به گزارش خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، مراکز خیریه از نمونه مجموعه‌هایی هستند که با هدف کمک و پشتیبانی از اقشار ضعیف و کم درآمد یا بی بضاعت جامعه تشکیل و راه اندازی می‌شوند.

بدون تردید، فعالیت در امور خیریه و کمک به دهک‌های پایین و ضعیف جامعه چه از حیث شرعی و اسلامی و چه از بُعد اخلاقی و انسانی قابل تقدیر و ستودنی است.

به واقع مراکز خیریه را می‌توان به مثابه بازوانی قلمداد کرد که در کنار مجموعه‌هایی همچون بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، مددرسان افراد و گروه‌های نیازمند جامعه است.

علیرغم نقش و ماهیت ارزنده فعالیت چنین مراکزی، متاسفانه برخی سودجویی‌ها و سوء استفاده‌ها باعث می‌شود در کنار فعالیت سازنده چنین مراکزی، سوء استفاده‌هایی نیز ظهور و بروز پیدا کند که در مواردی، ذهن و افکار عمومی بخش‌هایی از جامعه را مخدوش و مُکَدَر می‌کند.

خیریه‌هایی به نام فقرا و به کام سودجویان

یکی از اصلی‌ترین متولیان صدور مجوز برای فعالیت مراکز خیریه، به سازمان بهزیستی معطوف می‌شود که البته در کنار آن برخی مراکز و نهاد‌ها همچون وزارت کشور و... نیز در این حوزه نقش آفرینی می‌کنند.

آنچنان که در گزارش‌ها و اخبار رسانه‌ها منعکس شده، حدود ۵ هزار موسسه خیریه در کشور موفق به اخذ مجوز از سازمان بهزیستی شده اند که در صورت فعالیت مستمر، سازنده و فراگیر این مراکز و حصول توفیقات هر چه بیشتر در جذب مشارکت‌های مردمی، بخش قابل توجهی از فشار ناشی از فقر اقتصادی تعدیل و کاهش می‌یابد.

مجید شیخی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به لزوم فقرزدایی هر چه بیشتر از جامعه اظهارکرد:بسیاری از چالش‌ها و معضل‌های فعلی جامعه در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی، ریشه در فقر دارد و به واقع در صورت حصول توفیق در این امر، شاهد توفیقات برجسته و تاثیرگذاری در ابعاد گوناگون اجتماعی و اقتصادی جامعه خواهیم بود.

وی افزود:یکی از راهکار‌های دستیابی به موفقیت در مقابله با فقرزدایی، به شکل گیری و راه اندازی مراکز خیریه معطوف می‌شود که در صورت فعالیت هدفمند آنها، به عنوان عنصری مکمل در کنار دیگر نهاد‌ها و دستگاه‌های ذی ربط، تا حدود بسیاری در کاهشِ سنگینیِ بار مشکلات و مصایب اقتصادی کشور مثمر ثمر خواهند بود.

شیخی یادآورشد:با همه این اوصاف، با وجود فعالیت مطلوب و سازنده مراکز و موسسات خیریه، متاسفانه در برخی موارد، اخبار و گزارش‌های واصله، نشان دهنده بروز وقایع تلخی از سودجویی و سوء استفاده‌های اقتصادی از افرادی است که با نیت خیر، کمک‌ها و وجوه‌های نقدی و غیر نقدی خود را برای توزیع مناسب و عادلانه در میان نیازمندان، متولیان مراکز خیریه قرار می‌دهند، مجموعه‌هایی که برخی از آن‌ها در پوشش اقدام‌های خیرانه، به کسب درآمد‌های نامشروع مبادرت می‌ورزند.

این کارشناس اقتصادی گفت:برخی معتقدند، یکی از دلایل ظهور و بروز چنین سوء استفاده‌هایی را باید در تعدد وتکثر مراکز صدور مجوز برای چنین فعالیت‌هایی جستجو کرد و در صورت واگذاری این ساز و کار به یک نهاد مشخص و خاص، امکان چنین سوء استفاده‌هایی به حداقل ممکن کاهش می‌یابد.

شیخی افزود:تردیدی در ضرورت وجود و گسترش چنین مراکز خیریه وجود ندارد، اما زمانی فعالیت این مجموعه‌ها به نتایج سازنده خواهد رسید که بستر و زمینه سود جویی از سوی مراکز به اصطلاح خیریه به حداقل ممکن کاهش یابد، زیرا فعالیت چنین مجموعه‌هایی باعث آسیب رساندن به حیثیت و فعالیت ستودنی مراکز و مجموعه هایِ خیریه سالم و پاک می‌شود.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: مراکز خیریه، کم نیستند افرادی که با تظاهر به فقر، مبالغ و وجوه‌های نقدی و غیر نقدی دریافت می‌کنند، اما در واقع امر، از حیث مالی با مشکل خاصی مواجه نیستند.

