به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ بهار، فصلی که درختان لباس سفید و نو بر تن می‌کنند و عطرشان نوازشگر مشام هر رهگذری است.

در هر کوی و برزن که قدم بر می‌داری شور زندگی فریاد می‌زند.

پرندگان نغمه سر می‌دهند و باد بهاری هر دم که به صورتتان برخورد می‌کند، شادابی خاصی به شما دست می‌دهد.

پرستو‌ها در آسمان پر می‌گشایند، زمین نفس می‌کشد و گل‌ها غنچه می‌دهند؛ و حالا به یمن این سرزندگی جشنی برپا می‌شود به نام نوروز.

نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان و همزمان با اول فروردین و نخستین روز سال خورشیدی، با تغییر و تحولاتی در عالم هستی همراه است.

جشن‌های ایران باستان

کتایون نمیرانیان عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و متخصص فرهنگ و زبان‌های باستانی در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ اظهار کرد: جشن در ایران باستان نه تنها جنبه شادی و سرور داشته بلکه نخستین پایه و محوریت هر جشن، ستایش خداوند است.

وی با اشاره به اینکه پایه دیگر جشن، تقویم است، تصریح کرد: تقویم ایران باستان همان تقویم خورشیدی است و سال به ۳۶۵ روز و یک چهارم تقسیم می‌شد و شامل ۱۲ ماه ۳۰ روزه و پنج روز پنجه به نام روز اضافه بود.

این متخصص فرهنگ و زبان‌های باستانی با بیان اینکه جشن‌های ایرانیان در دوران باستان، به سه دسته جشن‌های ماهیانه، فصلی و سالیانه تقسیم می‌شود، ادامه داد: جشن‌های ماهیانه، مصادف با یکی شدن نام روز با نام ماه بود مانند روز مهر از ماه مهر و جشن مهرگان و روز آذر از ماه آذر که جشن آذرگان نامیده می‌شد.

عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و متخصص فرهنگ و زبان‌های باستانی با اشاره به اینکه جشن‌های فصلی پنج روز است و گاهنبار‌ها را شامل می‌شوند، اضافه کرد: این جشن‌ها به افتخار شش آفرینش بزرگ آب، زمین، گیاهان، جانوران و انسان‌ها در سال برگزار می‌شود.

نمیرانیان با بیان اینکه جشن‌های سالیانه هر سال یک بار برگزار می‌شدند، افزود: مهمترین این جشن‌ها نوروز بود و در ایران باستان نوروز با یک پنجه مخصوص که ویژه استقبال از نوروز بود، آغاز می‌شد و با جشن فروردینگان در روز ۱۹ فروردین که یادکردن درگذشتگان بود، به پایان می‌رسید.

نوروز در شیراز

ندیم رئیس مرکز امور باغ ها، موزه‌ها و فضای سبز دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ با بیان اینکه نوروز یکی از مهمترین جشن‌های ملی ایرانیان است، افزود: این جشن از قرن‌ها پیش در ایران برپا می‌شده و با آداب و رسوم خاصی همراه بوده، اما تفاوت در جغرافیای فرهنگی موجب شده است که این آداب و رسوم در برخی از شهر‌ها و روستا‌ها متفاوت باشد.

وی با بیان اینکه آداب و رسوم نوروز برگرفته از ادوار مختلف تاریخی از دوره پیش از اسلام تاکنون است، ادامه داد: این رسوم در دوره هخامنشیان، ساسانیان، آل بویه، صفویه و قاجاریه، تغییرات زیادی داشته است.

استاد تاریخ دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه آئین جشن نوروز از قبل از سال تحویل آغاز و تا بعد از سال تحویل ادامه دارد، بیان کرد: پختن سمنو و سبز کردن سبزه دو هفته پیش از نوروز، خانه تکانی و تمیز کردن خانه، نو کردن وسایل خانه و ظروف مورد استفاده و بخشیدن لباس‌های کهنه، همچنین شکستن کوزه و خرید کوزه‌های نو از جمله آداب و رسوم مردم فارس قبل از سال تحویل است.

عضو هیئت علمی بخش تاریخ دانشگاه شیراز در خصوص رسم سبز کردن سبزه در شیراز بیان کرد: شیرازی‌ها اعتقاد داشتند سبز کردن سبزه هفت سین باید به دست افراد خوشنام انجام گیرد به همین دلیل همه زنان محله جمع شده و کوزه و ظروفی که می‌خواستند سبزه در آن سبز کنند به در خانه فرد خوشنام می‌بردند و معتقد بودند که دست این افراد برای کاشت سبزه خوب است.

