به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، در جریان عملیات حفاری به منظور انتقال خط لوله گاز از دامغان به نکاء محوطه ای باستانی نمایان شد که بعد از انجام تحقیقات و کاوش مشخص شد این محوطه بقایای یک گورستان است.

کاوش در وستمین سخت‌ تر از کاوش در شهر سوخته است، هر چند شهر سوخته پهنه‌ ای وسیع دارد، اما وستمین با وجود کوچک‌ تر بودنش برای کاوش در هر مترمربع‌ نیاز به مطالعه و بررسی‌های بیشتری دارد.

کشف گورهای اشکانی به لطف لوله‌ های گاز 

وقتی اسکندر مقدونی ۳۳۰ سال قبل از میلاد در صد دروازه دامغان  (در سمنان) درگذشت و بخشی از امپراطوری سلوکیان از بین رفت، اشکانیان دامنه‌ های پادشاهی خود را روی این محوطه گستراندند و به مرور در سطح کشور پراکنده شدند.

حالا در ۳۸۰ کیلومتری این محوطه‌ی تاریخی در استان مازندران، که بعد از کشف به نام تختگاه اشکانیان یا نخستین خاستگاه اشکانیان در شرق نامگذاری می‌ شود، عبور لوله‌ های گاز سبب خیر شدند تا محوطه‌ ای تاریخی با نامِ برگرفته از نزدیک‌ ترین روستای کناری‌ اش وستمین کشف شود.

روستایی با تدفین‌ های خانوادگی ، سربازان اشکانی و حتی بعضاً اسب‌ هایشان که با توجه به نوع تدفین‌ها، معماری و اشیاء به دست آمده در آن‌ها، این گورستان را فضایی متمایز از بسیاری از سایت‌ های باستان‌ شناسی امروزی معرفی می‌کند.

معماری گورها  در گورستان وستمین کیاسر شهرستان ساری

یکی از باستان شناسان محوطه پژوهشی وستمین می گوید: معماری گورها متشکل از یک فضای مستطیلی به عرض ۷۰، طول حدود ۱۷۰و عمق ۲-۲.۵متر است .

در فضای گور به سمت دیوار غربی دخمه ای زده شده و فضای گنبد گونه ای به ارتفاع ۵/۱-۷/۱ایجاد شده که در داخل آن تدفین انجام می گرفته است .

در این نوع تدفین بعد از به خاکسپاری ،اشیای متعلق به فرد مانند سفالینه  ، ابزار جنگی ، سرپیکان ، سر نیزه، شمشیر، اشیای تزیینی ، گوشواره ، دستبند، و گردنبند های مهره ای کنارش قرار داده می شده و با استفاده از قرار دادن لاشه سنگ و ملات گل ورودی گور را مسدود می کردند.

تخریب لایه اول محوطه وستیمن توسط کشاورزان

روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران اعلام کرد  ، هیچ سندی متعلق به این محوطه قبلِ از کشف نبود و  بدست کشاورزان و دامداران لابه ها ابتدایی تخریب لایه‌هایی شد.

لایه‌ رویی این محوطه تا سال ۹۴ توسط کشاورزان منطقه حدود ۴۰ سانتی‌متر از بین رفته و باستان‌شناسان برای بررسی مجبور به برداشتن این میزان از لایه‌های باستان‌شناسی در محوطه شده‌اند.

 آن‌ها سطح محوطه را به طور کامل شخم‌زده و به هم ریخته بودند، بنابراین از ادامه کار آن‌ها جلوگیری شد. در کاوش‌های در این سطح زمانی باستان شناسان به اسکلت رسدیند که معماری گور را از دست داده‌اند و دیگر بافتی باقی نماند.

کشاورزان از میراث فرهنگی نیز شکایت کردند و دادگاه اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری  را به پرداخت اجرت‌المثل (پرداخت سالیانه‌ پول گندم یا جو) به کشاورزان محکوم کرد.

شناسایی هویت اقوام مازندران در کاوش‌های باستان شناسی

توالی فرهنگی در وستمین با حضور مغولان در این منطقه از جمله دلایل موقعیت اقتصادی و سوق الجیشی است.

