به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند پروتئینی به نام گلوتن را که در گندم، جو، چاودار و احتمالاً جودو سر وجود دارد، نمی‌توانند تحمل کنند. زمانی که بیماران مبتلا به سلیاک، غذا‌های حاوی گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها پاسخی را به صورت تخریب روده کوچک صادر می‌کند.
سلیاک

افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند پروتئینی به نام گلوتن را که در گندم، جو، چاودار و احتمالاً جودو سر وجود دارد، نمی‌توانند تحمل کنند. زمانی که بیماران مبتلا به سلیاک، غذا‌های حاوی گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها پاسخی را به صورت تخریب روده کوچک صادر می‌کند. این تخریب به خصوص در پرز‌های انگشتانه‌ای روده که مواد مغذی داخل آن‌ها جذب می‌شوند، ایجاد می‌شود.

به دنبال آسیب پرز‌های روده‌ای فرد بدون توجه به مقدار غذایی که می‌خورد، مبتلا به سوء تغذیه می‌شود. به دلیل این که سیستم ایمنی خود فرد سبب تخریب و آسیب پرز‌های روده کوچک می‌شود، این بیماری، به عنوان یک بیماری خود ایمنی نامیده می‌شود و از طرف دیگر به علت این که مواد مغذی جذب نمی‌شوند، می‌تواند به عنوان یک بیماری سوء جذبی مورد نظر قرار گیرد.

بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی روده باریک است که مبتلایان در صورتی که پروتئینی از دسته گلوتن (gliadin) را که در برخی از غلات مانند گندم، جوو چاودار وجود دارد، مصرف کنند، دچارعلایم گوارشی می‌شوند.

بیماری سلیاک (Coeliac disease) از بیماری‌های شایع برای تمام سنین است و علائم آن فقط در سنین کودکی بروز نمی‌کند و اشکال خاموش و مخفی آن ممکن است در مقاطع مختلف زندگی خود را نشان دهد. شیوع بیماری سلیاک در زنان بیشتر و در برخی مناطق تا سه برابر مردان بوده و سن بروز آن از کودکی تا سالمندی است.

سلیاک با حساسیت به پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار؛ به صورت یک بیماری مزمن التهابی روده باریک بروز می‌کند و با سوء جذب ناشی از عدم تحمل به این پروتئین در این غلات همراه است.

در این بیماری پس از مصرف هر نوع ماده غذایی حاوی گندم، جو و چاودار حتی به مقدار بسیار ناچیز، واکنش التهابی در روده باریک و سایر ارگان‌های مبتلا شروع شده و به مرور زمان این التهاب مزمن منجر به تخریب پرز‌های مخاطی که عامل اصلی هضم و جذب مواد غذایی هستند، می‌شود.

گلوتن پروتئینی است که به طور طبیعی در گندم و جو وجود دارد و باعث کش آمدن خمیر و نرم شدن بافت نان و طعم و مزه و ارزش پروتئینی بالای نان و خواص منحصر به فرد آن می‌شود. به دلیل ارزانتر بودن آرد نسبت به سایر غلات به بسیاری از مواد غذایی که به صورت آماده در بازار وجود دارند گلوتن افزوده می‌شود.

گلوتن پس از مصرف به صورت خوراکی و جذب در پرز‌های روده باریک، به عنوان یک تحریک کننده سیستم ایمنی در مخاط روده و سایر ارگان‌های مبتلا عمل کرده، سلول‌های دفاعی را به این نواحی کشانده و یک واکنش التهابی ایجاد می‌کند که به مرور زمان و در اثر تماس مکرر، این التهاب مزمن منجر به تخریب پرز‌های روده و یا ارگان‌های مبتلا می‌شود.

شیوع این بیماری در ایران یک درصد و مشابه اکثر کشور‌های جهان است. یعنی بیش از ۷۵۰ هزار ایرانی مستعد ابتلا به این بیماری مبتلا هستند. شیوع بیماری در زنان بیشتر و در برخی مناطق تا سه برابر مردان بوده و سن بروز آن از کودکی تا سالمندی است.

دلیل ابتلا به بیماری سلیاک چیست؟

سلیاک یک بیماری چند فاکتوری است و باید چندین عامل وجود داشته باشند تا بیماری بروز کند. ژن‌های مستعد کننده بیماری (ژن‌های DQ۲ و DQ۸)، مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن، زمان شروع غذا‌های کمکی حاوی گلوتن در دوران شیرخوارگی از عواملی است که فرد را مبتلا می‌سازد.