مصطفی ندیم ادامه داد: پختن شیربرنج برای سفره هفت سین از دیگر رسوم شیرازی‌ها است که برای افزایش رزق و سفید بختی بوده است.

استاد تاریخ دانشگاه شیراز تصریح کرد: پختن نان شیرینی، پختن سبزی پلو با ماهی در روز عید، جمع شدن دراویش بخصوص فرقه خاکساریه در جلوی خانه بزرگان و گرفتن عیدی و رفتن به گلگشت‌ها یا همان صحرا‌های اطراف شیراز از جمله صحرای جعفر آباد و صحرای آقا باباخانی در جنوب شیراز و دریاچه مهارلو از دیگر آداب و رسوم نوروزی در شیراز، بوده است.

وی افزود: از نشانه‌های نوروز در شیراز می‌توان به مرغ نوروزی که به رودخانه خشک می‌آمد و گربه نوروزی (شاپرک‌های پشمالو با رنگ‌های مختلف) که در کوه‌های اطراف شیراز می‌آمدند و همچنین حاجی فیروز که در سر تا سر ایران هم هست، اشاره کرد.

رئیس مرکز امور باغ ها، موزه‌ها و فضای سبز دانشگاه شیراز در خصوص سفره هفت سین گفت: اینکه دقیقا از چه زمانی سفره هفت سین در ایران رواج پیدا کرده است اطلاع دقیقی در دست نیست.

مصطفی ندیم با بیان اینکه در منابع قدیمی به مراسم نوروز اشاره شده است، اظهار کرد: در هیچ یک از این منابع، سخنی از سفره نوروزی یا هفت سین به میان نیامده است.

عضو هیئت علمی بخش تاریخ دانشگاه شیراز بیان کرد: شواهد نشان می‌دهد که پهن کردن سفره هفت سین به این شیوه، از دوران قاجار و پهلوی رواج پیدا کرده است.

ندیم با اشاره به اینکه در ایران باستان سفره‌ای گسترانده و غذا‌هایی در آن می‌گذاشتند که هیچ کدام بر اساس ترتیب الفبایی یا شروع شدن با یک حرف خاص نبوده است، ادامه داد: در آن زمان در تعدادی ظروف چینی غذایی گذاشته می‌شد و این تعداد هفت عدد نبوده است.

استاد تاریخ دانشگاه شیراز در خصوص واژه هفت سین اظهار کرد: بعد از اسلام حرف «چ» تبدیل به «سین» شده و در نتیجه «چینی» تبدیل به «سینی» شده است و از آنجا که عدد هفت، عدد مقدسی بوده است و در تاریخ، فرهنگ و ادبیات بار‌ها شاهد استفاده از این عدد هستیم، به مرور و با گذشت زمان واژه «هفت سین» وارد فرهنگ و ادبیات ایرانیان شده است.

ندیم با اشاره به اینکه دید و بازدید از جمله مراسم در ایام نوروز است، اضافه کرد: در گذشته مردم برای دادن هدیه به بزرگان، احوالپرسی و شنیدن سخنان آنان به دیدار آن‌ها می‌رفتند، اما به مرور و با گذشت زمان این مراسم نیز دچار تغییر و تحول شد و اکنون بزرگتر‌ها به کوچکتر‌ها عیدی می‌دهند.

استاد تاریخ دانشگاه شیراز درخصوص مراسم روز ۱۳ بدر گفت: این مراسم به طور دقیق مشخص نیست که از چه روزی رواج یافته است، ولی احتمالا از دوره صفویه و بخصوص از دوران قاجار متداول شده است.

رئیس مرکز امور باغ ها، موزه‌ها و فضای سبز دانشگاه شیراز تصریح کرد: روز ۱۳ فروردین در دوران باستان دارای نحوست بوده است و برخی از افسانه‌های جعلی در مورد چرایی این نحوست وجود دارد.

مصطفی ندیم گفت: آنچه دارای اعتبار و مستند است اینکه عدد ۱۲ در فرهنگ ایرانی نشان دهنده کمال است و روز بعد از کمال، روز نحوست است و آن روز سیزدهم است.

وی افزود: زمان، شادی، خرد و همبستگی قومی ۴ مولفه اصلی نوروز است که ایرانیان بر اساس آن جشن نوروز را برپا می‌کنند.

اما نوروز، روزی نو آغاز شده، روز یادآوری و خوب دیدن زیبایی‌های جهان، اکنون طبیعت چترش را گشوده و فرصتی دوباره به بشر عطا کرده و به قول حافظ شیرین سخن:

زکوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی*** از این باد ار مددخواهی چراغ دل برافروزی

انتهای پیام/ن