معاون محتوایی مرکز ملى فضاى مجازى تاکید کرد استفاده از یک پیام‌رسان که در هیچ حوزه‌ای از هیچ قانونی برخوردار نیست، به این معناست که ما به مردم توصیه کنیم در جامعه‌ی مجازی فعالیت کنند که ضابطه‌ی آن مانند قانون جنگل باشد.

به گزارش خبرنگار حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، استفاده مردم از این فضا بیشتر شده و مردم بسیاری از نیازهای خود را در این فضا رفع می‌کنند و به نوعی به این فضا وابسته شده‌اند. در این بین شبکه‌ی اجتماعی تلگرام به دلایل مختلف، بیش از سایر نرم‌افزارها مورد اسقبال مردم قرار گرفته و به فراگیرترین شبکه‌ی اجتماعی مورد استفاده مردم کشور ما و به ابزار اصلی ارتباط اینترنتی جامعه تبدیل شده است.

امکانات و فراگیری تلگرام، باعث شده که این نرم‌افزار فراتر از یک پیام‌رسان عمل کند و بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بر بستر این پیام‌رسان صورت می‌گیرد. این موضوع اهمیت فعالیت قانون‌مند و نظارت بر آن فعالیت پیام‌رسان‌ها را نمایان می‌کند؛ زیرا عدم قانونمندی فعالیت پیام‌رسان‌ها می‌تواند منجر به بروز مشکلات متععددی برای مردم شود. اما در حال حاضر متأسفانه مدت‌هاست که ما بدون قیدو‌شرطی به تلگرام اجازه‌ی فعالیت آزادانه را داده‌ایم.

پیام‌رسان‌ها به سکوهایی برای ارائه‌ی انواع خدمات در حوزه‌های گوناگون تبدیل شده‌اند

امیر خوراکیان معاون محتوایی مرکز ملى فضاى مجازى در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در رابطه با اینکه در حال حاضر پیام‌رسان‌ها در زندگی مردم چه جایگاهی دارند، اظهار داشت: پیام‌رسان‌ها فعالیت خود را با کارکرد ارتباطی و پیام‌رسانی شروع کردند اما به مرور سرویس‌ها و خدمات دیگری به آن‌ها اضافه شد. در حال حاضر این پیام‌رسان‌ها در حوزه‌های مختلف کارهای روزمره، نقش ایفا می‌کنند و در واقع این ابزارها به سکوهایی برای ارائه‌ی انواع خدمات در حوزه‌های گوناگون تبدیل شده‌اند. در نتیجه تأثیر فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای آن‌ها افزایش پیدا کرده است؛ این تأثیرگذاری در حوزه‌ی ارائه خدمات و اقتصاد، جدی‌تر و ملموس‌تر است. اهمیت این موضوع در این است که یک پیام‌رسان با این گستره‌ی زیاد و همه جانبه‌ در زندگی اجتماعی و فردی مردم، با چه شرایط و ضوابطی و تحت چه اصولی می‌تواند در اختیار مردم قرار گیرد.

وی در خصوص اینکه در حال حاضر چند درصد مردم کشور و به چه میزان از پیام‌رسان‌ها استفاده می‌کنند، گفت: حدود 70 درصد از کل جمعیت کشور از انواع پیام‌رسان‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. بر اساس آخرین نظرسنجی‌ که ما داشتیم، مردم به طور متوسط حدود سه ساعت در روز از پیام‌رسان‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

شاهد رشد بسیار خوبی در پیام‌رسان‌های داخلی هستیم

معاون محتوایی مرکز ملى فضاى مجازى گفت: ما در حال حاضر به دنبال تصویب سند ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی هستیم که بر طبق آن قرار است از پیام‌رسان‌های بومی حمایت صورت بگیرد و پیام‌رسان‌های خارجی به صورت ضابطه‌مند و در قالب یک مجموعه مقرراتی فعالیت کنند. در راستای تحقق بخش اول این سند مشغول یک سری اقداماتی هستیم؛ از یک سو به دنبال حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی هستیم و به طور مداوم توان فنی، امکانات و برنامه‌های پیام‌رسان‌های داخلی را بررسی می‌کنیم. از سوی دیگر در تلاش هستیم که با کمک وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های مسئول، شرایط مناسب‌تری برای فعالیت ابزارهای داخلی صورت بگیرد. یکی از مهم‌ترین مباحثی که در خصوص پیام‌رسان‌های داخلی مطرح بود، بحث حفظ اطلاعات و حریم خصوصی کاربران بود. ما در هفته‌ی گذشته شاهد دو اتفاق مهم در این حوزه بودیم؛ یکی بیانات رهبر معظم انقلاب که به صورت صدور یک فتوا صورت گرفت و ورود به حریم خصوصی مردم در پیام‌رسان‌های اجتماعی را حرام شرعی دانستند و دوم، اقدام قوه‌ی قضائیه بود که این موضوع را مرتبط با اصل بیست و پنج قانون اساسی ابلاغ کرد و از نظر قانونی راه را برای نظارت بر این موضوع هموار کرد. لذا از این جهت در یک شرایط مناسب‌تری هستیم و اعتماد عمومی بهتر جلب شده و شاهد استقبال بیشتر از پیام‌رسان‌های داخلی هستیم. بحث بعدی مربوط به ظرفیت و دانش فنی پیام‌رسان‌های داخلی است که خوشبختانه این روزها فعالیت بسیار چشمگیری در این حوزه صورت می‌گیرد و هر هفته شاهد ایجاد قابلیت‌های جدید هستیم. تقریباً همه‌ی آن‌ها رو به رشد هستند. بسیاری از آن‌ها ابتکارات خوبی در حوزه‌ی تبادلات مالی و سایر سرویس‌هایی که می‌توان به مردم ارائه کرد، داشتند، لذا ما شاهد رشد بسیار خوبی در پیام‌رسان‌های داخلی هستیم.

