به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛  همه ما کم و بیش وقتی به خاطرات دوران کودکی مان فکر می‌کنیم، ناخودآگاه شعرهایی که در کتاب‌هایمان بود را با خود زمزمه می کنیم، شعرهایی که با آن ها خاطراتی داشته ایم؛ مثل شعر "درخت می کارم."

بعضی از ما در آن دوران به‌ خاطر علاقه‌ای که به این شعر داشتیم و هم این ‌که متن آن‌ها برایمان خیلی جالب و لذت‌ بخش بود و یا به اجبار معلم این اشعار را حفظ کردیم و هنوز هم با خواندن و شنیدن این شعرها به یاد لذت‌هایی که آن روزها از حفظ کردن این شعرها می‌بردیم، می‌افتیم و خاطرات آن روزها برایمان تداعی می‌شود.
به دست خود درختی می نشانم
به پایش جوی آبی می‌کشانم
کمی تخم چمن بر روی خاکش
برای یادگاری می‌فشانم
درختم کم‌کم آرد برگ و باری
بسازد بر سر خود شاخساری
چمن روید در آن‌جا سبز و خرم
شود زیر درختم سبزه ‌زاری ...

در این فرصت که روز درختکاری نامیده شده، بنا داریم در راستای این موضوع با هم گفتگویی داشته و دیدگاه اسلام را در این باره بیشتر بدانیم. با ما همراه باشید.

یکی از نعمت های الهی که در قرآن کریم بسیار بر آن تأکید شده است، درخت است. در نگاه نخست آدمی از این همه توجهی که دین اسلام به عنوان یک دین جاودان به موضوع درخت و گیاه آن هم در عصر جاهلیت، می کند، باعث تعجب است. اما وقتی به موضوع با نگاه دقیق تری توجه می شود می بینیم که این نعمت، يكي از زيباترين مظاهر خلقت و جلوه‌ای زیبا و قابل تأمل از تجليات آفريدگار عالم است.

هر کس کار امانت (مسئولیت) را سبک بشمارد و در آن خیانت روا دارد و جان و دین خود را از خیانت، پاک ننماید، در‌های خواری را در دنیا به روی خود گشوده و در قیامت، خوارتر و رسواتر خواهد بود. در ادامه می‌فرمایند: «و به یقین، خیانت بر امت، بزرگترین خیانت است و فریبکاری پیشوایان، زشت‌ترین فریبکاری هاست

در بیان قرآن کریم درخت نماد آبادانی و شاخص سرسبزی و خرمی، مظهر زندگی، باعث لطافت هوا و موجب آسایش انسان و صفا و پاکی طبیعت است.

در جای جای آیات قرآن کریم به فراخور موضوعات مختلف، مصادیقی از درخت و درختکاری و توجه به این موضوع مطرح شده است به طوری که در مثالی یکی از مواهب و نعمت‌های خداوند در آخرت، و یکی از ویژگی‌های بهشت و رضوان حق‌تعالی که در آیات کریمه و روایات شریفه بار‌ها به آن اشاره شده است، درخت بوده و برای تصویرسازی از بهشت و فضای زیبا و دلربای آن از مظاهر طبیعی از درخت استفاده می‌کند:

«وَ بَشِّرِ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فی‌ها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فی‌ها خالِدُونَ»؛

«به کسانى که ایمان آورده، و کارهاى شایسته انجام داده اند، بشارت ده که باغهایى از بهشت براى آن‌ها است که نهر‌ها از زیر درختانش جاری است. هر زمان که میوه اى از آن، به آنان داده شود، مى گویند: این همان است که قبلا به ما روزى داده شده بود. [ولى این‌ها چقدر از آن‌ها بهتر و عالی‌تر است.]و میوه هایى که براى آن‌ها آورده مى شود، همه (از نظر خوبى و زیبایى) یکسان‌اند، و براى آنان همسرانى پاک و پاکیزه است، و جاودانه در آن خواهند بود.» (۱)