شواهد دوره های پیش از تاریخ،تاریخی و اسلامی در این منطقه نشان می دهد هیچ انقطاع فرهنگی در این منطقه صورت نگرفته و زندگی جریان داشته است، نشانه هایی از فرهنگ حصار،عصر مفرغ ، آهن و بقایای تمدنی اشکانی و آثار مربوط به دوره اسلامی مصادیق توالی زمانی و قدمت زندگی در این منطقه است.

شریفی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، از وستمین به عنوان یکی از مهمترین سایتهای اشکانی یاد کرد و گفت: جغرافیای اشکانیان که از غرب چین شروع می شود و تا سواحل مدیترانه ادامه دارد،

وی افزود: وستمین اولین محوطه اشکانی است که دارای سازه نظیر گور دخمه های سه قسمتی که در داخل بافت رسی حفر شده است که این شیوه از معماری سه قسمتی  تداعی کننده افکار و اعتقادات حاکم بر آن دوره است.

شریفی با اشاره به وجود ۱۳ شیوه اعتقادی  تدفین چون سردابه ای، خمره ای، چاله تدفین ،گور دخمه، تابوتی و غیره در دوره اشکانی گفت:دو شیوه تدفین چاله ای و گور دخمه ای در وستمین کشف شد.

سرپرست معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری مازندران با بیان اینکه مردم وستمین به شیوه کشاورزی و دامپروری امرار معاش می کردند افزود:این سایت پژوهشی از نظر صنعتی بسیار پیشرفته بود اشیای سفالی ،شیشه ای و فلزی که با ظرافت و مهارت خاصی ساخته شده است .

وی گفت: نقوش حک شده بر روی مهرها از سنگهای سختی چون عقیق  نشان دهنده پیشرفت تکنولوژی در این سایت اشکانی است.

شریفی افزود:  با فقرمنابع و محوطه های اشکانی مواجه هستیم سایت هایی که کاوش علمی شده باشد خیلی کم است ، اعتقاد بر این است که ساسانیان انها را از بین بردند ولی در وستمین این تفکر احساس نمی شود یک محوطه بزرگی که همه جور غنای معماری،گورستان، اشیا مربوط به اشکانی در آن وجود دارد.

سرپرست معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: یک مقطع ۵۰۰ سال از تاریخ ما در خصوص معماری، اعتقادات، هنر، رونق اقتصادی و غیره در دوره اشکانی مجهول است و سوالات بسیاری وجود دارد که شاید بتوان پاسخ آنها را در وستمین پیدا کنیم اگرچه اول راهیم اما همین برداشت های اولیه بسیار غنی است در حالی که هنوز مطالعه بر روی سکه ها انگشترمهره ها و دیگر اشیاء و داده های فرهنگی- تاریخی کامل نشده است.

کشف اسب های خفه شده اشکانی در کیاسر

فصل دوم کاوش های باستان شناسی در محوطه وستمین کیاسر مازندران به کشف سومین تدفین اسب از دوران اشکانی منجر شد.

عبدالمطلب شریفی رئیس هیئت باستان‌شناسی محوطه وستمین کیاسر گفت:فصل دوم کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه باستانی وستمین کیاسر با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با هدف کاوش در ۱۲ دخمه باقی مانده از کاوش‌های سال ۹۴ و تعیین عرصه و پیشنهاد حریم از ماه قبل آغاز و منجر به شناسایی گوشه‌های از تاریخ و آداب و رسوم دوران اشکانی شد.

وی با بیان اینکه ۹ دخمه از ۱۲ دخمه شناسایی شده تاکنون باز شده است، افزود: در هر یک از این دخمه‌ها یافته‌های منحصربه‌فردی وجود دارد.

شریفی گفت: یکی از سنت‌ های دوره اشکانی، خفه کردن اسب و دفن حیوان در کنار جسد صاحبش بود که در این فصل کاوش یک تدفین اسب کشف شد.