اگر غذا‌های کمکی حاوی گلوتن زود شروع شوند (مثلا از سن چهارماهگی) و شیر مادر نیز قطع شود خطر ابتلا به سلیاک بسیار افزایش می‌یابد همچنین بعضی عفونت‌های روده‌ای ویروسی در دوران شیرخوارگی، برخی از توکسین‌های غذایی و عادات غذایی نیز ممکن است در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند.

برخی از افراد ممکن است با وجود ابتلا به بیماری، در ظاهر هیچ گونه علامت اختصاصی نداشته باشند، ولی وقتی به هر دلیل، بیماری تشخیص داده شده و تحت درمان قرار می‌گیرند فرد به طور واضح احساس بهبودی در وضعیت سلامت عمومی خود پیدا می‌کند.

این بیماری دارای طیف وسیعی از علائم غیر اختصاصی مشتمل بر علائم گوارشی و غیرگوارشی است که شایع‌ترین علائم گوارشی شامل دل درد، اسهال، نفخ شکم، بی اشتهایی، مدفوع حجیم، بدبو و چسنده، دفع گاز زیاد، استفراغ و گاه یبوست است.

علائم غیرگوارشی طیف وسیعی از اختلالات سیستم‌های مختلف بدن را شامل می‌شود که ناشی از سوء جذب مواد غذایی است از جمله کم خونی ناشی از کمبود آهن یا کمبود اسید فولیک که به درمان‌های کم خونی پاسخ نمی‌دهد کمبود ویتامین ب. ۱۲، کمبود کلسیم و ویتامین D. و پوکی استخوان ناشی از آن، خستگی زودرس، کاهش وزن، خشکی پوست و اختلال حافظه ناشی از کبود ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی می‌شود.

بیماری سلیاک در کودکان چه علائمی دارد؟

علائم این بیماری در کودکان گوارشی است و پس از شروع غذای کمکی حاوی گلوتن کودک دچار اسهال، اتساع شکم، دل درد و استفراغ می‌شود و یا صرفا رشد کودک مختل شده و اختلال در افزایش وزن و قد حاصل می‌شود. کودکان در سن مدرسه ممکن است دچار عدم تمرکز و اختلال یادگیری و افت تحصیلی و خستگی زودرس شوند، و در سنین بلوغ بیماری باعث به تاخیر افتادن بلوغ و کوتاه قدی می‌شوند.

چه بیماری‌های دیگری ممکن است پس از ابتلا به سلیاک مبتلا شویم؟

این بیماری می‌تواند با یکسری از بیماری‌ها مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید، دیابت نوع یک، سیروز صفراوی اولیه، بیماری آدیسون، بیماری‌های بهجت، شوگرن، پسوریازیس، ویتلیگو و. همراه باشد.

درمان بیماری سلیاک

در حال حاضر تنها راه درمان رعایت رژیم غذایی فاقد گلوتن برای تمام عمر است که البته رعایت رژیم باید با دقت و حساسیت زیادی و تحت نظر مشاور تغذیه صورت گیرد.

توصیه‌های زیر برای افراد مبتلا به سلیاک مفید خواهد بود:

 از آنجا که ممکن است به دنبال بیماری سلیاک، عدم تحمل لاکتوز و فروکتوز نیز روی داده و قند‌های الکلی هم به خوبی جذب نشوند، برای کنترل علایم می‌توان از یک رژیم غذایی کم لاکتوز و کم فروکتوز پیروی کرد.

محصولات تهیه شده از ذرت، سیب زمینی، برنج، سویا، تاپیوکا، اروروت، همیشه بهار، کوینوا، ارزن و گندم سیاه را می‌توان در محصولات غذایی جایگزین منابع گلوتن کرد.

 سبوس گندم، نشاسته گندم، رشته فرنگی، آبجو، شیرین بیان و سرکه مالت نباید در محصولات غذایی مصرفیِ افراد مبتلا به سلیاک وجود داشته باشد.

 باید برچسب‌های غذایی به دقت خوانده شود، تا از عدم وجود ترکیبات حاوی گلوتن اطمینان حاصل شود.

بر اساس مطالب ذکر شده باید مصرف شیر خود را کاهش دهید و به جای آن از ماست و دوغ یا پنیر استفاده کنید.

منبع: تبیان

انتهای پیام/

بیماری سلیاک و زندگی بدون نان