توجه به این موضوع در همین جا تمام نمی‌شود، در روایات نیز به اهمیت گیاه، درخت و درختکاری به طرق مختلف اشاره شده است؛ امام صادق علیه السلام به مفضل می‌فرماید: «.. مَعَ مَا فِی النَّبَاتِ مِنَ التَّلَذُّذِ بِحُسْنِ مَنْظَرِهِ وَ نَضَارَتِهِ الَّتِی لَا یُعَدُّ لَهَا شَیْ ءٌ مِنْ مَنَاظِرِ الْعَالَمِ وَ مَلَاهِیهِ؛ نگریستن به گل‌های رنگارنگ و درختان سرسبز و خرم، چنان لذتی به آدمی می‌بخشد که هیچ لذتی را با آن برابر نمی‌توان کرد.» (۲)
از امام کاظم علیه السلام نیز نقل شده است که فرمود: «ثَلَاثٌ یَجْلِینَ الْبَصَرَ: النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ وَ النَّظَرُ إِلَى الْمَاءِ الْجَارِی وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ؛ سه چیز، چشم را جلا می‌بخشد [و بر روشنایی آن می‌افزاید]: نگریستن به گیاهان خرم و سرسبز، نگاه به آب جاری، و نظاره کردن صورت زیبا.» (۳)

صدقه‌ای به نام کاشت درخت
اهمیت این موضوع به جایی رسیده که در احادیث کاشت درخت مفید، صدقه‌ای به حساب صاحب آن و کسی که درخت را می‌کارد نوشته می‌شود، به روایتی از پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله در این مورد توجه بفرمایید؛ «هر مسلمانی که درختی بکارد یا زراعتی کشت کند که از آن پرندگان و انسان‌ها و یا حیوانی بخورند، چنین کاری برای او صدقه محسوب می‌شود». (۴)

همچنین در کنزُالعُمّال از آن حضرت روایت شده است که فرمود: «هر کس درختی بکارد و از آن حفاظت کند تا ثمر دهد، خداوند به اندازه ثمره آن، به وی پاداش خواهد داد.» (۵)

روایات زیادی در باب توجه به درخت و درختکاری مطرح شده که همگی به شیوه‌هایی به بیان اهمیت این موضوع پرداخته اند.

به راستی اگر هر یک از ما شهروندان و افرادی که در جامعه زندگی می‌کنیم به این مهم توجه می‌کردیم، دیگر از آلودگی و این همه مشکل زیست محیطی خبری بود؟ در مشکلاتی که امروز دامنگیر همه‌ی کشور مخصوصا بعضی از شهر‌های خاص شده، هر کدام از ما چقدر خود را باید مقصّر بدانیم؟

در مثالی یکی از مواهب و نعمت‌های خداوند در آخرت، و یکی از ویژگی‌های بهشت و رضوان حق‌تعالی که در آیات کریمه و روایات شریفه بار‌ها به آن اشاره شده است، درخت بوده و برای تصویرسازی از بهشت و فضای زیبا و دلربای آن از مظاهر طبیعی من جمله درخت استفاده می‌کند

مدیریت حرف اول را می‌زند
درست است اسلام به درخت و درختکاری توجه شایانی کرده است، اما این موضوع را باید درست فهمید و در جهت گیری درست عملی نمود.
این که مسئولی با سوء مدیریت بیاید و محوطه و فضایی را آباد کرده و انواع درخت کاری و گل کاری انجام داده، اما چندی بعد دوباره آن‌ها را از بین برده و به بهانه تغییر و ایجاد فضای بهتر بیت المال را هدر دهد، باید بداند که به همان میزان که در اسلام به درختکاری بها می‌دهد، به همان میزان، بلکه بیشتر به بی توجهی بیت المال و سوء مدیریت هشدار داده چنانچه امام علی علیه السلام در باب مدیریت و درست انجام دادن مسئولیت این گونه می‌فرماید: «هر کس کار امانت (مسئولیت) را سبک بشمارد و در آن خیانت روا دارد و جان و دین خود را از خیانت، پاک ننماید، در‌های خواری را در دنیا به روی خود گشوده و در قیامت، خوارتر و رسواتر خواهد بود. در ادامه می‌فرمایند: «و به یقین، خیانت بر امت، بزرگترین خیانت است و فریبکاری پیشوایان، زشت‌ترین فریبکاری هاست.» (۶)

کلام آخر
هر کدام خود را مسئول بدانیم که از همین امروز به این امر اهتمام داشته و در جهت رشد و پرورش فرهنگ درختکاری حرکت سازنده داشته باشیم. البته این سخن به معنای سلب مسئولیت از مسئولین مرتبط با محیط زیست و شهرداری که مسئول این موارد هستند نیست. اگر همه‌ی افراد تک تک به وظایف خود در جایگاهی که قرار دارند توجه کنند، مشکلات قطعاً و قطعاً کم و در نهایت از بین خواهند رفت.