تعداد بازرسان نظارتی افزایش یابد

چندی پیش، محمد حسین خیرخواه، مدیرکل دفتر نظارت بر مراکز غیر دولتی در این خصوص اظهار کرد:عمده تخلفات و سود جویی‌های مالی در مراکزی به چشم می‌خورد که مدعی ارایه خدمات تخصصی ویژه هستند؛ بنابراین یکی از راهکار‌های مقابله با این عارضه را باید در افزایش کَمی بازرسان نظارتی جستجو کرد.

آنچنان که از اظهارات این مقام مسوول به ذهن متبادر می‌شود، در بخش نظارت و بازرسی، تعدد و تکثر نیرو‌های فعال در این بخش کافی به نظر نمی‌رسد.

به طور قطع، در صورت شفافیت هر چه بیشتر در نحوه تامین نیاز‌های مالی خیریه‌ها و چگونگی هزینه کرد آن و بررسی دقیق‌تر حساب‌های بانکی این مجموعه ها، توفیقات و سلامت کاری این مراکز، بیش از پیش افزایش خواهد یافت.

خیریه‌های بالانشین، چگونه مرهم زخم‌های فقرا می‌شوند؟

بنابرگزارش‌های موجود، بخشی از مراکز و مجموعه‌های به اصطلاح فعال در امر خیریه در مناطق شمالی شهر و محدوده‌هایی مستقر شده اند که به تعبیر عوامانه، بالا نشین محسوب می‌شوند.

نخستین سوالی که به ذهن متبادر می‌شود آن است که چه ضرورت و لزومی برای راه اندازی و فعالیت برخی از این مراکز، در مناطق مرفه نشین وجود دارد که اساس میزان اقشار آسیب پذیر اقتصادی در این محدوده‌ها به مراتب کمتر از دیگر نقاط است و طبیعتا در صورت استقرار در مناطق و محدوده‌های جغرافیایی که تهیه ملک و ساختمان با نرخ‌های پایین‌تر امکان پذیر است، می‌توان ما به تفاوت قیمت را در راستای کمک به فقرا هزینه کرد.

البته ممکن است برخی از این مجموعه‌ها در اماکن وقفی سکونت پیدا کرده باشند و نمی‌توان چنین سودجویی‌ها و سوء استفاده‌ها را به تمامی مراکز و مجموعه‌های خَیِری فعال در مناطق مرفه نشین تعمیم داد، اما این نافی وجود و بروز برخی سوالات، تردید‌ها و شایبه‌ها در ارتباط با برخی از این مراکز نیست.

فعالیت مراکز خیریه نیازمند بانک اطلاعاتی دقیق است

مریم نهاوندی، یکی از فعالان امور خیریه در غرب استان تهران در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به افزایش ضریب سودجویی‌ها از سوی افراد و گروه‌هایی که با نام و تحت پوشش اماکن و مجموعه‌های خیری فعالیت می‌کنند و همچنین عدم وجود آمار دقیق، اظهار کرد: با یک بررسی میدانی و دقیق‌تر شدن در شنیده‌ها و اخبار واصله به روشنی به این واقعیت پی خواهیم برد که میزان سودجویی‌ها در پوشش مراکز خیریه در سالیان اخیر با افزایش هر چه بیشتری همراه شده است.

وی افزود: شناسایی افراد فقیر، بی بضاعت و گروه‌هایی که به معنای واقعی کلمه از حیث اقتصادی نیازمند هستند دشوار شده و برخی وسواس ها، دقت نظر‌ها و کنجکاوی‌های فعالان امور خیریه باعث رنجش افراد نیازمند می‌شود که البته تلاش می‌شود با رعایت مولفه‌های لازم این تکدر خاطر به حداقل ممکن کاهش یابد و حتی المقدرو از بروز دلخوری احتمالی پیشگیری شود، اما واقعیت آن است که آنچنان میزان سوء استفاده‌ها افزایش یافته که چاره‌ای جز تشدید بررسی‌ها و کنجکاوی و تلاش برای راستی آزمایی از سوی خیرین باقی نمی‌ماند.

 توانمند سازی فقرا و مستضعفین در اولویت قرار گیرد

با وجود انکارناپذیر بودن ضرورت پرداخت و ارائه کمک‌های مالی و نقدی و غیر نقدی به اقشار نیازمند، نباید این نکته را از نظر دور داشت که برای مقابله و مبارزه با فقر و تنگدستیِ اقتصادی، باید تمامی دستگاه‌های ذی ربط، همگام و همسو با یکدیگر گام بردارند و اساس ریشه کنی فقر، مستلزم مجموعه‌ای از اقدام‌های هماهنگ و به هم پیوسته است که در صورت فقدان آن و وجود نارسایی در این زنجیره، فرایند فقرزدایی به نحو شایسته‌ای تکیمیل نخواهد شد.

از سوی دیگر موضوع توانمند سازی، بستر سازی برای اشتغال پایدار و رفع رکود اقتصادی از مولفه‌های بسیار تعیین کننده در تحقق فقر زدایی است، امری که در سالیان اخیر، گام‌هایی برای عملیاتی شدن آن برداشته شده است.

گزارش از ناصر رمضانی