایی به حال داوطلبان ادامه تحصیل مفید نبوده است. اجرای طرح‌هایی مانند توسعه ظرفیت دانشگاه‌ها در مقطع تحصیلات تکمیلی، دانشگاههای غیرانتفاعی و کاهش استاندارد‌های پذیرش دانشجو، احداث دانشگاههای جدیدی موسوم به‌بین‌المللی در مناطق آزاد تجاری، افزایش تسهیلات برای پذیرش دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل دانشگاههای خارجی در داخل کشور از تلاش این وزارتخانه برای جلوگیری دانشجویان مشتاق به ادامه تحصیل در خارج حکایت دارد، اما با وجود چنین اقداماتی، همچنان بسیاری از جوانان به دنبال تحصیل در خارج هستند.
در این میان آذربایجان شرقی به دلیل نزدیکی به دانشگاههای آسیای میانه وقفقاز به محلی برای عبور دانشجویان کشور از این استان به این دانشگاه‌ها تبدیل شده است.
توجه جدی به مهاجرت جویندگان تحصیل به کشور‌های خارجی
حمید محمدی مدرس دانشگاه در این باره به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ می‌گوید: هجوم انبوه جویندگان تحصیلات تکمیلی به ترکیه، آذربایجان و ارمنستان برای گرفتن مدرک دکتری وکارشناسی ارشد مسئله‌ای است که باید بدان توجه شود.
وی افزود: علل و عوامل مختلفی در این امر موثرند که از آن جمله می‌توان به تضمین استخدام در دانشگاه‌ها در صورت گرفتن مدرک دکتری، نبود زمینه اشتغال با مدارک علمی پایین‌تر در کشور، جایگاه لوکس هیات علمی و استاد دانشگاه بودن، آسان بودن استخدام به صورت هیات علمی دانشگاه در مقایسه با سایر استخدام ها، تعریف شاخص‌های سنگین برای گروه‌های علمی دانشگاههای داخل در زمینه شرایط جذب دانشجوی دکتری از سوی وزارت علوم در مقایسه با دانشگاههای خارج از کشور، آسان گیری امتحان ورودی دکتری در خارج از کشور، وجود تنگ نظری و رقابت بین اساتید و مدرک گرایی و چشم وهم چشمی اشاره کرد.
محمدی افزود: در این میان تحصیل دانشجویان ایرانی در دانشگاههای خارج از کشور مزایایی برای آن کشور‌ها دارد که از آن جمله می‌توان به قرار دادن اطلاعات به صورت مجانی و در قالب پایان نامه در اختیار آن کشور‌ها، رونق گرفتن اقتصاد کشور‌های مورد تحصیل به دلیل ورود ارز اشاره کرد.
وی به برخی پیامد‌های نامطلوب تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور اشاره کرد و افزود: مشکلات فرهنگی و گا‌ها روی آوردن به برخی مسائل اخلاقی، معتبر نبودن مدارک برخی از این دانشگاه‌ها به دلیل رتبه پایین دانشگاه و بروز پدیده فرارمغز‌ها از آن جمله است.
محمدی ایجاد پردیس‌های بین المللی، تعریف امکانات برای ادامه تحصیل و بورس دانشجویان، ایجاد رشته‌های میان رشته‌ای، به روز کردن رشته‌ها، تخصصی کردن گرایش‌ها، تولید علو م. وتکنولوژی به جای نظریه پردازی صرف و اجرای طرح بازنگری در برخی رشته‌های علمی در دانشگاه‌ها را از مهم‌ترین راهکار‌ها در این زمینه ذکر کرد.
اخذ مدرک تحصیلی درایران باید جنبه علمی داشته باشد
مانی فر فارغ التحصیل دوره دکتری رشته ژورنالیسم دانشگاه دولتی ایروان نیز درگفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت:اخذ مدرک تحصیلی و ارتقای آن در ایران بیش از آن که جنبه علمی داشته باشد جنبه اجتماعی و اقتصادی دارد.
وی افزود:به بیان بهتر کسی که به دنبال مدرک تحصیلی بالاتر است بیشتر به دنبال وجهه اجتماعی این مدرک و یا استفاده از مزایای اقتصادی آن در سازمان‌ها و ادارات است که با توجه به قانون نظام هماهنگ پرداخت که مدرک تحصیلی را به عنوان عامل ارتقای سطح درآمد کارمندان تعریف می‌کند همچنان عطش ادامه تحصیل و کسب مدرک وجود دارد تا جایی که گاه منجر به جعل مدرک و یا استفاده نادرست از آن می‌شود.
وی افزود: مجاورت فرهنگی و فیزیکی کشور‌های همسایه به ویژه دانشگاههای آسیای میانه و قفقاز باعث شده است که دانشجویان ایرانی به ویژه دانشجویان استان تمایل به ادامه تحصیل در این کشور‌ها که گونه‌ای از نظم غربی و شباهت به فرهنگ ایرانی را توامان دارند، باشند.
مانی فر گفت: در کنار این موارد هزینه پایین ادامه تحصیل در این دانشگاه‌ها که اکثرا مدارکشان مورد تایید وزارت علوم است باعث شده است که گرایش به گرفتن مدارک بالاتر در این کشور‌ها افزایش یابد.
وی تقاضا محور کردن تحصیلات عالیه در ایران فارغ از بار اجتماعی و اقتصادی، گسترش فضای آزاد اندیشی، فکری و فرهنگی در دانشگاه های داخل، پایین آوردن هزینه‌های تحصیل در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد، آسان سازی دسترسی به تحصیلات عالی و افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها را از مهم‌ترین راهکار‌های حل این مشکل ذکر کرد.