پی نوشت:
۱- آیه ۲۵ سوره بقره
۲- توحید المفضل، مفضل بن عمر جعفى کوفى، انتشارات مکتبة الداورى، قم، ۱۹۶۹ م، ص. ۱۵۴.
۳- روضة الواعظین، محمد بن حسن فتال نیشابورى، انتشارات رضى، قم، ج. ۲، ص. ۳۰۸.
۴- حسین نوری طبرسی، همان، ج. ۱۳، ص. ۴۶۰، ح. ۱۵۸۹۵.
۵- همان، ح. ۱۵۸۹۴.
۶- نهج البلاغه، نامه ۲۶، ص. ۵۰۸

فواید درختان برای محیط زیست و اکوسیستم

یکی از فواید مهم درختان و فضای سبز در شهر ها و دیگر مناطق، نمای زیبا و ایجاد سایه است، به غیر از این موارد، منافعی دیگر اعم از فواید اجتماعی، استفاده ی همگانی، زیست محیطی و اقتصادی را نیز به همراه دارد.

فواید اجتماعی

انسان ها از وجود طبیعت و درختان همواره لذت می برند، ما با نگاه به درختان، به آرامش، سبکبالی و حس زندگی می رسیم. تحقیقات نشان داده است که حتی بیشتر بیماران بعد از عمل جراحی و یا بیماران قلبی، اگر در بیمارستان در اتاقی با منظره ای رو به طبیعت و درختان بستری شوند، بهبود آنها سریع تر می شود. وجود درختانی که در خیابان های شهری نیز کاشته می شوند نشان پیوند قدیمی بین انسان و طبیعت است، به همین دلیل است که به منظور استحکام این رابطه، همگی سعی می کنیم تا از درختان کهنسال قدیمی محافظت بیشتری به عمل آوریم.

تفاوت در قد و ضخامت و استحکام این درختان زیبایی آنها را رقم می زند، گویی که همیشه زنده هستند و ما انسان ها گاهی اوقات با کاشت درختانی که دوست داریم خود به خود آنها را بخشی از زندگی خود می دانیم.

فواید همگانی

البته در مورد کاشت درختان در محوطه ی خصوصی منزل باید همواره توجه داشت که نوع و اندازه آن طوری باشد که به حریم خصوصی همسایه ها وارد نشود مگر اینکه همسایه شما نیز با توافق با شما علاقه مند به استفاده از نما و فواید آنها باشد. بنابراین در انتخاب دقیق و مناسب محل کاشت درختان می توانید فضا و نمای ساختمان های مجاور را اشغال نکنید.

کاشت درختان در محوطه شهر طبق نقشه و نماسازی پیش می رود، بیشتر سیاست شهرداری ها آن است که با ایجاد فضای سبز و کاشت درختان در شهرها و پیاده رو ها، نمای مصنوعی و شهری را پشت این صحنه های زیبا و دلنشین مخفی کننند، تا شهروندان بتوانند با نگاه و استفاده از زیبایی های آن، در ترافیک های شهری و … لذت ببرند.

منافع زیست محیطی
درختان همواره با احاطه ی کوهها و ایجاد نمایی زیبا، پاکیزگی هوا، حفظ منابع آبی، پناهگاه حیات وحش در حفظ محیط زیست تأثیر بسزایی را دارند. چگونگی آب و هوا تحت تأثیر مقدارتابش نور خورشید، باد و میزان بارندگی است. در تابستان اشعه آفتاب بوسیله ی برگهای درختان تابستانی جذب می شود و در زمستان بصورت فیلتر شده به طبیعت برگردانده می شوند، در گرمای داغ تابستان با وجود درختان و پناه گرفتن زیر سایه آن از نسیم خنک آن لذت می بریم. به همین دلیل اکثر ما در حیاط یا اطراف خانه،درختانی تابستانی، می کاریم.

همچنین درختان با وجود شاخ و برگشان حکم بادشکن را هم ایفا می کنند، در موقع بارندگی های شدید با مقاومت در برابر باران و آبهای جاری مانع ایجاد سیل می شوند.