اگر ضابطه‌مندی در پیام‌رسان‌های خارجی صورت نگیرد، قطعاً تصمیمات جدی‌تری در این رابطه گرفته می‌شود/ باید فعالیت‌های اقتصادی خود را بر بستر پیام‌رسان‌های داخلی بیاوریم که در صورت بروز مشکل، امکان پیگیری وجود داشته باشد

وی در رابطه با ضابطه‌مند شدن پیام‌رسان‌های خارجی اظهار داشت: وقتی که یک پیام‌رسان دیگر صرفاً یک پیام‌رسان نیست بلکه بستری برای انجام تبادلات مالی و ارائه سرویس‌ها و خدمات است، ضابطه‌مندی و قانون‌مداری بیشتر اهمیت پیدا می‌کند. اگر یک فعالیت اقتصادی بر بستر یک پیام‌رسان اجتماعی صورت بگیرد و در آن به کسی ظلمی بشود، چه مرجعی به این مسئله رسیدگی می‌کند؛ یا دارویی در این فضا فروخته شد که تقلبی بود و سلامت مردم را به خطر انداخت، چکونه به این مشکل رسیدگی خواهد شد؛ یا محتوایی به دست مردم رسید که به دلیل دروغ بودن، مشکلاتی را برای مردم به وجود آورد، این چه کسی و بر اساس چه ضوابطی به این مشکل رسیدگی خواهد کرد. اگر این ضابطه‌مندی صورت نگیرد، قطعاً لازم هست تصمیمات جدی‌تری در این رابطه گرفته شود. در رابطه با فعالیت‌های اقتصادی که بر بستر پیام‌رسان‌ها صورت می‌گیرد، وقتی بر بستری است که ما هیچ اعتمادی به آن نداریم، مدیریت آن، هویت آن و مقررات آن به هیچ وجه شناخته شده و در اختیار ما نیست، این یک حرکت ناپایدار محسوب می‌شود. هر لحظه ممکن است یک اتفاقی در این پیام‌رسان رخ دهد و سرمایه‌های مادی و معنوی مردم را از بین ببرد. به همین دلیل ما باید فعالیت‌های اقتصادی خود را بر بستر پیام‌رسان‌های داخلی بیاوریم که در صورت بروز هر مشکلی، امکان پیگیری وجود داشته باشد و همچنین اقتصاد پایداری در این فضا به وجود بیاید.

خدمات عمومی و دولت الکترونیک باید به یک محیط امن مانند پیام‌رسان‌های داخلی انتقال یابند

خوراکیان در همین خصوص ادامه داد: غیر از فعالیت‌های اقتصادی، خدمات نیز دارای اهمیت است؛ در حال حاضر همه‌ی خدمات در حال انتقال به حوزه‌ی فضای مجازی است و در فضای مجازی هم راحت‌ترین سرویس این فضا، پیام‌رسان است؛ لذا به مرور بسیاری از خدمات مانند دولت الکترونیک وارد پیام‌رسان‌ها می‌شود، به طور طبیعی چنین خدماتی را نمی‌توان بر بستر یک پیام‌رسانی ایجاد کرد که نه هویتی دارد و نه ضابطه‌مند است؛ لذا نمی‌شود همه‌ی سرمایه‌های معنوی و اطلاعاتی کشور بر این بستر به حراج گذاشته شود. در نتیجه برای خدمات عمومی و دولت الکترونیک هم باید به یک محیط امن مانند پیام‌رسان‌های داخلی انتقال یابند. با توجه به موارد ذکر شده طبیعی است که ما در یک برنامه زمان‌بندی شده منسجم، پیام‌رسان‌های داخلی بتوانند خودشان را به مردم ارائه کنند و مردم با اطلاعاتی که کسب می‌کنند و آگاهی‌بخشی‌ای که صورت می‌گیرد، خودشان پیام‌رسان‌های داخلی را انتخاب کنند. هدف ما این است که در آینده یک پیام‌رسان خارجی بی‌هویت بی‌قانون که در حال تبدیل شدن به بستر همه‌ فعالیت‌ها می‌شود و از این جهت خطر بزرگی برای سرمایه‌های مردم است، حداقل از انحصار خارج شود و ما شاهد باشیم که پیام‌رسان‌های داخلی جایگزین این مسئولیت باشند.