رئیس هیئت باستان‌شناسی محوطه وستمین کیاسر با بیان اینکه در کاوش‌های پیشین در این محوطه دو تدفین اسب کشف شده بود، افزود: براساس مجوز این کاوش‌ها تا ۲۹ شهریور ماه امسال انجام شد.

پیگیری سازمان میراث فرهنگی برای ایجاد سایت موزه وستمین

عبدالمطالب شریفی سرپرست معاونت میراث فرهنگی مازندران از پیگیریهای معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور جهت ایجاد سایت موزه در محوطه تاریخی وستمین خبر داد.

وی با اشاره به پایان دومین فصل کاوش، اهداف کاوش در فصل دوم را گمانه زنی به منظور شناسایی عرصه و تعیین و کاوش ۱۲ گوردخمه باقیمانده از سال ۹۴ اعلام کرد و افزود: تعیین حریم و شناخت عرصه درشمال، غرب و جنوب محوطه به پایان رسیده و به دلیل گسترش آثار در جهت شرق ادامه آن به فصول بعد موکول شد.

سرپرست کاوش محوطه پژوهشی وستمین با بیان اینکه فصل اول کاوش نجات بخشی و مستند سازی آثار موجود بود ،گفت: در این فصل ،کاوش علمی محوطه با کمک علوم میان رشته ای و مستند نگاری واستفاده از ظرفیت های باستان شناسی داخلی و خارجی به نحو احسن انجام شد.

شریفی با بیان اینکه در فصل اول مطالعات زمین شناسی انجام شد، افزود: بعضی از مهره های مکشوفه دربین اشیاء وستمین از جنس قیر بوده  که درغارهای پایین تپه است ردیابی شده است وحکایت ازوجود لایه های نفتی در منطقه دارد.

وی از کشف گورستان اسلامی به عنوان یکی از مهمترین کشفیات وستمین در حوزه باستان شناسی ایران یاد کرد و گفت: در این گورستان که مربوط به دوره اسلامی است اشیایی در کنار اجساد کشف شد که این اتفاق هنوز در ایران گزارش نشده است.

سرپرست کاوش محوطه تاریخی وستمین افزود:بعد از مطالعه اشیای کشف شده مشخص شد سکه ها مربوط به دوره تیموری و زمانی است که مغولها وآرد ایران شدند و افکار و اعتقادات مغولی در ایران حاکم شد و مطالعات انسان شناسی بر روی اجساد این گورستان هم تایید می کند که فیزیک بدن آنها مغولی با صورت های پهن است که با وجود پذیرش دین اسلام به افکار و اعتقاداتشان پایبند بودند که در شیوه تدفین آنها مشخص است.

اعتبار میلیاردی برای انجام کاوش باستان شناسی در منطقه  وستمین

دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: گورستان تاریخی وستمین کیاسر، غار کمیشان از طرح های در دست اجرای استان است که ۱۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعتبار برای این طرح‌ ها تخصیص داده‌ شد.

وی افزود: کاوش باستان شناسی وستمین با اعتبار یک میلیارد و ۶۲۰ میلیون تومان آغاز شده که تا پایان ۹۸ با برنامه‌ای مدون پیگیری خواهد شد.

 بزرگ نیا گفت: ۴۶اثر تاریخی و میراثی مازندران ۶ ماه نخست امسال در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و ۴۶ اثر دیگر نیز برای ثبت در فهرست آثار ملی ایران آماده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به رونمایی از یافته های باستان شناسی محوطه تاریخی وستمین اشاره کرد و گفت:  یافته های باستان شناسی محوطه تاریخی وستمین، اعم از اشیای سفالی، شیشه ای و فلزی در اردیبهشت ماه امسال در موزه تاریخ شهر ساری رونمایی شد.

محوطه باستانی وستمین در جریان عملیات حفاری، جهت ایجاد خط انتقال گاز به این منطقه در بهار ۱۳۹۴ کشف شده است و وستمین در حقیقت نام روستایی در ساری است و منطقه باستانی کاوش شده در ۳ کیلومتری شمال آن واقع و نام اصلی این محوطه اشکانی لت سر است.

گزارشی از آتنا رستمی آله خیلی

انتهای پیام/ م