به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی یا تیزپای آسیایی، یک زیرگونهٔ به‌شدّت در معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است که اکنون تنها چند ده قلاده از آن در ایران یافت می‌شود. در حال حاضر این یوز به عنوان نمادی در لباس تیم ملی فوتبال ایران است.

از سال 1390 که پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی شروع شد تعداد این‌گونه از33 قلاده به 75 قلاده رسیده و این نشان دهنده تأثیر این پروژه بوده‌است.

این جانور در مناطق بیابانی در سطح منطقه زندگی می‌کرد و سال‌هاست که نسل آن در معرض نابودی کلی قرار دارد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که بین 70 تا 100 یوزپلنگ در مناطق حاشیه کویر مرکزی از جمله خارتوران، نایبندان، دره‌انجیر و میاندشت وجود داشته باشد. این تخمین نتیجه نقشه‌برداری زمینی است که توسط بیش از 12000 دوربین دید در شب که در مکانهای مختلف کار گذاشته شده بود به ثبت رسیده است.

ایران از دهه 1970 به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ‌های آسیایی (ایرانی) شناخته شده‌است. یوزپلنگ ایرانی تنها نژاد این جانور است که یال دارد.

سید مجید خرازیان مدیرکل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در رابطه با آخرین وضعیت یوزپلنگ های آسیایی و پروژه حفاظت از یوزپلنگ در ایران می گوید که مطابق آخرین آمار حدود 20 مورد مشاهده یوز در زیستگاه های طبیعی داشتیم که شامل 59 قلاده یوز بود البته این 59 قلاده الزاما به معنای 59 فرد نیست یعنی ممکن است در مشاهدات موردی تکرار شده باشد. همچنین یوزپلنگ در چهارمنطقه کشور از جمله نایبندان خراسان جنوبی ، دره انجیر در استان یزد، میان دشت در استان خراستان شمالی و توران در استان سمنان مشاهده شده بود.

در زیر گفتگوی تفصیلی ما با خرازیان را می خوانید:

برنامه حفاظت از یوز پلنگ آسیایی چگونه پیش می رود؟

مهمترین برنامه و هدف سازمان حفاظت محیط زیست برای یوزپلنگ آسیایی حفاظت از این گونه در زیستگاه های طبیعی خود است به این دلیل که یوزآسیایی جزء گونه های پرچم دار و در راس هرم غذایی است. اگر این گونه ها حفاظت شوند، طعمه ها و زیستگاه های آن ها نیز حفاظت می شوند در واقع این حفاظت از یک گونه نیست چراکه حفاظت از یوز یعنی حفاظت از زنجیره ای یکسری از گونه های دیگر و همچنین زیستگاه های وسیعی است که جز قلمرو یوز است .

وضعیت موجود یوز به گونه ای است که ما علاوه بر حفاظت از این گونه در زیستگاه، می توانیم اقدامات مداخله گرایانه نیز در این خصوص داشته باشیم به همین دلیل ما براساس طرحی که تقدیم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان مدیریت بودجه کردیم که منطقه ای را حداقل با وسعت 35 هزار هکتار در دره انجیر یزد به عنوان ذخیرگاه طبیعی یوز در نظر گرفته تا بتوانیم آن را برای حفاظت یوز مدیریت کنیم و هدف از این طرح حفظ یک قلمرو وسیعی به صورت فنس کشی و کنترل شده ای را در آن منطقه اعمال کنیم که با این کار می توانیم فاکتورهای منفی را به حداق برسانیم و فاکتورهای مثبت را افزایش دهیم. به عنوان مثال اگر یوزی صیاد رقیبی دارد آن صیاد را حذف و اگر طعمه کم است این طعمه را برای گونه افزایش دهیم .

اگر طرح پیشنهادی برای زیستگاه یوز پذیرفته و محقق شود می توانیم یک مرکزی برای تکثیر و پرورش جبیل به عنوان طعمه یوزنیز داشته باشیم که هنوز این طرح به تصویب نرسیده و اعتبارات آن نیزابلاغ نشده است .

در خصوص بیمه یوز هم توضیحی دهید ؟

برای نخستین بار در جهان محیط‌بانان و پرسنل زیستگاه‌های یوزپلنگ و خود یوزپلنگ آسیایی زیر پوشش بیمه تکمیلی برده شد که از اسفند 1392 بمدت پنج سال و به صورت رایگان انجام می‌شود. اگر یوز به هر دلیلی در منطقه تلف شود به میزان 50 میلیون تومان برای هر قلاده یوز هزینه همان زیستگاه خواهد شد و در سال تا 5 قلاده این موضوع اجرا خواهد شد. اگر یوز آسیبی به دام دامداران وارد کند نیز بیمه موظف خواهد بود زیان دامدار را بپردازد.