آذرمی فارغ التحصیل دانشگاه تهران نیز در این زمینه به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت: امروزه پدیده مهاجرت افراد برای ادامه تحصیل در کشور‌های همسایه به یک مسئله و معضل جدی برای کشور به شمار می‌آید.
وی افزود: میل به مدرک گرایی بدون توجه به ماهیت علم، میل به بالا بردن مقام و جایگاه شغلی مخصوصا در میان شاغلان، نبود برخی رشته‌ها در داخل و نیاز مبرم کشور برای کسب برخی تخصص ها، ارتباط این کشور‌ها با کشور‌های اروپایی و کشور‌هایی که به لحاظ تولید علوم در صدر جهان قرار دارند و سکوی پرتاب بودن برخی از این کشور‌ها برای مهاجرت به اروپاو یا آمریکا از مهم‌ترین عوامل گرایش به تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور است.
آذرمی کارشناس ارشد علوم اجتماعی نیز درگفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت:در ایران آنقدر که از ورزشکاران تجلیل می‌شود از چهره‌های علمی و برجسته تجلیل نمی‌شود البته در سال‌های اخیر بحث چهره های ماندگار در این راستا گامی موثر بوده است.
وی افزود: تعدادی از دانشگاه‌ها بدون هیچ گونه برنامه مدون و یا متناسب با رشته‌ها با مشاغل گسترش یافته اند و توجه بیشتر به سمت معیار‌های کمی است تا کیفی.
آذرمی به روزنبودن اطلاعات، استفاده از روش‌های سنتی قدیمی و ابزارهای غیراستاندارد، پایین بودن سطح تحقیقات و پژوهش و کاربردی نبودن تحقیقات را از مهم‌ترین عواملی دانست که برخی از دانشجویان دانشگاههای خارجی را به دانشگاههای داخلی ترجیح دهند.
جنگجو یکی از تحصیل کرده ها در دانشگاه دبی نیز به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ می‌گوید: سد کنکور دکتری مانعی برای ورود به دانشگاه می‌باشد و از طرفی بعد از قبولی در دانشگاه تامین هزینه‌های گزاف تحصیل خود کارمشکلی است که قطع بورسیه در مقطع تحصیلات تکمیلی هم مزید بر علت شده است، بنابراین تحصیل در کشور‌های همسایه با هزینه کمتر بسیار با صرفه‌تر می‌باشد.
جنگجو افزود: از طرفی در بین دانشجویان شاید قصدی برای اقامت دائمی وجود نداشته باشد، ولی اشتیاق تحصیل بالا آن‌ها را به این سو جذب می‌کند.
حسینی یک مشاور تحصیل در زمینه اعزام دانشجویان به خارج نیز به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت: پدیده مهاجرت برای ادامه تحصیل می‌تواند به علل مختلفی صورت گیرد که نبود کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاههای داخل، بیکاری، عدم توجه به استعداد‌ها متناسب با رشته و شغل، سطح پاییین زندگی و درآمد کم سبب خروج سرمایه انسانی و در کنار آن سرمایه مالی از کشور می‌شود.
حسینی گفت: به نظر می‌رسد اختصاص دادن ظریفت خالی دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی به تحصیلات تکمیلی و استفاده از برخی از اساتید بازنشسته برای تدریس در این مقطع تا حدودی بتواند در این امر راه گشا باشد.
در اکثر کشور‌های در حال توسعه تقاضا برای آموزش عالی بسیار بالاست
پاکپور استاد مردم شناسی در یکی از مراکز آموزش عالی تبریز نیز به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت: ارتباط نیرومندی بین مهاجرت افراد تحصیلکرده و سطح توسعه و درآمد سرانه کشور وجود دارد در واقع شکاف بین سطح زندگی و درآمد سرانه کشور‌های ثروتمند و کمتر برخوردار یکی از عوامل مهاجرت افراد تحصیلکرده به کشور‌های پیشرفته است.
پاکپور افزود:در بیشتر کشور‌های در حال توسعه تقاضا برای آموزش عالی بسیار بالاست و علت اصلی بالا بودن تقاضا در این کشور‌ها از یک طرف مربوط به موقعیت و وجهه اجتماعی دارندگان مدرک تحصیلات عالی و از طرف دیگر به دلیل رایگان بودن بخش عمده نظام آموزشی عالی است که ریشه در دولتی بودن آن دارد که متاسفانه با وجود بالا بودن تقاضا برای ورود به دانشگاه نظام اقتصادی قابلیت جذب خیل عظیم فارغ التحصیلان را نداشته و نتیجه آن عرضه مازاد فارغ التحصیلان دانشگاهی است که نمی‌توانند در اقتصاد داخلی جذب شوندکه این موجب می‌شود با بالا رفتن نرخ بیکاری فارغ التحصیلان احتمال مهاجرت آنان نیز افزایش یابد.
بر اساس این گزارش، صندوق بین المللی پول سالیانه بیش از ۱۵۰ هزار تحصیل کرده ایرانی از کشور خارج می‌شوند که این رقم معادل ۳۸ میلیارد دلار برای کشورهزینه به همراه خواهد داشت.
بر اساس این گزارش طی ۱۰ سال اخیر، هر روز به طور متوسط ۱۵ نفر با درجه کارشناسی ارشد و حدود ۲/۳ نفر با مدرک دکتری کشور را ترک می‌کنند.
انتهای پیام/ش