در علف ها و بوته های زیر درختان بلند، قطرات شبنم کمتری دیده می شود، چرا که در شب انرژی رادیات کمتری از سطح خاک آزاد می شود.

به دلیل خنکی و درجه دمای کمتر ناشی از درختان، کاشت آنها در سطح شهر باعث تعادل دمای بیشتری با وجود موانعی چون ساختمان ها و … می شود.

ایجاد فضای سبز، درخت، درختچه و شمشاد ها به نوعی نقش فیلتر کننده ی هوا را به عهده دارند. آنها با مکانیزم خود، با جابه جایی گرد و غبار، جذب دی اکسید کربن و در مقابل آزاد سازی اکسیژن، جذب ذرات آلوده کننده ای چون منواکسید کربن، دی اکسید گوگرد، هوای تصفیه شده و سالم تری را در اختیارما قرار می دهند.

با وجود درختان در سطح شهر، طبیعت زنده دوباره جریان پیدا می کند. پرندگان به سوی آنها برای سکونت و لانه سازی … می آیند، چرخه ی زندگی و سیر تکاملی آنها ادامه می یابد و به این صورت، تعامل بین طبیعت و زندگی شهر نشینی شکل می گیرد.

منافع اقتصادی

درست است که تمامی درختها و درختچه ها مفید هستند اما بسته به نوع، اندازه و وضعیت آب و هوایی برای رشد و کاربرد آنها دارای ارزشبندی متفاوتی هستند. بهره بری از درختان می تواند بصورت مستقیم یا غیر مستقیم باشد. نقش آنها در کاهش مصرف سوخت انرژی بصورت بهره بری مستقیم است، مثل، استفاده از خنکی هوا و تمیزی آن، بهره از سایه ی درختان به روی منازل و اطراف، بادشکن بودن درختان که همگی آنها منجر به استفاده کمتر از سوخت در مصرف از کولر و … می شود. هر چه عمر درختان طویل بیشتر باشد ارزش آن نیز بالا تر است. با کمی نگاه دقیق تر می بینیم که داشتن فضای سبز چه مزایای به نسب فضاهای امروز شهری که به تدریج عاری از این مزیت طبیعی است، دارد.

منافع غیر مستقیم درختان از وسعت بیشتری برخوردارند که بیشتر آنها جنبه ی همگانی دارد تا فردی. با ایجاد فضای سبز بیشتر، میزان ساختمان سازی ها و متعاقبا” تراکم جمعیت کمتر شده و تقاضا برای مصرف برق و آب کاهش می یابد، کماکان شاهدیم که چطور با از بین بردن این فضاها، برج سازی ها، هزینه های قبوض هر روز افزایش می یابد. درختان با ایجاد هوای سالم، هزینه های ساخت و نصب تصفیه کننده های هوا را کم تر می کنند. شاید با نگاه اول خیلی این مبالغ به چشم نیاید ولی با احتساب همه ی آنها می بینیم که چه مبالغ هنگفتی را شامل می شود.

سرمایه گذاری و گسترش فضای سبز

جدای از تمام منافع فوق، درختان برای نگهداری و حفاظت مخارجی را هم در بر دارند. میزان بهره برداری از درختان با نحوه ی نگهداری و حفاظت از آنها رابطه ی مستقیم دارد. بیشترین هزینه برای کاشت آنها، همان ابتدا است، یعنی خرید نهال ها، خاک و کود، که بسته به نوع نیاز و استفاده ی شما از درخت باید در خرید آن دقت کنید، مخارج بعدی شامل آبرسانی، هرس کردن شاخ و برگهای زائد است و در بعضی مواقع جابه جایی درختان و دوباره کاشتن آن ها نیز هزینه های گزافی را به دنبال دارد.

برای عملکرد بهتر درختان و فضای سبز، رسیدگی علمی و ترمیم آنها ضروری است. تقویت و سم پاشی خاک، هرس به موقع (تا حدی که خاصیت سایه دهی خود را از دست ندهد)، همواره سرعت رشد درخت را افزایش می دهد. با گذراندن دوره ی مراقبت های خانگی و علمی از گیاهان می تواند با نکات بیشتری در این مورد برای کیفیت بهتر فضای سبز خود استفاده کنید.

منابع:تبیان / وب سایت مردمان

انتهای پیام/

کاشت یک درخت، صدقه حساب می شود