تکثیرو پرورش یوز در پارک طبیعت پردیسان به کجا رسید؟

در حال حاضر 3 قلاده یوزپلنگ (کوشکی ، دلبر و ایران) در مرکز تکثیر و پرورش در اسارت در پارک طبیعت پردیسان وجود دارد .

فاز اول پروژه تکثیر لقاح مصنوعی محقق نشد چرا که ابتدا هدف ما تکثیر دلبر و کوشکی به صورت لقاح طبیعی بود که بتوانیم از دلبر توله بگیریم اما از تحقق این پروژه انتظاری نداشتیم چرا که این کار بسیار سختی بود اما در فاز دوم که در سال جاری هدف گذاری می شود در نظر داریم که تکثیر و پرورش لقاح مصنوعی رابرای یوزهای پارک پردیسان انجام دهیم تا بتوانیم از این طریق توله هایی را از یوزهای ماده داشته باشیم.

اما یکی از چالش هایی که بعد از ایجاد و احداث ذخیره گاه طبیعی خواهیم داشت تامین یوز در آن ذخیرگاه طبیعی است .در واقع جمعیت یوز در طبیعت جمعیت شکننده ای است و مرکز تکثیر و پرورش یوز در پارک پردیسان باید مرکزی باشد که از موالید حاصل شده از یوزهای ماده در این مرکز به عنوان مولد در ذخیره گاه طبیعی استفاده کنیم البته این کار بسیار مشکل است چرا که تکثیرو پرورش در اسارت یوز با هدف رها سازی مجدد چه در ذخیره گاه طبیعی که یک مکان 40 هزار هکتاری است و یا چه در زیستگاه طبیعی یوز بسیار سخت است و شاید این کار در دنیا بی سابقه باشد اما ما هم اکنون مجبورهستیم در کنار حفاظت از گونه در زیستگاه این روش ها را نیز انجام دهیم در واقع تمام توان تخصصی و کارشناسی را برای این پروژه قرار دهیم تا آن محقق شود .

برنماه ها و اقدامات سازمان محیط زیست برای حفاظت از یوز چیست؟

به طور خلاصه سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با یوزپلنگ 3 محور را دنبال می کند:

1- حفاظت از یوزپلنگ در زیستگاه های طبیعی اولویت سازمان حفاظت محیط زیست است.

2- ایجاد ذخیره گاه طبیعی در یکی از مناطق مستعد در کشور که دره انجیر یزد را پیشنهاد داده ایم .

3- استفاده از روش لقاح مصنوعی در مرکز تکثیر و پرورش اسارت یوزپلنگ در پارک طبیعت پردیسان که چنانچه در صورت نیاز از موالید این مرکز در آینده به عنوان مولد در ذخیره گاه طبیعی استفاده کنیم. ذخیره گاه طبیعی نیز اگر احداث شود می توانیم یوزها را در آنجا به شرایطی برسانیم که در فاز بعدی بتوانیم معرفی مجدد به زیستگاه طبیعی داشته باشیم . شرایط کشور ما به صورتی است که نمی تواند تنها به حفاظت از گونه در زیستگاه اکتفا کند به این دلیل که این حفاظت در حال انجام است اما شرایط یوز پلنگ به شرایط مطلوب نرسیده است پس طبیعی است که ما روش های دیگر را نیز در کنار این موضوع داشته باشیم.

انجام لقاح مصنوعی توسط گروه فرانسوی به کجا رسید؟

سازمان حفاظت محیط زیست برای حضور گروه فرانسوی درایران تمام برنامه ریزی ها را انجام داده بود متاسفانه یک روز قبل از ورود گروه آن ها از این کار صرف نظر کردند که دلایل آن ها برای ما مشخص نشد البته سازمان برای آن موسسه متخصص درخواستی مجدد برای معرفی گروه جدید و یا همان گروه قبلی که در موضوع تکثیر و پرورش تخصص داشتند اقدام کند. در حال حاضر سازمان حفاظت محیط زیست شرح قراردادی با پژوهشکده سازمان فراهم میکند که موضوع تکثیر و پرورش در اسارت را با یکی از دانشگاه ها و پژوهشکده های زیر صلاح سازمان قراردادی منعقد شود و اگر نیاز باشد از تجربیات آن پژوهشکده و یا دانشگاه نیز استفاده شود.

موضوع تکثیر و پرورش در اسارت در سطح ملی نیازمند استفاده از تخصص کارشناسان بین المللی نیز استفاده کنیم اما نگاه ما که ظرفیت سازی شود یعنی اگر نیازمند استفاده از ظرفیت های بین المللی باشیم ، با کارگاه های آموزشی که برگزار خواهد شد با دعوت از متخصصین بین المللی بتوانیم ظرفیت سازی کنیم تا کارشناسان متعددی را در سطح ملی تربیت کنیم تا در این موضوع نیز به خود کفایی برسیم.

انتهای پیام/

آخرین اخبار از تعداد یوز ایرانی