تا به حال تلاش‌ها برای ضابطه‌مند کردن فعالیت تلگرام نتیجه نداده است/ قانون تلگرام قانون جنگل مدرن است

معاون محتوایی مرکز ملى فضاى مجازى در رابطه با امکان ضابطه‌مند شدن فعالیت تلگرام، گفت: تا به حال تلاش‌ها برای ضابطه‌مند کردن فعالیت تلگرام نتیجه نداده است. در خصوص این ضابطه‌مندی هم ممکن است یک نوع سواستفاده رسانه‌ای صورت بگیرد؛ به این معنا که تا صحبت از همکاری و تعامل با مدیران تلگرام می‌شود، برخی فقط می‌روند سراغ بحث دادن اطلاعات مردم، در صورتی که به هیچ وجه مسئله‌ اصلی این نیست بلکه بحث بر سر ضوابط کلی کشور از جمله ضوابط اقتصادی است. مگر همه‌ی امور ما در جامعه قانون ندارد! مگر ما می‌خواهیم جامعه را بدون قانون اداره کنیم! استفاده از یک پیام‌رسان که در هیچ حوزه‌ای از جمله اقتصاد، رسانه، فرهنگ، خدمات، تعاملات بین مردم، خدمات اداری و..... از هیچ قانون و ضوابطی برخوردار نیست، به این معناست که ما به مردم توصیه کنیم که بروند در یک جامعه‌ی مجازی فعالیت کنند که ضابطه‌ی آن مانند قانون جنگل باشد؛ نه هویت و نه قانون و ضوابط در آن وجود داشته باشد. این به معنی تشویق به سمت یک جامعه‌ی بی‌قانون و به هم ریخته ولی با یک عناوین زرق و برق دار یا یک قانون جنگل مدرن است.

نمی‌توانیم اجازه دهیم همه‌ی فعالیت‌ها و خدمات بر بستر یک پیام‌رسان بی‌قانون و بی‌هویت انجام شود

وی در همین خصوص ادامه داد: شما فرض کنید به طور مثال مردم با یک روند خاصی یک دولت را بر سر کار می‌آورند تا امور آن‌ها را مدیریت کند و با این مدیریت مانع آن شود که به کسی ظلمی شود؛ حالا چطور می‌توانیم اجازه دهیم همه‌ی فعالیت‌ها و خدمات بر بستر یک پیام‌رسان بی‌قانون و بی‌هویت انجام شود و امکان هیچ پیگیری و نظارتی در آن وجود نداشته باشد. در مسئله‌ی صندوق‌های اعتباری با وجود اینکه فقط بخش کوچکی از مردم درگیر آن بودند، همه شاهد بودیم که چه مشکل بزرگی برای کشور به وجود آورد، حالا اگر در یک فعالیت اقتصادی گسترده در یک پیام‌رسان چنین مشکلی پیش بیاید و ناگهان همه‌ی سرمایه‌های مردم در معرض خطر قرار بگیرد؛ مردم به طور قطع در چنین موقعیتی مسئولان را مورد مؤاخذه قرار می‌دهند که چنین خطراتی اطلاع‌رسانی نشده و با آن مقابله نشده است. مردم ما را مؤاخذه می‌کنند که چرا از فعالیت یک پیام‌رسان که در نقش راهزن اقتصادی برای سرمایه‌های مردم ظاهر شده، ممانعت نکردید. لذا حتماً همه‌ی دستگاه‌ها باید کمک کنند به اینکه پیام‌رسان‌های داخلی حمایت شوند تا سرویس‌های امن، فعالیت‌های پایدار، خدمات مورد نیاز مردم و انواع فعالیت‌هایی که مدنظر است، با ابتکار و توجه به سلائق و ویژگی‌های کشور خودمان ارائه شود و مراقبت شود که مجموع امورات کشور در یک پیام‌رسان خارجی بی‌هویت، عدم پاسخگو به جایی و بی‌ضابطه صورت نگیرد.

در مجموع همکاری دستگاه‌های مختلف در این رابطه را به نسبت خوب می‌دانم و به عنوان مرکز ملی فضای مجازی از پیشرفت کار راضی هستیم

خوراکیان در پاسخ به این سؤال که چرا با گذشت حدود 10 ماه از مصوبه شورای عالی فضای مجازی در خصوص حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، چرا بخش اندکی از آن اجرا شده، گفت: من نگاهم تا این حد منفی نیست. در ابتدا به خاطر انتخابات و روند تشکیل دولت جدید، مقداری زمان را از دست دادیم اما بعد از آن که جلسات تشکیل شد و وظایف مشخص شد، این مصوبه جزو مصوباتی بود که اتفاقاً با جدیت در مرکز ملی فضای مجازی پیگیری شد. جلسات با حضور خود وزرا و همچنین رئیس سازمان صداوسیما تشکیل شد و پس از مشخص شدن وظایف هر کدام، کارهای مؤثر زیادی صورت گرفت؛ همچنین قوه‌ی قضائیه وظایف خود را اجرا کرده است. وزارت ارتباطات هم به وظایف خود از جمله پرداخت وام 5 میلیاردی عمل کرده؛ در حال حاضر یکی از پیام‌رسان‌ها آن را دریافت کرده و یکی دیگر هم در حال دریافت است. برای بقیه هم مشکل خاصی وجود ندارد، فقط باید خودشان توانایی ایجاد آن اندک شرایط لازم را داشته باشند. من در مجموع همکاری دستگاه‌های مختلف در این رابطه را به نسبت خوب می‌دانم و به عنوان مرکز ملی فضای مجازی از پیشرفت کار راضی هستیم، البته به طور طبیعی هنوز در حد تمام و کمال هنوز انجام نشده است. به عنوان مثال برای ایجاد قابلیت‌های کسب‌وکار در پیام‌رسان‌ها، ما جلسات بسیار متعددی هم با خود پیام‌رسان‌ها و هم با مسئولان بانک مرکزی داشتیم و خیلی از مشکلات در این زمینه برطرف شده است.

مسئله‌ی خروج دستگاه‌های دولتی از پیام‌رسان خارجی بدون ضابطه مسجل و مسلم است

معاون محتوایی مرکز ملى فضاى مجازى در رابطه با اهمیت استفاده‌ی دستگاه‌های حاکمیتی از پیام‌رسان‌های داخلی در خدمات دولت الکترونیک و سایر امور جاری، اظهار داشت: در همین زمینه مصوبه‌ای داشتیم که به بسیاری از دستگاه‌ها ابلاغ شده و به مابقی هم در حال ابلاغ است. مسئله‌ی خروج دستگاه‌های دولتی از پیام‌رسان خارجی بدون ضابطه مسجل و مسلم است و به طور جدی در حال پیگیری است؛ در آینده حتماً با دستگاه‌هایی که به این مصوبه بی‌توجهی کنند، برخورد جدی توسط نهادهای نظارتی صورت خواهد گرفت. اما در رابطه با افزودن خدمات دولتی به پیام‌رسان‌ها، ما آن را در سند پیام‌رسان به صورت مرحله‌ای دیده‌ایم؛ یعنی ما متناسب با میزان رشد پیام‌رسان‌ها از نظر جلب مخاطب به مرور یک سری امتیازات جدیدی در ارائه خدمات به آن‌ها می‌دهیم. در واقع اینطور نیست که همه‌ی پیام‌رسان‌ها از روز اول بتوانند همه‌ی خدمات دولتی و خدمات عمومی را ارائه دهند، بلکه باید به حدی از جذب مخاطب برسند و بعد ما در طول مسیر این اجازه را به آن‌ها خواهیم داد.

اگر تصمیمی مبنی بر فیلترینگ تلگرام گرفته شود، حتماً در زمان مناسب اعلام می‌شود که مردم فرصت اقدامات لازم را داشته باشند

وی در خصوص آخرین تصمیم شورای عالی فضای مجازی در رابطه با فیلترینگ تلگرام، ابراز داشت: بنا بر این است که اگر تصمیمی مبنی بر فیلترینگ تلگرام گرفته شود، حتماً در زمان مناسب اعلام می‌شود که مردم فرصت اقدامات لازم را داشته باشند. البته این موضوع اولویت بعدی است، آن چیزی که الآن در اولویت اول هست، این مسئله است که مردم از آسیب‌ها و چالش‌های حضور خود و بردن فعالیت‌ها و کسب‌وکارهای خود در پیام‌رسان‌هایی که هیچ ضابطه و اصولی ندارند و هویتی در آن‌ها رعایت نمی‌شود با خبر شوند و خودشان بتوانند بستر امن و مناسب برای فعالیتشان را انتخاب کنند. نباید اینگونه باشد که یک پیام‌رسان برای بردن سرمایه‌های مردم، با سواستفاده از ناآگاهی عمومی، شایعاتی درباره‌ی پیام‌رسان‌های داخلی درست کند.

گزارش از امیرحسن محمدپور

انتهای پیام/